Từ Di Vật Của Má

 

Từng trang giấy với nét chữ rất đẹp, má tôi đã nắn nót ghi lại những bài thơ hay của các thi sĩ nổi tiếng Huy Cận, Xuân Diệu, Nguyễn Bính, Yên Thao, Xuân Linh, Vũ Anh Khanh, Tản Đà, Hàn Mặc Tử, TTKH, Hồ Dzếnh, Lưu Trọng Lư.. Dưới một số bài thơ má tôi đã ghi thêm vài dòng tâm sự, nỗi lòng của mình, những nỗi niềm của một thiếu nữ đang yêu, nhớ thương sầu giận đủ cả. Chắc tập thơ này đã được má giấu dưới gối như nhật ký không cho ai đọc. Má tôi đâu ngờ gần 70 năm sau bị con gái khoe lên Facebook cho thiên hạ thấy. 

 

Ai cũng có một thời thơ ấu và thanh xuân riêng của mình. Vậy mà ngày còn nhỏ tôi không bao giờ quan tâm đến tâm tư tình cảm và suy nghĩ riêng của má. Tôi cứ thấy má là của gia đình, là của chúng tôi. Tất cả suy nghĩ, việc làm của má đều dành cho chồng con, cho gia đình này. Tôi đã nhận những yêu thương, chăm sóc một chiều của má như một chuyện đương nhiên. Giờ ngồi nhớ lại hồi nhỏ chẳng bao giờ thấy má gặp lại các bạn học xưa để cười đùa rộn rã nhắc về tuổi thơ như thế hệ chúng tôi bây giờ. Chỉ lâu lâu dì Nghiêm là em ruột của má từ Sài Gòn về là 2 chị em ríu rít như chim và nói toàn tiếng lóng với nhau kiểu như mật mã nghe ngộ lắm. Má tôi và dì cứ cười nói rộn ràng còn chúng tôi thì ngơ ngác chẳng hiểu gì. Chắc thuở còn con gái mấy dì và má nói chuyện với nhau kiểu này để giữ bí mật những chuyện riêng tư, qua mặt người lớn mà hẹn hò, nghịch ngợm đây. Ghê thật! Ai bảo thế hệ xưa hiền hơn bây giờ? Chỉ là họ giấu kỹ và không có mạng Internet hay Facebook để ai cũng biết như ngày nay thôi.

 

Trong di vật này tôi không tìm thấy bài thơ nào với tên tác giả là má dù má mê thơ và thuộc thơ rất nhiều. (Không biết má có bút hiệu nào không nữa). Má tôi hay ru các con ngủ bằng thơ. Má hát chứ không phải ngâm rất nhiều bài trong tập thơ này như Hận Tha La, Màu tím hoa sim, Ngập ngừng, Nhớ rừng, Cô hàng xóm...v.v. Nhiều và nhiều lắm. Giọng má trong trẻo, dịu dàng và đến bài thứ ba là các con ngủ quay lơ. Tiếc là hồi xưa không có máy thu lại nên giọng hát thơ của má chỉ còn trong ký ức của tôi mà thôi.

 

Chữ viết của má tôi rất đẹp, từ đầu đến cuối tập thơ chỉ một kiểu chữ không thay đổi. Chữ nào ra chữ đó rất cẩn thận, đoan trang, hiền hậu và có một chút thanh thoát, bay bướm lãng mạn. Các tựa đề được viết lớn hơn với kiểu chữ hoa rất bay bướm nhưng đơn giản dễ nhìn chứ không nhiều đường nét rườm rà. Nhìn nét bút chắc má viết bằng viết máy ngòi Parker mà xưa mình gọi là ngòi viết Pa-ke. Những nét chữ thẳng đứng rất ngay ngắn và được kẻ đậm thêm một chút. Đặc biệt có 1 trang má vẽ và tô một dấu thánh giá cũng bằng viết máy mực. Nét tô rất đẹp, đường viền rất thẳng thớm không bị lem ra chút xíu nào. Mực tô đều không chỗ đậm lợt khác nhau và cũng không nhiều quá để thấm ra trang sau. Hay ghê! Tôi cũng có mua một quyển sổ để chép thơ như má nhưng khi bắt chước để tô dấu thánh giá này đã xé đến cả chục trang mà vẫn thất bại. Khó lắm! Ai không tin cứ kiếm cây bút máy hoặc bút mực mà tô thử thì biết thôi.

 

Tập thơ được má tôi ghi lại từ năm 1954 nên nay đã ố vàng bìa long giấy tróc cho thấy sự tàn phá của thời gian. Tính ra nó là cổ vật vì còn già hơn tôi nữa và quý vô cùng vì được chép bằng tay có một không hai. Cũng may là năm 1993 tôi đem theo qua Minnesota để làm kỷ niệm nên còn giữ được chứ còn 1 cặp táp có mấy quyển sổ ghi chi thu má viết tôi để ở California bị cô em gái vô tình vứt vào thùng rác tiếc ơi là tiếc! 

 

Tôi tính hỏi chỗ để nhờ người đóng lại bìa và tập thơ cho khỏi tan nát, có thể lưu giữ lâu hơn cho đến đời con hoặc cháu của mình. Nhưng tôi muốn giữ lại cái bìa, cái gáy sách và cả cái rìa cũ kỹ của những trang giấy là dấu vết sự tàn phá của thời gian nên tôi mở YouTube nghiên cứu và tự làm. Thời nay muốn học làm gì trên YouTube cũng chỉ cách mà. Tôi dán lại bìa, gáy, và từng trang giấy rách, xong may lại rồi dán tất cả vào gáy sách. Nhìn tươm tất hơn xưa và vẫn giữ được tuổi tác của “cổ vật”. Biết đâu 100 năm nữa “cổ vật” này sẽ được đem bán đấu giá bạc triệu thì sao? Ai biết được nhỉ!

 

Vấn đề quan trọng là tương lai sau khi tôi mất đi, con cháu của má tôi ai là người sẽ giữ gìn được tập thơ của má tôi đây? Nhìn đi nhìn lại, ba má tôi có 6 người con mà chỉ có tôi và cô em gái mê văn chương. Còn cháu nội và cháu ngoại của má tôi được 5 đứa đều đang sinh sống ở Mỹ. Ba đứa cháu nội trên 20 tuổi tuy nói được tiếng Việt nhưng chẳng có đứa nào đọc và viết tiếng Việt thì chẳng hy vọng chúng yêu quý tập thơ này. 

 

Còn hai đứa cháu ngoại của má là hai cậu con trai của tôi. Ngay từ ngày còn nhỏ chúng tôi đã chở chúng tới chùa học tiếng Việt nên hai đứa đều biết đọc và viết tiếng Việt. Ở nhà chúng tôi cũng “bắt” bọn nhỏ phải nói tiếng Việt chứ nghe đứa nào nói tiếng Mỹ sẽ phạt ăn pizza nên chúng sợ lắm. (Hồi nhỏ tụi nó không thích pizza mới hăm như vậy chứ giờ thì hết linh rồi).

 

Nhớ thời gian đầu khi mới qua Mỹ định cư, chúng tôi may mắn quen một anh cảnh sát người Mỹ rất mến người Việt Nam. Anh ấy khen người Việt Nam biết dạy dỗ con cái lễ phép, biết kính trọng người lớn và khuyên chúng tôi nên cố gắng giữ gìn tiếng Việt cho con cháu. Anh nói:

 

-“Đừng sợ con cái dở tiếng Mỹ mà chỉ e tụi nhỏ quên tiếng Việt”.

 

Điều này rất đúng vì chúng nó ở trường đến 8 tiếng đồng hồ mỗi ngày. Bạn bè, bài vở đều dùng tiếng Mỹ. Về nhà chúng cũng xem ti vi đài Mỹ, nghe tin tức tiếng Mỹ  thì làm sao mà không thấm vào cái đầu như trang giấy trắng được. 

 

Có nhiều gia đình cha mẹ bận rộn lo đi làm suốt ngày không có thì giờ nói chuyện với con, bọn nhỏ sẽ dùng tiếng Mỹ nói chuyện với nhau và quên dần tiếng Việt. Uổng lắm! Nói và thạo nhiều ngôn ngữ rất có lợi vì dễ lấy cảm tình của người ta khi biết nói tiếng của họ; dễ kiếm việc làm hơn và nghe đứa cháu của tôi khi đi lính Mỹ có nói là ngoài tiếng Mỹ nó khai còn biết tiếng Việt nên được lãnh thêm mỗi tháng 200 đô khỏe ru nữa đó! Nhất là ngôn ngữ của cội nguồn mà không biết thì đáng trách lắm!

 

Hai đứa con trai của tôi tuy nói và viết được tiếng Việt nhưng tụi nó lại không mê văn chương mà chỉ thích âm nhạc. Cũng còn may là chúng thích nhạc Việt Nam và may hơn nữa là hai cô dâu của tôi đều là người Việt Nam ngoan hiền rất hợp với mẹ chồng.

 

Con dâu trưởng sinh ra ở Mỹ nhưng nói được tiếng Việt. Vợ chồng nó vừa nói tiếng Mỹ lẫn tiếng Việt với 2 con gái nhỏ nên tụi nhỏ đều hiểu cả hai thứ tiếng. Có điều để hai công chúa xem phim hoạt họa trên YouTube hơi nhiều nên bọn nhóc không chịu nói tiếng Việt. Ông bà nội là vợ chồng tôi phải “xung phong” giữ cháu mỗi tuần 2 ngày để khuyến khích và dụ chúng nói tiếng mình. Đứa lớn gần 5 tuổi mới được cha chở đi nhà thờ học giáo lý và học tiếng Việt. Tính nó hiền ngoan và nghe lời nên đôi khi cũng thỏ thẻ nói bằng tiếng của mình với ông bà nội. Chao ơi là dễ thương làm ông bà nội cảm động khen cháu quá chừng. Không biết sau này lớn lên chúng nó còn giữ được tiếng Việt không khi tới trường và tiếp xúc với bạn bè Mỹ nhiều hơn với gia đình? Nếu tụi nó lập gia đình với người Việt thì hy vọng còn giữ được tiếng Việt thêm một thế hệ nữa.

 

Nói đến đây chợt nhớ đến một bài viết làm tôi cảm động vô cùng ( https://m.thanhnien.vn/lang-bien-goc-viet-tren-dat-trung-quoc-post917350.amp ) nói về làng biển gốc Việt trên đất Trung Quốc. Theo lời kể thì hơn 500 năm trước tổ tiên của họ vốn là 7 dân chài khác họ đánh bắt xa bờ từ biển Đồ Sơn, Việt Nam. Họ theo luồn cá mà phiêu dạt đến Đông Hưng, Trung Quốc. Thấy vùng đất này có bờ tre, khóm trúc nên đoán rằng có nước ngọt để sinh sống nên họ quyết định lên bờ chọn vùng này để định cư. Đất lành chim đậu, về sau có thêm 5 dòng họ khác nữa cũng đến. 12 dòng họ tổ sống ở 3 hòn đảo hoang lập nên 3 làng: Vạn Vĩ, Sơn Tâm và Vu Đầu, gọi chung là Tam Đảo. Sau này, người Trung Quốc gọi bộ phận người dân gốc Việt ở đây là Kinh tộc và là 1 trong 56 dân tộc ở đất nước họ. Trải qua hơn 500 năm con cháu đời nay của họ vẫn luôn thương nhớ về cố hương, nghĩ về cội nguồn và  nói được tiếng Việt. Không thể tưởng tượng được! Nếu người Việt lưu vong khắp nơi trên thế giới đều làm được như họ thì hay biết mấy!

 

Đứa con trai thứ 2 của tôi bị yếu thị lực và tự kỷ nên ở nhà với chúng tôi nhiều hơn và có cơ hội nói tiếng Việt rất nhiều. Cháu cũng hiểu và dùng được một số ca ca dao tục ngữ, vài chữ nói lái. Nhưng chứng tự kỷ hạn chế khả năng hiểu biết và nhận thức nên bị “chậm tiêu” và những chữ không thông dụng hay nói thường ngày thì cháu không hiểu cho lắm hoặc đoán sai nghĩa. Năm 2010 lúc cháu được 18 tuổi chúng tôi dẫn cháu về Việt Nam chơi, bà con đều khen cháu còn nói được tiếng Việt. Nhưng họ cũng cười quá trời khi hỏi cháu học đến đâu rồi thì cu cậu trả lời tỉnh bơ: 

 

“Lộc đang học trung học phá thân!”

 

Chắc Lộc nghe cô chú nói về chương trình trung học phổ thông của Việt Nam nên nhớ sai một chút đây!

 

Cậu nhóc này quen toàn bạn Mỹ tôi cứ lo phải làm sui với người Mỹ biết gì mà nói chuyện. Nhưng may sao cu cậu lại cưới được cô vợ Việt Nam rất hợp tính với ba mẹ chồng từ quan niệm sống, về quan điểm chính trị, và nhất là về văn chương chữ nghĩa Việt Nam. 

 

Con dâu này lại thích “đồ cổ” như quyển thơ của má tôi nữa chứ. Nó cứ suýt soa khen nét chữ của bà ngoại chồng, và chính là người khuyên tôi nên đóng lại quyển thơ cho khỏi bị tàn phá bởi thời gian. Tôi rất hy vọng cô con dâu này sẽ giữ gìn tiếng Việt cho con cháu và trân quý tập thơ di vật của má tôi khi tôi không còn nữa!