Tác giả Nguyễn Lê, cư trú tại Philadelphia , PA, đã góp nhiều bài viết về nước Mỹ nhiều cách ghi nhận khác nhau. Sau đây là bài mới của ông.
*
Năm 1975, chân ướt chân ráo chúng tôi được nhà thờ Methodist bảo lãnh qua ở tỉnh nhỏ phía nam tiểu bang New Jersey. Nơi chúng tôi ở là lầu của văn phòng làm việc của nhà thờ. Ở Việt Nam chúng tôi ở ngay trong thành phố nhộn nhịp xe cộ, người đi qua lại tấp nập. Lần đầu tiên về ở trên một căn nhà nhìn ra đường phố vắng hoe và cô đơn biết bao khi nhìn ra ngoài thấy tuyết rơi lả tả trắng xóa một vùng.
Qua bạn bè, chúng tôi được biết khu chợ Ý tại thành phố Philadelphia tiểu bang Pennsylvnia cách chỗ chúng tôi ở 10 phút lái xe, qua cầu bắc ngang sông là tới.
Khu phố chợ họp ngay ngoài lề đường y hệt chợ Cũ nằm trên đường Hàm Nghi, Saigon. Vào thành phố này lấy Tòa Đô Chính làm trung tâm điểm thì khu chợ Ý Lộ Thiên tọa lạc phía đông nam của thành phố.
Khu họp chợ trải dài trên con đường số 9 phía Nam (S. 9th street) bắt đầu từ đường phố đặt tên Christian, qua đường Carpenter, Washington Ave, Ellsworth và Federal.
Chợ họp dọc theo phố xá, hàng hóa bày trên các quầy hàng chiếm chỗ của vĩa hè và một phần đường xe hơi. Họp chợ từ thứ hai đến sáng chủ nhật. Chiều chủ nhật tan chợ nên vắng lặng như mọi khu phố khác với những dãy quầy bán hàng trơ trụi và rác rưởi xả đầy dọc theo lề đường. Chợ họp liên tục từ năm 1975 tới nay là năm 2004 càng ngày càng phồn thịnh. Chúng tôi không rõ chợ bắt đầu có từ năm nào, có lẽ từ ngày người Ý di dân và tụ tập quanh vùng này.
Người bán hàng khởi đầu toàn là dân Mỹ gốc Ý dần dần xuất hiện những khuôn mặt Á Đông.
Đặc biệt không như các thành phố khác cửa hàng họp chợ ngay tại tầng lầu một, còn lầu 2 và lầu 3 có thể sùng làm nơi cư ngụ.
Hàng hóa bày trên sạp lộ thiên quanh năm bốn mùa. Mùa đông lạnh lẽo cóng tay, rét run vẫn họp chợ như thường lệ. Họ đốt củi trong những thùng đựng dầu cũ, kích thước lớn làm lò sưởi. Trên quầy bán hàng đủ mọi mặt hàng như rau tươi, trái cây, thịt bò, heo, đồ biển như cá, tôm, cua, scallop. Mặt hàng đầy đủ như bày bán trong các siêu thị. Đặc biệt giá cả rẻ từ phân nữa tới 1/3 giá hàng tại siêu thị.
Đây là chỗ tập trung nhộn nhịp, tấp nập khiến cho du khách một cái nhìn đặc biệt về sinh hoạt của thành phố. Các ứng cử viên thành phố, tiểu bang và liên bang mỗi lần có cuộc bầu cử lại, đều đến khu vực chợ Ý này để vận động tranh cử.
Đông người nhất là các ngày thứ sáu, thứ bảy và sáng chủ nhật. Gần những ngày lễ lớn như Lễ Lao Động, Lễ Tạ Ơn, Lễ Phục Sinh, Giáng Sinh vv… du khách và người dân địa phương tràn ngập khu phố chợ đi lại khó khăn, nối nuôi len lỏi vào các tiệm buôn xếp hàng dài chờ đợi. Xe hơi, chở hàng xe bus kẹt cứng phải có cảnh sát lưu thông mới giữ được trật tự.
Sau 1 tuần làm việc mọi người có chỗ sả hơi, đi chơi, đi chợ, coi chợ mua sắm đồ đạc, thức ăn vv… tiếng nói chuyện ồn ào, tiếng la hét rao hàng om sòm cãi cọ y hết quang cảnh chợ tại Saigon.
Lần đầu tiên trong những ngày tháng đầu của năm 1975 được chứng kiến cảnh họp chợ này làm chúng tôi nhớ Việt Nam da diết, nhớ lại từng phố, từng nhà, từng cửa tiệm mà cách đây không lâu mình đã phải rời bỏ.
Nguyễn Lê