BỐ TÔI VÀ NƯỚC MỸ
Người viết: ĐỖ MỸ LINH
Bài số 1138-1747-460-vb2301006
Tác giả dùng tên thật làm bút hiệu, cư dân Riverside. Nghề nghiệp đang làm: Nữ Điều Dưỡng cho Kaiser Fontana (nam California). Cô là con gái của bà Đỗ Thị Bích Du, tác giả bài “Một Gia Đình H.O., Cả Nhà Đi Học,” đã phổ biến trước đây. Đỗ Mỹ Linh cho biết “Phấn khơỉ vì baì viết về nước Mỹ do mẹ tôi viết đã đăng trên VIỆT BÁO (9/25/06), đến lượt tôi viết về đề taì này hầu chia xẻ một số kinh nghiệm dạy dỗ các con em trong quá trình hôị nhập vào nước Mỹ. Mong mọi thành viên gia đình họ Đỗ sẽ tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm.
*
Bố tôi vốn xuất thân nghề giáo, nhưng vào lính, ông lai là một trong bốn Sĩ quan đầu tiên được gơỉ đi học ngành Thông Tin Quốc Phòng taị Hoa kỳ. Về nước, được chuyển về làm việc taị Trung ương, chuyên lo tiếp xúc và phỗ biến tin tức chiến sự cho báo chí trong và ngoài nước.
Do quá trình đi Mỹ và cộng tác vơí ngươì Mỹ, đã đem laị nghiệp quả đưa ông vào traị caỉ taọ gần 13 năm, trong đó có 5 năm lao động taị chính quê hương mình, tức Traị Ba Sao (Nam Hà), nơi từng giam giữ tù binh Mỹ và hình sự thứ dữ, cách làng bố tôi chừng 30 cây số.
Ra khoỉ traị vào thơì điểm Hà nôị mở cửa, không khí xã hôị có phần tạm dễ thở. Bản thân ông kiếm được một chân xúc chai bên quận 5, lương khoán đủ ăn, nhưng khá vất vả. Tình cờ mẹ tôi có quen một ngươì bạn cũ, cô này nhờ mẹ tôi kiếm cho một ngươì dạy kèm Anh văn vơí điều kiện ông này phaỉ là Sĩ quan chế độ cũ, đã đi học Mỹ, ngành Không quân, phi công càng tốt. Bố tôi có phần đắn đo vì từ lâu không ôn tập loaị ngôn ngữ này. Nhưng từ sau 75, ông có phần "nhẹ ký" trong các quyết định của gia đình, mẹ tôi laị có bí danh "bà Lê Duẩn" vì tính quyết đoán ( tên này do cậu em vui tính đặt cho), nên không còn cách nào hơn là nhận đaị cho mẹ tôi vui lòng. Cũng một phần do công được trả bằng ba lần lương xúc chai, môĩ tuần chỉ dạy 3 buôỉ, laị được hứa dạy khá sẽ trả thêm.
Vừa có khiếu sư phạm, laị có khả năng Anh ngữ thực dụng, kèm theo caí "bùa" là đã đi Mỹ nên chuyện làm ăn coi như xuông xẻ. Quả là bố tôi có duyên vơí Mỹ, do đi Mỹ mà thơì gian caỉ tạo kéo daì, nay nhờ đi Mỹ laị biến thành cần câu cơm cho chính bản thân ông. Các đôí tượng bố tôi kèm thuộc loaị khách "xộp", đa số là phaí nữ, có việc làm trong các dịch vụ, nhà hàng, khách sạn, du lịch...nên cuộc sống tạm ổn.
Ít năm sau, được sang Mỹ theo diện H.O., một chương trình tị nạn dành cho các tù caỉ tạo. Đúng là sông có khúc, ngươì có lúc, đơì ông laị có dịp lên hương. Bố tôi và các chiến hữu sau 75 có thầm trách ngươì Mỹ đã quay lưng laị các ông, nhưng qua chương trình này các gia đình tù caỉ tạo laị biết ơn nước Mỹ đã tạo cho họ cơ hôị quá bất ngờ.
Sang Mỹ, vốn đã lao động quen, tuôỉ đơì giờ cũng lỡ cỡ, bố tôi nhắm ngay vào các trường học xem có chỗ nào mướn làm custodian (lo vệ sinh quét dọn cho trường). Job này xem ra hợp vơí ông, có benefits đầy đủ, laị khó bị lay off. Nhưng sức khoẻ kém, chậm, khó cạnh tranh nôỉ vơí các ông bạn Mễ, nên bố tôi bỏ cuộc. Quay ra đi học laị để kiếm trợ cấp theo diện di dân, chờ ngày có job nào hạp sẽ tính. Cũng may chúng tôi đều lớn, biết tự lo, gia đình không phaỉ lệ thuộc vào bố tôi. Học được vaì năm taị đaị học cộng đồng, vốn hiểu biết và trình độ Anh ngữ như được khơi laị, ông muốn quay laị nghề dạy trẻ. Mộng ước rất bình thường là kiếm chân Teacher Aid hoặc Tutor là đủ ăn.
Cơ may laị mỉm cươì vơí ông. Vào đầu thập niên 90, chính sách giáo dục của bang Cali dành cho di dân thiểu số rất được ưu đaĩ. Thậm chí taị quận hạt San Bernardino, nơi gia đình tôi định cư, Sở Học vụ Thành phố đã thực hiện một dự án thí điểm nhằm giúp các học sinh di dân hôị nhập nhanh vào dòng chảy giáo dục Mỹ nên đã cấp xe bus đưa đón các học sinh gốc Đông dương lứa tuôỉ mẫu giáo đến lớp 5 tập trung về trường Tiểu Học Warm Springs. Rôì mướn thêm các Tutor song ngữ gốc Việt, Miên,Lào để kèm cho các cháu, đặc biệt cho các cháu mơí đến trường. Bố tôi là một trong 5 ngươì được chọn, tuy già nhất nhưng laị có kinh nghiệm sư phạm từ Việt nam. Thỏa lòng vì có job như ý, laị được một cô giáo gốc Việt có chồng là cựu sĩ quan Mỹ đã từng phục vụ trong chiến tranh Việt nam chỉ dẫn tận tình, đặc biệt là nhắc ông khi khen hoặc khích lệ các em nên tránh cử chỉ gần guĩ, thân mật theo kiểu ngươì Việt mình.
Làm tutor một kèm một, thường một ngày chạy 3 lớp, bố tôi và các đồng nghiệp trẻ đã giúp nhiều học sinh tí hon gốc Việt tránh được những bỡ ngỡ ban đầu do không noí, không hiểu được tiếng Anh vì quen noí tiếng mẹ đẻ cho đến tuôỉ vào mẫu giáo. Kết quả sáng kiến nâng đỡ của Sở, kết hợp vơí công sức của thầy cô và phụ giáo đã giúp các em chỉ vaì ba năm sau đã quen vơí trường, vơí lớp, học tập ngang ngửa vơí các em bản xứ. Thậm chí có em từ lớp 3 trở đi đã được bầu làm Trưởng lớp, còn được chọn Học sinh xuất sắc trong tháng, trong năm là chuyện bình thường. Các phụ huynh con em trong cộng đồng ngươì Việt taị quận hạt rất phấn khơỉ và tỏ lòng biết ơn sự quan tâm của Sở qua dự án này.
Ngày làm tutor, tôí ông chịu khó ghi danh học thêm các lớp nghiệp vụ trên Cal State. Ít lâu sau, bố tôi rơì Warm Springs lên làm Substitute Teacher theo sự điều động của Sở. Công việc có vất vả hơn, vừa laí xe chạy dòng dòng theo sự phân công môĩ ngày, vừa phaỉ đứng lớp như một giáo viên thực thụ, trách nhiệm có nặng nề hơn và nhiều thách thức mơí cũng đến vơí bố tôi. Tuy nhiên, nhờ tùy cơ ứng biến, biết xử dụng hiệu quả các helpers (học sinh giúp việc), cộng vơí óc vui tính haì hước sẵn có, dáng dấp laị giống "bố" của taì tử Jakie Chan (rất được ưa chuộng trong các phim action của Mỹ sản xuất) nên ông dễ thu phục cảm tình của các học sinh tiểu học.
Cũng từ kinh nghiệm đi dạy, bố tôi phát hiện các trẻ em Mỹ (bất kể màu da), không giống như các trẻ Việt nam thuộc thế hệ ông dạy ở quê nhà, thường chịu sự dạy dỗ theo kiểu gia trưởng. Các cháu ở đây có thoí quen mà ông goị là "4 HAY": hay hoỉ, hay chỉ, hay mách, hay noí. Quả đúng vậy, không hiểu là hoỉ, đã biết là chỉ (cho ngươì khác), thấy xấu là mách (bất kể thân hay không thân), hăng haí phát biểu kể cả đôi lúc caĩ cũng rất hăng. Noí cho ngay, lúc đầu bố tôi có phần khó chịu vơí lôí "4 hay" này, nhưng sau ông phaỉ nhìn nhận các thoí quen dù không được dạy, tự nó đã hình thành và trở thành hữu ích trong tinh thần ganh đua học hoỉ, trong xây dựng các môí quan hệ cộng đồng và an ninh khu phố.
Noí đến tật hay mách, một giai thoaị lý thú là bố tôi cũng có lần bị "méc" vì biểu diễn mấy đường quyền (võ cổ truyền quê tôi) cho các em coi lúc cuôí giờ ngày thứ sáu. Đầu tuần sau, bà Hiệu phó goị bố tôi lên khuyên không nên làm như vậy. Từ đó ông quê độ, hễ có em nào hoỉ ông biết karate không, ông gật đầu nhưng không dám show off.
Đến tuôỉ nghỉ hưu, bố tôi có ý định về dạy cho các cháu. Chuyện tức cươì là "bụt nhà không thiêng", đứa con đầu lòng của bà chị tôi đến tuôỉ mẫu giáo không chiụ cho ông ngoaị kèm homework. Có thể do nó nghi ngờ khả năng của ông, phần khác bố mẹ nó laị có học vị cao trong ngành chữa bịnh. Lựa lúc cả nhà đi vắng, ông lục tủ lấy tấm thẻ Teacher ID của ông đem show cho nó. Thằng bé thấy hình ông, tên ông, có chữ (Guest) Teacher, laị giống caí thẻ cô nó đeo tòng teng trước ngực. Nó bằng lòng cho ông dạy. Từ đó về sau, dù ông đi vắng về trễ nó vẫn không chịu cho bố mẹ nó giúp mà đoì "chờ ông về". Các đứa sau, kể cả con tôi, thấy ông dạy hay, không cần show thẻ ông vẫn chinh phục được chúng.
Nghĩ laị ở tuôỉ bố mẹ tôi, rất vui khi có cháu, càng thấy mừng khi thấy chúng hôị nhập không quá khó khăn vào dòng chảy cuộc sống Mỹ. Điều đáng quan tâm, như bố tôi thường trăn trở, là không lo các cháu không hôị nhập nhanh, mà là các cháu laị quên nhanh tiếng Việt. Tình trạng này xảy ra trong nhiều gia đình, nhất là bố mẹ phaỉ lo kiếm sống, ít thì giờ chăm sóc trực tiếp các con nhỏ. Laị nữa, hình như không noí ra, có một caí gì đó nghịch lý trong phương pháp dạy dỗ con caí, nên các bậc phụ huynh chúng tôi dù sự kỳ vọng có cao, nhưng vẫn phaỉ chọn lôí " khuyến dụ" thay vì "ép buộc" cho phù hợp vơí xu hướng giáo dục Mỹ.
Cũng nhờ rút kinh nghiệm từ gia đình Cậu mợ tôi, di tản qua Mỹ từ 75, nuôi dạy các em tôi từ lúc chúng mơí chỉ 2,3 tuôỉ khi tơí Mỹ, nhưng lớn lên dù tốt nghiệp UCLA,USC tiếng Mỹ lưu loát như Mỹ con, ấy vậy mà vẫn noí soĩ và viết rành tiếng Việt. Bố mẹ tôi thử áp dụng kinh nghiệm này. Ông thì bỏ công môĩ tuần ít gìờ luyện tiếng Việt, bà thì giao hẹn "tuị mày về nhà noí tiếng Việt tao mơí làm đồViệt cho ăn". Phương pháp này xem ra vẫn còn hiệu nghiệm. Nhờ đi dạy nên các sách giáo khoa ông chọn cùng các loaị chuyện tranh song ngữ đăng trên các báo haỉ ngoaị rất phù hợp và gây thích thú cho tuôỉ thơ. Tâm đắc nhất hình như là cuốn "BéViết Văn Việt" do Nhã Ca tuyển chọn.
Về phần chúng tôi, là các phụ huynh trực tiếp, cũng phụ đạo bằng cách lâu lâu cho chúng "đi thực tế" về quê cũ để tận mắt chúng thấy con trâu đen, cánh đồng lúa, cây traí nhiệt đơí, hoặc các cảnh lạ nơi thành phố cổ Hôị an, cảnh sông nước vùng đồng bằng sông Cửu... chưa kể cho chúng làm quen vơí bà con xóm cũ, gặp laị ngươì thân dươí quê hầu thấm nhập vào ký ức tuôỉ thơ nét đẹp đa dạng của miền đất côị nguồn nơi ông bà cha mẹ nó đã sinh ra và lớn lên.
Kết thúc câu chuyện duyên nợ của bố tôi vơí nước Mỹ, ông vẫn xúc động tâm sự vơí chúng tôi là ông không thể ngờ traí đất xoay vần, số phận đẩy đưa, ông laị có ngày trở laị xứ Mỹ, được đứng lớp kèm dạy các học trò đủ moị mầu da, trong đó có cả chính con em gốc Việt của mình, để cùng đồng nghiệp vun bôì, chia xẻ những kinh nghiệm phát triển cộng đồng trong quá trình hôị nhập và góp phần xây dựng các thế hệ mơí tiếp nôí trên miền đất luôn mở rộng vòng tay, tạo cơ hôị cho moị ngươì, bất kể xuất xứ, miễn có gan thì giàu, có chí thì nên.
Gửi ý kiến của bạn
