Tác giả tên thật là Nguyễn Cảnh, 60 tuổi, cựu sĩ quan VNCH, cựu tù Cộng sản, định cư theo diện H.O. hiện cư trú tại Garden Grove, CA. Sau đây là bài viết về nước Mỹ thứ hai của ông.
*
Việc kết thúc chế độ phân biệt chủng tộc không cho phép người kỳ thị người đã phát xuất kể từ tháng giêng năm 1863 dưới thời tổng thống Abraham Lincoln, khi một người đàn bà Mỹ da đen lên xe bus, ngồi vào chỗ dành riêng cho người da trắng.
Ai đi xe bus nghĩ gì" Riêng tôi liên tưởng cách đây 141 năm, việc khai tử chế độ phân biệt chủng tộc được khởi sự từ một chỗ ngồi trên xe bus. Kể từ đó đến hôm nay người da màu mới có được quyền bình đẳng với kẻ khác.
Tùy theo lối nghĩ từng người, hoàn cảnh nào thích hợp theo hoàn cảnh đó, có người chưa hỏi cũng nói "cực đã, xe nhà bị hư, nên tôi đi xe bus".
Riêng cá nhân tôi, xe bus là phương tiện thuận lợi và tiết kiệm được tiền. Khỏi mua bảo hiểm xe, khỏi tốn tiền xăng, nhớt hao mòn vỏ lốp vv.... Nếu ai cũng xử dụng xe bus thì đường xá ít kẹt xe, ô nhiễm môi sinh cũng giảm bớt, nên chính quyền thành phố rất khuyến khích chuyện này. Hành khách xe bus đến nơi chỉ cần bấm nút, xe ngừng bước xuống, đi vài bước là vào nhà. Xa hơn chút nữa thì đi vài trăm thước cũng chả sao. Đi bộ thể thao càng tốt cho thân thể. Đi xe bus không căng thẳng thần kinh như khi mình lái xe riêng, khỏi sợ ai tông đại, sợ kẻ chạy ẩu vượt đèn đỏ, nhất là không phải lo lãnh giấy phạt cảnh sát, khi mình lái xe lãng trí. Nhưng bên cạnh những lợi điểm đó, xe bus vẫn phải có chút ít điều bất lợi tốn thời gian, chờ xe bus, đợi bus nên phải đi sớm hơn nửa tiếng đồng hồ hay một tiếng, đối với đi xe hơi nhà nếu công sở nơi làm việc cùng nằm trên một tuyến đường thì thuận tiện nếu không cùng thì phải đợi xe bus khác để sang xe đến sở làm.
Xe bus thuận lợi cho kẻ nghèo khi chưa có đủ tiền mua sắm xe cho giới học sinh và những người bệnh tật già cả. Hoàn cảnh tôi cảm thấy thuận lợi hơn ai hết từ ngày đến Mỹ mười năm trôi qua, mười năm tôi xử dụng xe bus đi bác sĩ, đi chợ, đi nhà thương vv... đều đi xe bus là phương tiện chính cho đời mình nên cứ nghĩ mình là thổ địa về nghành xe bus, từ thành phố này sang thành phố kia, quận hạt này sang quận hạt khác tôi đều nhớ tuyến đường, nhớ từng tên số xe, có ai hỏi đến tôi tôi chỉ dẫn tường tận còn không, trên mỗi loại xe bus đều có số chỉ dẫn rất rõ ràng, xem thì biết liền.
Tuổi đời tôi đã đến lúc xế bóng, lúc nào cũng cảm thấy như lưỡi hái tử thần đang đứng chờ sẵn bên góc cửa đợi xóa tên. Con cái từ từ lập gia đình "mạnh cò làm, cò nuốt, cuốc làm cuốc ăn." Nhờ có đồng tiền già, chính phủ giúp đỡ cộng với thẻ y tế miễn phí, việc đi lại có gì phải vội vàng, có tốn mất thì giờ cũng cam chịu đi sớm chút đón xe, về muộn màng tí cũng không sao. Nhờ chi vợ đưa, con rước cho phiền lòng dù ừ ừ dạ dạ mà mặt nặng như chì.... Nhưng có nỗi buồn "nhau chôn quê mẹ, cốt chôn đất người" sao cho khỏi cảm thấy tấm lòng già "nửa soi gối chiếu, nửa soi dặm trường".
Bus có nhiều loại bus.
Bus chạy trong thành phố quận hạt, mang hiệu khác nhau tùy theo hãng xe bus đặt tên.
Bus chạy quận hạt này qua quận hạt khác mang chữ metro blue line, hay red line, tàu điện (rail) cũng thế nhưng chạy nhanh gấp 3 lần xe bus, chạy đúng giờ không sớm, không trễ, mỗi trạm chỉ ngừng lại đúng nửa phút chạy liền, khách nào chậm rãi sẽ không lên kịp đi chuyến kế tiếp. Đặc biệt tàu điện, đúng 15 phút có một chuyến có máy tự động bán vé, khách tự động đến mua rồi lên tù, ít thấy có ai kiểm soát, nhưng thỉnh thoảng nhân viên đến kiểm soát, khách nào gian lận không mua vé sẽ bị phạt nặng lắm vì một lần bắt được, năm mười lần không.
Bus liên quận hạt, metro bus, metro rail, người già, người tàn tật đau ốm, được giảm giá rất thấp tùy theo từng hãng xe bus, 45 cents hay 25 cents, bất cứ đi xa hay gần cũng giống nhau cho chuyến xe một chiều.
Những tuyến đường chính có nhiều trường học, nhiều công sở, hãng xưởng, bus chạy từ 4:30am đến 11:30pm, mười lăm phút một chuyến, tuyến đường trung bình ít người đi ba mươi phút một chuyến.
Những bãi đậu xe lớn đủ chứa đến 30 đến 50 chiếc thường gần sát bên trạm chính xe bus hay tàu điện, có đề bảng lớn: Park and Ride, hay Park and Kiss dùng để cho người đi làm công sở xa, đến đó đậu xe hơi rồi lên xe bus hay tàu điện đến sở làm chiều tan sở về, đi ngược lại đến bãi đậu xe, lấy xe về nhà, thật là giản tiện, vừa tiết kiệm giúp cho xa lộ bớt kẹt xe phần nào.
Mây Bạt