Tác giả: Mai Hồng Thu
Bài số 4052-14-29452vb2110413Mai Hồng Thu tức Donna Nguyễn là tác
giả vừa nhận giải Danh Dự Viết Về Nước Mỹ 2013. Định cư tại Hoa Kỳ
từ năm 1985, tác giả là cư dân Bắc California và dự giải Việt Báo từ
2008. Các bài viết của cô luôn cho thấy sự thẳng thắn, đôi khi ngang
tàng nhưng tử tế vui vẻ. Sau đây là bài viết mới nhất.* * *
Đã lâu tôi không còn háo hức về thăm Sài Gòn như thuở trước. Nhà xưa,
xóm cũ, hàng xóm cũng đã đổi thay. Gia đình họ hàng của tôi không
còn ai ở đó. Bạn bè cũng không còn giữ liên lạc được. Tôi từng có
Giao là người bạn gái duy nhất cùng xóm còn dịp gặp lại nhiều lần.
Thế nhưng gần đây chúng tôi không còn thân thiết nữa.
Trước khi đi Mỹ, trong xóm nhỏ này, tôi chỉ thân nhất với Giao. Tuy
cũng có chút khác tính nhau nhưng cô bạn này với tôi khá hạp chuyện.
Chúng tôi có thể nói chuyện từ sáng đến trưa, chiều, tối mà không
thấy chán, cũng không cạn đề tài. Hơn nữa, ngoài trường học ra, tôi
không hề đi đâu xa hơn con hẻm nhỏ của mình và vài con đường quanh đó,
nên tôi không có nhiều bạn.
Con hẻm tôi cư ngụ nằm sát ngay khu chợ nhỏ. Nhóm bạn cùng trang lứa
chúng tôi thường phải nghỉ học rất sớm, ở nhà phụ gia đình buôn
bán. Ngoại trừ những đứa trẻ thuộc gia đình khá giả vẫn học lên cao
nhưng họ không được phép la cà long nhong như chúng tôi, vì thế nên hai
đứa tôi tuy cũng chơi chung với các bạn khác trong xóm nhưng lại đặc
biệt thân thiện và có nhiều kỷ niệm với nhau hơn.
Thường những lúc rảnh tôi thường chạy sang nhà Giao ăn uống chung rồi
la cà tán dóc. Vì mẹ Giao khó tánh bắt Giao phải ở nhà giữ nhà nên
cô không tiện qua nhà tôi chơi. Người nhà của tôi thì dọn hết về quê
kiếm sống. Chúng tôi không bán nhà vì muốn giữ hộ khẩu ở Sài Gòn
để có chỗ đi đi, về về. Tôi được giao nhiệm vụ bám trụ ở Sài Gòn,
tiếp tục học và giữ nhà. Ở nhà một mình buồn tẻ quá nên tôi
thường khóa cửa chạy ra đầu xóm chơi với Giao. Nhà Giao ở ngay đầu
con hẻm, hai đứa chúng tôi thường ngồi trên ban công nhìn xuống quan
sát bà con đi chợ qua lại thấy được nhiều điều thú vị. Những người
bán hàng hay những người đi chợ đều là bà con láng giềng. Chúng tôi
tha hồ bàn tán vu vơ về những chuyện ai đẹp, ai xấu, ai vui, ai buồn,
nói mãi cũng không hết chuyện.
Ngày ấy, việc học hành với lý lịch gia đình không có người làm
trong chính quyền thường gặp khó khăn khi muốn tiếp tục thi vào đại
học. Vì vậy chúng tôi chỉ đi học cho qua ngày chứ không phải học vì
tương lai sự nghiệp, vô lớp đành ngồi tán gẫu giết thời gian mà thôi.
Học tới lớp 10 thì tôi bắt đầu nản, sẵn sức khỏe không tốt tôi trốn
học hoài rồi bỏ dở luôn. Bởi thế bạn học cứ ngỡ là tôi trốn học
đi vượt biên nhiều lần nữa chứ.
Cũng may, gia đình tôi chịu khó chạy chọt giấy tờ đi Mỹ, nên tôi khăn
gói quả mướp bỏ lại nhỏ bạn với xóm làng, và khu chợ nhỏ mông lung
nhiều hàng ăn hơn hàng chữ.
Khi tôi trở về thăm lại chốn cũ thì Giao đã xong lớp 12 nên quay sang
học thợ may. Nhiều bạn hàng xóm cùng trang lứa đã lập gia đình và
dọn ra khỏi xóm. Có một số gia đình cũng được đi Mỹ, một số chuyển
về quê. Xóm cũ giờ không còn hình bóng và vết tích của những kỷ niệm
xưa.
Lần thứ hai tôi về thăm Việt Nam thì Giao đã lập gia đình và theo
chồng dọn vào gần Chợ Lớn sinh sống. Tôi mừng cho Giao vì chồng cô
là một người hiểu biết, làm giáo sư đại học đang được trọng dụng,
nghề nghiệp ổn định và cũng có địa vị trong xã hội. Từ đó Giao an
phận làm bà nội trợ, ở nhà làm thợ may kiếm thêm chút đỉnh xài
vặt.
Hiệp, chồng Giao là giáo sư dạy toán, nhưng vốn tiếng Anh của anh
cũng đủ giỏi để viết luận án và để cùng trao đổi với tôi trong
những câu chuyện hàng ngày. Mỗi lần về Việt Nam, tôi chỉ có vài
ngày để thăm viếng bạn bè. Hiệp là người rất cởi mở nên thường để
Giao dành hết thời gian đi chơi với tôi. Nghe Giao lúc nào cũng khoe và
khen chồng rối rít nên tôi cũng mừng cho hai người. Tánh Giao rất kén
và cũng may mắn chọn được người vừa ý.
Có lần tôi rủ thêm Vân, người em nuôi mới quen tới thăm vợ chồng Giao.
Vân vừa hoàn tất chương trình đại học bốn năm. Cô bắt đầu làm thực
tập viên ngành quảng cáo. Khi nghe tôi kể về Hiệp thì Vân tỏ vẻ
thích thú muốn làm quen để học hỏi; vì trường đại học nơi Hiệp dạy
là trường nổi tiếng. Tôi tuy không rành chế độ giáo dục của Việt
Nam, nhưng sau những buổi giao lưu với các bạn trẻ trong nước, tôi cũng
học hỏi được nhiều điều về nếp sống và tư tưởng của một số sinh
viên đại học lúc bấy giờ.
Dạo đó tôi cũng xong đại học đã lâu nên lối suy nghĩ cũng đã khác
trước nhiều. Tôi cảm nhận được mình khó tìm thấy những quan điểm
chung với nhóm bạn trẻ được đào tạo dưới mái trường xã hội chủ
nghĩa, mà chính bản thân tôi ngày chưa đi Mỹ đã không thể hòa hợp
được.
Riêng Giao, lúc này cô nghỉ làm thợ may, ở nhà lo cơm nước dọn dẹp
và chăm con. Một điều quan trọng tôi nhìn thấy rất rõ là giữa hai
chúng tôi không còn chuyện gì cảm thấy hạp rơ tán gẫu như ngày
trước. Tôi lại không đủ dư dả để có tiền quà cáp Giao nhiều như
những đứa bạn Việt Kiều khác mà cô hay kể và đem ra so sánh. Giữa
hai chúng tôi, có một khoảng cách vô hình được hình thành bằng những
quan niệm sống hai chiều đối nghịch. Khoảng cách này càng ngày càng
lớn khiến chúng tôi sau mỗi lần hợp mặt càng thấy xa lạ và không
còn thân thiết như thuở thiếu thời.
Gia đình nhà chồng của Giao phần lớn đã định cư ở Mỹ. Các anh chị
của Hiệp có người mở nhà hàng, có người làm thợ móng tay và làm
chủ tiệm Nail. Họ thường gởi tiền về giúp xây nhà cho ba má chồng
và nộp đơn bảo lãnh họ. Ba mẹ Hiệp và cả vợ chồng Giao cũng không
ai thích đi Mỹ. Mỗi lần anh chị của Hiệp về Việt Nam thăm gia đình
họ thường mang theo quà cáp rất nhiều. Họ ưa chuộng các loại hàng
hiệu trứ danh như Versace và thường ăn xài, chi tiêu rất phóng khoáng.
Các anh chị của Hiệp tỏ vẻ rất thương đứa em út bị họ bỏ sót lại
ở Việt Nam. Họ giao cho Hiệp nhiệm vụ chăm sóc cha mẹ già. Họ gởi
tiền cung cấp nuôi Hiệp ăn học như ý anh mong muốn. Hiệp thành tài
ngoài việc nhờ thông minh chăm chỉ học hành, anh còn biết đi nhiều con
đường tắt khác, chi tiêu cho nhiều lần thủ tục “đầu tiên” mới dành
được địa vị dạy học như ý.
Chẳng bao lâu sau, Hiệp đã trở thành một trong những giáo sư giỏi rất
được trọng dụng của lớp thế hệ mới tiên phong trong ngành giáo dục
có thực lực đúng nghĩa lúc bấy giờ. Ở Việt Nam, phong tục tôn trọng
và quý mến thầy cô vẫn còn được thịnh hành. Hiệp được trọng vọng
trong ngành và nổi tiếng, Giao cũng được hãnh diện theo.
Ngày Tết, học trò của Hiệp thường xếp hàng đến thăm thầy cùng biếu
trà bánh để tỏ lòng cảm kích biết ơn. Ngoài nghề đứng trên bục
giảng, Hiệp còn có một thương vụ làm chủ ngành gia công cửa sắt,
ngay lúc mốt xây cổng sắt đẹp đang bắt đầu thịnh hành ở Việt Nam.
Vốn tánh lanh lợi, tay nghề vững chắc, cộng thêm số vốn liếng của
anh chị ở Mỹ gởi về, chẳng bao lâu công việc làm ăn của vợ chồng
Hiệp Giao ngày càng lớn mạnh. Sau giờ đến trường, Hiệp thường ghé nhà
ăn uống qua loa, rồi lại phải chạy khắp nơi để giao thiệp và trông coi
thợ cùng công việc ở xưởng. Giao ở nhà lo hết việc nhà và chăm dạy
các con học hành.
Điểm lạ tôi thấy ở Hiệp là tuy anh đang sống dưới môi trường giáo
dục của xã hội chủ nghĩa và lăn lộn làm ăn mánh lới luồn lách,
nhưng Hiệp luôn thể hiện phong thái người lịch thiệp và văn minh, trong
khi Giao đang dần dần trở thành một bà nội trợ chính tông. Cô ăn nói
cũng xuề xòa nhiều hơn.
Trở lại câu chuyện tôi rủ Vân cùng đến nhà Giao chơi. Cô rất háo hức
mong sẽ gặp được giáo sư Hiệp. Thật là không may, Hiệp quá bận rộn
nên chúng tôi đến hai lần chỉ gặp và trò chuyện với Giao thôi. Kiểu
nói chuyện bình dân và cởi mở quá mức của Giao khiến Vân cụt hứng
mấy lần. Chờ lâu vẫn không thấy Hiệp về, chúng tôi đành cáo từ. Tôi
và Vân bèn rủ nhau ra quán cà phê tán gẫu. Vân hỏi:
- Chị ơi, sao một người có vẻ quê mùa, cục mịch như chị Giao lại là
vợ của Giáo Sư Hiệp, em không hiểu sao hai người đó lại có thể sống
hạnh phúc với nhau được?
- Sao em lại nghĩ vậy?
- Em nghĩ trình độ học vấn của hai vợ chồng phải tương đương thì họ
mới có thể hiểu và yêu nhau được chứ?
- Nhưng Giao cũng học hành đầy đủ trước khi lấy chồng sanh con mà em.
- Nhưng em thấy chị ấy nói chuyện hơi thô tục á.
- Chắc Giao nói chuyện với chị kiểu đó quen rồi.
- Có thể là em hiểu lầm thôi ha.
Tôi bèn lái qua đề tài khác để cho câu chuyện bớt nhạt nhẽo. Thật ra
chính tôi cũng thấy Giao có thiếu một chút gì đó để chạy theo lối
suy nghĩ mới của chúng tôi và đang sống thụt lùi với thời đại. Giao
lại là người tự ái rất cao, dù là bạn thân nhưng tôi cũng không tiện
góp ý. Tôi chơi thân với Giao nhưng lại hợp với lối sống người chị
của Giao hơn.
Chị Hai thường nói với tôi:
- Giao có tánh ích kỷ hay ganh tị, ganh tài, người nhà cũng khó ở
với nó huống chi là người dưng, nhỏ đừng chấp nó làm gì!
Nếu có tánh chấp nhất nhiều thì tôi đã không chơi thân với Giao từ
lâu. Không biết Giao học hỏi ở đâu mà thường buông ra những lời phê
bình ngây ngô khi so sánh Việt Kiều này với Việt Kiều kia. Cô tự hào
rằng mình sống sung sướng văn minh, trong nhà có kẻ ăn người ở để sai
vặt và ra oai. Cô đối xử với người làm đúng nghĩa với hai chữ “ở
đợ” của ông bà mình ngày xưa.
Từ lúc sanh con đầu lòng, Giao mướn người về ở để giúp dọn dẹp nấu
ăn và coi em nhỏ. Vì Hiệp luôn bận rộn công việc không thể lo phụ vợ
chăm con, nên Giao cần mướn người giúp việc đỡ đần tay chân. Cô mướn
một bé gái mười sáu tuổi, bao ăn ở, mỗi tháng tiền lương 500 ngàn
đồng tiền Việt, khoảng xấp xỉ $35 đô Mỹ. Mỗi lần có chuyện không vui
thì cô lại mắng con bé người làm là “đồ ngu, đồ lười, đồ dốt”. Cô
thích lên giọng xuống giọng y như đang hát một bài tình ca không đoạn
cuối. Ngồi nghe Giao mắng người ta mà tôi cảm thấy buồn cho lối sống
trưởng giả của người bạn.
Theo Giao kể, Hiệp được anh chị lo bảo lãnh đầy đủ chỉ cần xong
phỏng vấn là bay thôi. Anh suy đi tính lại thì thấy thích việc làm,
địa vị hiện tại ở Việt Nam hơn. Thứ nhất, nếu qua Mỹ, dù Hiệp đã
giỏi tiếng Anh nên ngôn ngữ không là vấn đề nan giải, nhưng bằng cấp
phải đi học lại từ đầu, nên anh thấy cũng hơi khớp. Anh sợ bận bịu
vợ con, khó mà gầy dựng sự nghiệp lại từ đầu suông sẻ như thời trẻ
được. Tôi nói:
- Hai bạn nên suy nghĩ lại, qua Mỹ sống cho con cái có tương lai hơn.
Với sự thông minh và lanh lợi của Hiệp thì mấy năm sau là thích hợp
với đời sống mới rồi.
Giao nói:
- Tao thấy vợ chồng tao bây giờ vậy là sướng rồi, qua Mỹ tao không
biết làm gì, mất công cực thân, nhà cửa không có. Tao không muốn ôm
chân Mỹ đen hay đi bưng phở kiếm tiền đâu mày.
Sau đó, tôi biết ba má chồng Giao vì đã lớn tuổi không muốn đi Mỹ vì
họ nghe hù “chuyện ở Mỹ” đã nhiều nên thích ở Việt Nam hơn. Họ biết
con cái có hiếu nhưng không muốn chung đụng với con dâu và lo chuyện phải
có bằng lái xe mới được đi đây đi đó khi sống ở Mỹ. Vợ chồng Giao-
Hiệp chọn cuộc sống ở lại cũng một phần là để gần gũi cha mẹ
chồng đã lớn tuổi. Ai mà mơ đi Mỹ bưng phở làm gì, dù rằng chỉ bưng
phở tạm thời vài ba năm chờ thời làm ông này bà nọ.
Tuần rồi tôi vừa gọi nói chuyện với chị Hai của Giao hiện đang sống
ở Houston và làm nghề nail cũng đã được sáu, bảy năm. Ngày xưa chúng
tôi thường gọi nhau hỏi thăm và hẹn hò có ngày cùng làm một chuyến
về Việt Nam chung. Mấy năm nay tôi không về Việt Nam nữa nên cũng ít
dám gọi chị tán dóc. Ai ngờ bây giờ hỏi lại, chị cũng nói:
- Thôi đi nhỏ ơi, đi Việt Nam làm gì, tốn tiền quá đi, tao hết ham rồi
nhỏ.
Chị tâm sự rằng bây giờ chị không còn gởi tiền về cho mẹ và em
thường xuyên nữa. Tôi chỉ biết cười thầm. Người qua Mỹ đã lâu có
khác. Giờ chị đã đi qua cái thời hay so sánh đồng đô la với đồng
Việt, làm ra đồng nào là cắc củm đồng đó lo mua sắm đóng gói và
đặt vé đi về Việt Nam “bái tổ vinh quy” nhiều lần. Giờ chị nói cuộc
sống ở đây đã ổn định, chị khoe vừa mới mua xong một bộ ghế massage
không phải tốn tiền đặt cọc, chỉ cần trả mỗi tháng $150, trả đủ
8000 ngàn đô là hết nợ. Nghe chị kể máy này là loại mới nhất, tân
tiến nhất. Các bạn đồng nghiệp của chị mỗi người đều sắm một cái
về nhà để nằm cho nó đấm, bóp, xoa ngày hai buổi trước và sau khi đi
làm, mệt cách mấy ngồi với nó chừng 1 tiếng là khỏe lại ngay.
Nhớ ngày nào chị còn đòi sống đòi chết, một chữ tiếng Anh bẻ đôi
cũng không có, bị ông chồng dọa ly dị đuổi cổ về Việt Nam. Ngày xa
xưa nào đó, lúc chị rầu thúi ruột thúi gan, gọi tôi than khóc sợ
không xin được thẻ xanh thường trú mà trở về Việt Nam tay không thì
bẽ mặt. Nhờ tôi trấn an và chỉ đường cho chị lo giấy tờ ly dị hợp
lý để không bị ảnh hưởng tới luật định cư mà chị vào quốc tịch
quá thuận lợi, để bắt đầu cuộc sống mới không bị ràng buộc vô cớ
nữa. Giờ chị sống một mình tự do, làm bao nhiêu xài bấy nhiêu, rãnh
rỗi thì tụ tập bạn bè ăn uống hát karaoke. Tiền lương mỗi tháng chị
nhín ra một hai trăm phụ con gái nuôi cháu ngoại ở Việt Nam. Chị cũng
như tôi, bây giờ vui vẻ, chịu mọc rễ ở nơi tưởng chừng như làm tạm
dung nhưng lại rất bao dung này.
Hôm qua tôi cũng mới gặp cô bạn cùng xóm khác. Cô theo chồng sang đây
được hai năm. Lúc đầu cũng nhiều chuyện không như ý, cô cứ khóc lóc
than biết vậy ở Việt Nam sướng hơn đi Mỹ làm chi khổ thế này. Mấy
tuần liên lạc không được tôi cũng sợ cô có chuyện bất hòa gì nữa,
bèn ghé đại qua nhà gõ cửa hỏi thăm. Cô bảo rằng mới về Việt Nam
làm đám tang cho mẹ. Giờ cô cũng không còn than van so sánh rằng ở
Việt Nam vui hơn, sướng hơn ở Mỹ. Cô hỏi tôi kiếm cách nào lo cho
người em trai còn sót lại ở Việt Nam. Tôi hỏi cô sao không để cho hắn
ta ở Việt Nam đi, chứ sang Mỹ chi rồi lại than cực than khổ, kiếm
việc khó khăn tiếng Anh tiếng u học hoài không được. Cô cười lớn:
- Giờ em biết xài GPS rồi, một mình em chạy lên hãng ông xã một lèo
không bị lạc gì hết. Từ ngày chị chỉ cho em cách xài, em xách xe
chạy khắp nơi, bây giờ em đâu còn sợ này sợ nọ nữa đâu. Sống ở Mỹ
thoải mái, sung sướng hơn mà chị.
Nghe vậy là tôi thấy mừng vì có thêm một người đã chịu hội nhập
với đời sống của Mỹ. Khi bạn qua được thời gian thử thách, không còn
là “cô dâu mới về nhà chồng” phải học hỏi “nhập gia tùy tục” thì
cuộc sống ở Mỹ không hề nhàm chán, khô khan, thiếu tình người như
người ta vẫn thường lầm lẫn.
Đi Mỹ hay ở Việt Nam, mỗi người có một chọn lựa riêng. Riêng tôi bây
giờ thì bây giờ chỉ chờ ngày trở về khi Việt Nam không còn bóc lột
và bất công, dối trá.
Việt Nam vẫn còn mãi trong tôi dù ngày về đó chắc hẳn sẽ vẫn còn
xa. Hỡi những ngã rẽ khúc khuỷa quanh co, có bao giờ đưa những người
xưa “thân ái” đến gần chúng tôi hơn nữa không?
With Love and Best Wish
Donna Nguyen
Bài viết cháu hay lắm. Ai sống với ý lý tưởng của quá khứ sẽ bị tuyệt vọng. Cháu cứ viết bài đi nhé.
Chúc cháu vui vẻ.
Chú Sáu