Điểm Trừ... Đó Đây

*Chú thích hình: KimLoan trong chuyến viếng thăm Little Sài Gòn cuối Tháng 11/2023

Tác giả tên thật là Nguyễn Thị Kim Loan, sinh năm 1966, là cô giáo tiểu học khi còn ở Việt Nam. Vượt biên và sống ở trại tỵ nạn Thailand từ 1989-1993. Định cư tại Canada từ 1994 đến nay. Tác giả nhận giải đặc biệt VVNM 2021 và mới nhận Giải Vinh Danh Tác Giả năm 2023.

*

Những điểm tốt đẹp hấp dẫn của Little Sài Gòn, Nam California (mà người Việt hải ngoại mình hay gọi ngắn gọn là Khu Bolsa), đã được nhiều người nói đến. Nào là khí hậu ôn hoà, nhiều bờ biển nổi tiếng, nhiều phong cảnh đẹp xinh, cây trái hoa lá tốt tươi và nhất là “thiên đường ẩm thực” của người Việt khắp nơi đổ về thưởng thức. Tôi không phản đối điều này, mặc dù tôi đã bị vào vài ba quán không hề ngon tại Bolsa, khỏi cần kể tên ra đây làm gì (kẻo bị... guýnh sao, ngu gì!). Sự thực, kiểm lại những quán ăn Việt Nam ở nhiều thành phố tôi đã từng ghé qua, có nơi nhiều lần, từ Canada qua Mỹ thì thấy rằng, nơi nào cũng có thức ăn ngon. Nhưng ở Little SaiGon vì dân số đông, mức độ canh tranh nhiều, nên thức ăn đa dạng hơn, và có thể ngon hơn, còn ngon nhất hay nhì hay ba, thì tuỳ vào khẩu vị từng người, có phải ?

Thôi thì “điểm cộng” người ta nói hết rồi,  bữa nay tôi nói về những điểm “chưa tốt”, hay còn gọi là “điểm trừ”,  nha!

Năm đó, cũng cỡ gần chục năm rồi, gia đình tôi và gia đình mấy anh chị em tôi ở các tiểu bang khác trong nước Mỹ rủ nhau cùng bay đến Little Sài Gòn, để kết hợp thăm Bố, gia đình ông anh, bà con họ hàng cũng như thăm thú cảnh đẹp Nam California.

Sáng chúa nhật, cả nhà kéo nhau đi chơi trung tâm Phước Lộc Thọ giữa lòng Bolsa. Chúng tôi đi một vòng trên lầu, thấy chả có gì hấp dẫn ngoài mấy tiệm vàng. Khổ nỗi, vàng bạc, kim cương hột soàn không phải là niềm đam mê của tôi, vàng giả vàng thiệt, hột soàn dỏm hột soàn thật tôi chẳng biết phân biệt, cho tôi đeo chỉ thêm uổng phí. (Nói nào ngay, tôi cũng có đam mê, đó là…tiền trong bank thôi). Chúng tôi lại kéo nhau xuống tầng dưới, tìm các món ăn cho bữa trưa. Tôi và bà chị Cả vì vẫn còn no với ly café sữa đá và ổ bánh mì thịt Lee Sandwich trên xe lúc khởi hành, nên trong lúc chờ đợi mấy người khác ăn uống, hai chị em thấy một cửa hàng áo quần ngay đó, tiện chân bước vào xem để giết thời gian. Vào tiệm rồi hai chị em mới thấy ân hận vì trong tiệm không có bóng một người khách nào, tính quay trở ra thì chị chủ xuất hiện, lớn tiếng sang sảng:

-           Hai chị đã vào tiệm chưa coi cái gì mà tính ra về, “chơi” vậy sao được chứ, mở hàng kiểu này tội tui lắm đó!

Tụi tôi giật mình nhìn chị chủ, người vừa mở lời chào khách với cái giọng sẵn sàng gây sự (gì mà “chơi” với “không chơi”, nghe y như phim… kiếm hiệp giang hồ). Khuôn mặt chị ấy nhìn quen quen như những khuôn mặt “mang dấu ấn thẩm mỹ” thường gặp ở đâu đó. Mắt cắt hai mí, lông mi dài, chân mày xăm đậm lè, mũi thẳng băng và đặc biệt là cái miệng có đôi môi chẻ hai trái tim (chẻ môi trên môi dưới luôn á). Cái miệng trái tim này tưởng chỉ để thốt ra những lời êm ái dịu dàng thôi chớ, ai dè ngược lại.

Nghe vậy, chị em tôi đành bước lại xem mấy cái áo trên cái rack, thầm thì bảo nhau, ráng tìm một cái gì đó mà mua “trả nợ quỷ thần”. Trong lúc hai chị em xem áo, chị “đẹp” cứ đứng sát bên "kềm kẹp", không cho chúng tôi có thì giờ bàn bạc, suy tính tìm cách “chuồn” ra ngoài.

Chị chủ lấy một chiếc áo ra mời chào:

-       Áo này là hàng mới về, hợp với bà chị lắm đó.

 Chúng tôi nhìn áo lưỡng lự, rồi chị tôi hỏi:

-          Cái này giá bao nhiêu vậy chị?

-          Giá rành rành đây mà không thấy hở? Bốn chục.

Ý chị “đẹp” rủa chúng tôi … hổng có mắt sao? Bán hàng kiểu gì vậy trời? Tôi nhanh nhẩu:

- Úi, hơi mắc chị ơi!

Và chi “đẹp” được dịp xổ một tràng, rằng người mua lầm chớ nguời bán không lầm, tiền nào của nấy…yada…yada ...yada ... rồi quăng cái áo vào người chúng tôi:

            - Thôi, tui bán mở hàng làm quen giá ba lăm đồng, hai chị mở hàng lẹ lẹ giùm.

Chị “đẹp” lập lại mấy lần chữ “mở hàng” (dù là đang vào giờ trưa) là tụi tôi hiểu phải làm gì, nếu không muốn nhìn thấy chị đốt giấy phông lông đuổi tà. Nhìn cái áo chẳng ưng ý cho lắm, nhưng bà chị tôi muốn thoát khỏi nơi này càng sớm càng tốt nên đành cầm cái áo đi vào chỗ thử sau tấm màn che và trở ra, sung sướng báo tin:

- Chị chủ ơi, cái áo hơi dài. Tiếc quá tôi không thể mua nó.

Tôi nhìn cái áo bà chị mặc hơi dài rành rành ra đó, tưởng sẽ có lý do chính đáng để khỏi phải mua áo nên tôi thở phào thóat nạn:

-  Phải chi ngắn đi chút xíu thì quá đẹp luôn. 

Nhưng không, chị “đẹp” không hề nao núng, với tay chụp liền một cái áo khác:

 - Vậy thì cái này ngắn hơn nè, tuy kiểu hơi khác một chút, nhưng cũng đẹp tương đương áo kia.

Hai chị em tôi nhìn nhau, biết là đã lâm vào bước đường cùng, không thể không mua áo, đành ỉu xìu cầm chiếc áo ra ngoài quầy tính tiền.  Chị “đẹp” la lên:

    - Ủa, không cần thử áo hả?

    - Thôi, tôi biết nó cùng size, khỏi thử!

 Chị “đẹp” trố mắt hai mí, lại nói trỏng không chủ ngữ:

-  Tùy nhe, chớ bước ra khỏi tiệm mà quay lại đổi hay trả hàng là không được đâu.

Ủa, chị “đẹp” còn nghĩ là tụi tui muốn quay trở lại đây sao? Mơ đi cưng!

Hai chị em tôi, kẻ ở Texas, người bên Canada đã mấy chục năm. Chúng tôi thừa biết, đi shopping mua sắm nơi các tiệm người Mỹ hay Canada đều được đón chào nhiệt tình vui vẻ, tha hồ lựa áo quần, rồi vào phòng thử rộng thênh thang, thử hết bộ này đến bộ kia, mấy lượt thử mấy lượt ôm đống đồ vừa thử ra ngoài cho nhân viên treo lại lên rack mà người nhân viên bán hàng vẫn phục vụ không một lời phàn nàn, và khi đem hàng về nhà không vừa ý, vẫn có thể quay lại đổi, thậm chí muốn refund cũng không hề gặp khó khăn cản trở gì. Vậy mà xui xẻo, ma đưa lối quỷ đưa đường, bị “bà nhập” sao đó, mà lại kéo nhau vào cái tiệm nhỏ như lỗ mũi của chị chủ “bá đạo” này.

Bình thường, tôi cũng thuộc loại người hay “ngứa miệng”, giữa đường thấy chuyện bất bình chẳng tha, biết vận dụng phương châm “khách hàng là thượng đế” để góp ý những lúc cần thiết. Nhưng nhìn thấy khuôn mặt son phấn dư thừa của chị “đẹp”, nhất là đôi mắt lúc nào cũng như trợn ngược,  nhìn tụi tôi thiếu điều muốn ăn tươi nuốt sống, cái miệng trái tim trề ra như chuẩn bị quăng những lời khẩu chiến dữ dội, tôi bỗng trở nên “em hiền như ma-xơ” (ông xã từng nói tôi “khôn nhà dại chợ”, ở nhà giỏi lớn tiếng ăn hiếp chồng con, ra ngoài bị người ta hét một tiếng là lí nhí như khỉ mắc mưa, quả chẳng sai).

Hai chị em tôi ngoan ngoãn, líu ríu móc bóp, trả tiền cho cái “áo em chưa mặc một lần” và chẳng bao giờ mặc, vì sau đó chúng tôi không mang theo hành lý về nhà mà để lại nhờ bà chị dâu  đem cho Good Will giùm.

Từ đó, thỉnh thoảng tôi có trở lại Nam California nhưng không có dịp nào vào Phước Lộc Thọ nữa. Bà chị Texas của tôi cũng thường bay qua phố Bolsa thăm Bố khi Bố còn sống nhưng cũng bận rộn gặp gỡ người thân, bè bạn, nên cũng không ghé vào cái nơi “kỷ niệm nhớ đời” ấy nữa. Chẳng biết lúc này cái tiệm ấy ra sao, có đổi chủ mới chưa, hay là chị “đẹp” vẫn còn đó và tiệm vẫn vắng như chùa Bà Đanh chỉ trông chờ chó ngáp phải ruồi khách phương xa (như hai chị em tôi) lớ ngớ bước chân vào và chị chủ lại ra tay "khủng bố" khách hàng phải mua bằng được món đồ gì đó mới có thể bước ra khỏi tiệm?

Đó là chuyện bên California. Giờ thì đến chuyện của Texas, nơi mà vợ chồng con cái chúng tôi qua chơi rất thường xuyên như “đi chợ” vì hầu hết đại gia đình, bà con của tôi đều ở tiểu bang “lone star” này.

Trong một chuyến đi chơi New Orleans, trên đường lái xe xuyên bang trở về Arlington, chúng tôi ghé vào một nhà hàng Việt để pick up mớ thức ăn đã order trước đó. Tôi đứng tại quầy cashier, xem lại các món hàng, giá cả, chuẩn bị trả tiền thì thấy trên quầy vừa bày ra bánh cuốn nóng hổi và chả lụa, nên với tay lấy mỗi thứ một cái. Do vậy chủ quán quay đi lấy thêm túi rồi phụ tôi để thêm đồ. Lúc đó, có bà cô kia từ đâu đi tới, đưa thẳng tiền cho chủ quán:

-  Tính tiền hai tô bún nhe ông chủ.

Chủ quán hơi khựng lại, nhìn tôi như phân trần. Tôi im lặng chả biết tính sao, vì bà cứ dí tiền trước mặt ông chủ, nên tôi lờ đi, nhìn qua chỗ khác cho ông chủ thoải mái giải quyết cho bà ấy. Xong việc, chủ quán chuẩn bị tính tiền mớ đồ của tôi, thì y như lần trước, một người đàn ông lấn qua tôi, bước tới, la lớn như chốn không người:

-  Cho mấy cây tăm đi chủ quán ơi …ơi..!

Ủa, Ủa, tôi nghĩ bụng, tôi đang ở đâu thế này? Ở Việt Nam hay bên Mỹ? Chủ quán lại nhìn tôi cầu cứu. Tôi đâm ra bực mình, quá chán nản với cái ông chủ… bất lực này! Chuyện gì cũng nhìn tôi, là sao? Tôi thì làm được gì? Tiệm của ông, khách của ông, ông tự phải biết mở miệng ra mà giải quyết chứ. Tôi lại tiếp tục ngó lơ, ông chủ quán mừng quá, liền chạy vào trong, lục đục một hồi, rồi mang ra hộp tăm cho “thượng đế” kia.

Cuối cùng thì tôi cũng được quan tâm sau khi chủ quán xin lỗi. Lần này thì tôi được góp ý vì ông chủ Texas khác với chị “đẹp” California, nên tôi... hổng sợ, hổng “em hiền như ma- xơ” nữa. Ông chủ này rất chiều khách, mà chiều quá đáng, sợ mất lòng khách, nên mới có hai người khách “hư” như tôi vừa kể. Tôi nói với ổng:

-  Thật lòng mà nói, tôi không ngại nhường cho họ vài phút trước sau, nhưng ít ra, họ cũng phải có lịch sự tối thiểu, là hỏi một câu, hỏi tôi hay chủ quán cũng được. Ai nỡ lắc đầu nếu chị kia cần phải đi gấp, và chú kia không xỉa răng ngay tức khắc thì răng lợi nhức nhối không chịu nổi? 

Chủ quán bối rối, cười chuộc lỗi rồi thanh minh:

-  Tôi xin lỗi cô lần nữa nhe, lâu lâu cũng có mấy người khách như vậy, tui cũng đâu dám nói thẳng với họ, sợ họ giận rồi mình mất khách, cô thông cảm. 

Tôi cười cười:

-    Ông sợ mất mấy người khách kia mà hổng sợ... mất tui sao? Hay là ông biết tui là dân từ xứ lạnh tình nồng Canada qua đây chơi nên không cần giữ? 

-          Cô thiệt là vui tính! Nhưng cô đừng nói vậy, lần sau qua nhớ ghé tiệm tui nữa nha.

Tôi tự hỏi, hai người kia, qua xứ này được bao lâu rồi mà vẫn chưa thực hành bài học xếp hàng? Tôi tin chắc rằng, nếu trong trường hợp tương tự, nhưng ở nhà hàng Mỹ toàn người da trắng, thì hai vị khách này sẽ tự động biết xếp hàng, rất nghiêm túc, để chứng minh cho dân bản xứ biết mình cũng biết điều, biết cư xử như ai.

Vậy hoá ra, với đồng hương Việt Nam thì… không “care” à, không cần phải biết hành xử đúng phép lịch sự sao?

Người Việt mình ở khắp nơi trên thế giới. Ở nơi đâu, Mỹ, Canada, và những nước khác, cộng đồng chúng ta cũng có điểm hay và điểm chưa hay. Chúng ta hoà nhập nơi xứ người, học hỏi và thực hành những điểm hay của họ, và cũng nên làm tương tự như thế với đồng hương mình chứ? Chả lẽ đi vào chợ Việt thì tha hồ xới tung các thùng xoài, các mớ rau để giành phần ngon nhất cho mình, nhưng vào chợ Mỹ thì… không dám?

Đã gần chẵn 50 năm xa xứ, chúng ta đã và đang xây dựng một cộng đồng người Việt lớn mạnh, có nhiều đóng góp đáng kể trên quê hương thứ hai. Dù hai câu chuyện này chỉ là những hạt sạn rất nhỏ có thể bắt gặp ở đâu đó, chúng ta cũng nên nhắc nhở nhau để bộ mặt người Việt ở Mỹ nói riêng, và ở hải ngoại nói chung ngày càng đẹp hơn, để không chỉ người bản xứ nhìn cộng đồng Việt với lòng cảm mến, mà còn cho cả chúng ta khi gặp nhau, đối xử nhau văn minh thân thiện và hãnh diện là người Việt Nam.

Tôi có cái tật “nhớ lâu nhưng không thù dai”, có sao kể vậy người ơi, chớ hổng có ý gì hết á!

Edmonton, Tháng Ba 2024

KIM LOAN

• Sài Gòn Ơi…!
• Tưởng Tiếc Twin Tower
• Giấc Mơ Chưa Hết Hạn
• Thuốc Đắng Đã Tật