Bà Ta cháu Tây

Tg Lại Thị Mơ nhận giải đặc biệt tại Lễ Trao Giải VVNM 2017 từ Deena Nguyễn, Wells Fargo.

Tác giả lần đầu dự Viết Về Nước Mỹ từ 2017 và đã nhận giải đặc biệt năm thứ mười tám và giải Danh Dự năm 2023. Bà cho biết bút hiệu là tên thật, trước là nhà giáo tại Việt Nam, định cư tại New Jersey năm 1994 theo diện HO.

*

 Đa số người Việt khi có con cháu nhỏ, thường kiếm đồng hương gởi cho dễ bề nói chuyện. Vả lại người mình cũng tính tiền công phải chăng, chứ gọi Sì (Spanish) cũng ngại.

Nghe người Việt mới qua ở nhà gần đó, con gái bà Cửu lân la hỏi thăm, may quá đồng hương vui vẻ nhận lời trông thằng bé 3 tuổi mỗi ngày. Mọi chuyện bình thường trôi qua, không có gì phải than phiền. Cho đến một hôm, tình cờ thằng bé vớ được cái phone của ba nó để trên bàn. Nó cầm hí hoáy bấm lung tung, thằng rể chạy tới giựt ra từ tay nó. Nếu dỗ dành để lấy lại thì không sao, đằng này sợ hư, giựt mạnh bạo làm thằng nhỏ nổi giận, bất ngờ miệng nó thốt ra rõ ràng:

- ĐM mày, ba.

Ối trời. Cả nhà thất kinh, trong nhà không ai chửi thề. Nó học ở đâu? Cuối cùng tìm ra sự thật. Bà vợ giữ thằng nhỏ, nhưng ông chồng làm thợ mộc ở nhà. Chữ ĐM, là tiếng đệm của ổng mỗi khi nói chuyện. Bất kỳ cười giỡn hay chửi rủa, bao giờ cũng bắt đầu bằng ĐM. Ổng lại thích thằng nhóc, tối ngày chọc ghẹo: ĐM, sao mày dễ cưng goá dzậy.

Cô chị vừa kể chuyện thằng con, thì cô bạn trong sở cũng kể chuyện con gái về nhà hỏi mẹ, rặt giọng Huế: Mi nọi cái chi?

Thì ra cô giữ trẻ gốc Huế, nhưng khi tiếp xúc với người không phải đồng hương, nói giọng Bắc nhuyễn nhừ.

Cô bạn cũng nhái theo, kể lại cho bạn: Răng mà biệt họ nói tiếng Huệ ở nhà mô.

Tá hỏa tam tinh, bà ngoại phải qua giữ thằng nhỏ. Bà ở với con trai, nhưng có thằng cháu nội 8 tuổi, bà phải ngó chừng sau giờ học.

Bây giờ dặn xe bus thả cháu nội xuống trước cửa nhà con gái, để bà trông luôn. Sau khi tan sở ba nó ghé qua đón về.

Vì ở với bà nội từ khi sinh ra, nên thằng nhóc 8 tuổi hiểu tiếng Việt. Bà vừa trông hai cháu, vừa nấu ăn dưới bếp. Thằng cháu nội có thằng bạn Mỹ hàng xóm qua chơi, mấy đứa nhỏ đùa giỡn bày đồ chơi ngổn ngang. Bà đang cắt râu tôm trong bếp, nghe chúng nó la hét ồn ào quá. Bà đứng ở cửa phòng khách, tay vẫn cầm cái kéo dứ dứ, miệng nói (bằng tiếng Việt): - Không dọn dẹp, bà “cắt chim.”

Thằng cháu nghe bà doạ hàng ngày, nên vẫn tỉnh bơ. Nhưng thằng bạn Mỹ thắc mắc:

- What did she say?

Vì hiểu tiếng Việt, nên thằng cháu nội thủng thẳng dịch (nghĩa đen) ra tiếng Anh. Khốn nỗi khi vừa nghe “cut your penis! “thằng nhóc rú lên, oà khóc chạy về nhà mét mẹ.

Bà hàng xóm với bộ mặt thất thần, hớt hải chạy qua. Bà nội không biết tiếng Anh để phân trần, “doạ “thôi mà.

Thằng cháu cũng không biết diễn tả kiểu nói của bà, chỉ biết quơ quơ xua tay: Not real.

Thằng nhỏ Mỹ vẫn mếu máo:

- She holds the scissors ✂️, like that.

Nó giơ hai ngón tay lên, thì đúng là bà có dứ dứ cái kéo “tình ngay lý gian”.

Cũng may cô con gái về kịp nên mọi chuyện sáng tỏ. Cô cằn nhằn: “Mẹ ơi! Ở Mỹ không phải như ở VN. Nhiều thứ “phiền phức” lắm. Dao kéo họ coi như vũ khí (weapons), dứ dứ như vậy gọi là “đe doạ “trẻ con.

Ở Mỹ nhiều chuyện “tào lao“lắm.

Nào là hút thuốc lá cho “cố “, rồi thưa hãng sản xuất.

Bưng tách cà phê nóng quá, tự mình làm đổ, cũng thưa tiệm bán.

Chưa sờ tới cô gái, chỉ buông lời chọc ghẹo, cớt nhả, nháy nhó… cũng bị thưa.

Mà hễ có người thưa, thì tòa phải xử.

Rồi cô kể thêm một lô chuyện “kỳ cục “xứ Mỹ cho mẹ nghe.

Bà Cửu chỉ nói: Vậy à.

Tiện thể cô Tâm nhắc mẹ thêm một “lô rắc rối “, bà Cửu nói vậy.

Nào là mẹ nhớ đeo răng giả khi trông con nít, nhiều đứa sợ khi thấy miệng bà trống hoác.

Không mặc đồ ngủ khi ra ngoài…

Bên Mỹ con nít cởi trần nhưng mặc quần, ở VN con nhà nghèo mặc áo nhưng cởi truồng.

Thằng cháu theo bà về VN chơi, nó rất ngạc nhiên khi thấy có ông già trong xóm chọc ghẹo một thằng bé con đang đi chập chững. Thằng bé không mặc quần, mũi dãi lòng thòng. Ông già nhe hàm răng đen xỉn, cái còn cái mất đã làm thằng cháu của bà sợ phát khiếp. Tới khi thấy ông già “nắm chim “thằng bé, cười khà khà: Tao thẻo mang về nhắm rượu.

Thằng nhóc hoảng hồn chạy một mạch về nhà.

Ở Mỹ, bộ phận sinh dục phải che chứ không phô ra trước mắt mọi người. Các bà các cô tha hồ phô đôi gò bồng đảo chẳng ai cấm.

Nhập gia tuỳ tục bà ơi!

Bà già Bắc di cư vào Nam, mang theo cả những tiếng đã gắn liền với cuộc đời bà qua Mỹ.

Ối giời ơi! Thằng dở hơi.

Thằng cháu ngoại 3 tuổi ở với bà ngoại, đã quên chữ ĐM, thì lại học được chữ “thằng dở hơi.“Vì bà trông toàn con trai, nên không có dịp nói “con dở hơi.“. Ấy vậy mà trẻ con thông minh hiểu khi bà mắng (yêu). Cho đến một buổi tối ngồi thủ thỉ nói chuyện với bố mẹ, nó đã gọi thằng em là “thằng dở hơi “, làm cho bố mẹ nó tròn mắt ngạc nhiên.

Chỉ năm ngoái thôi, mẹ nó có bầu lần thứ hai, nó không hề biết bầu là gì?

Chỉ biết khi bố mẹ mang em bé về nhà, nó thấy mọi người xúm xít mừng vui, ai cũng chú ý tới thằng nhóc đang nằm trong car-seat, quên bẵng nó. Tự dưng nó cảm thấy ghen tị, hồi nào giờ chỉ có mình nó thôi mà, mãi một lúc sau nó mới hỏi:

Chừng nào em bé về với mẹ nó?

Nó nhất định không chịu khi mọi người nói mẹ và bà thằng nhóc cũng là mẹ và bà của nó.

Nó gào to: No, no, bà của Bi, bà của Bi.

Bà phải dỗ dành: Ừ, bà của Bi thôi.

Nó cứ tưởng em bé cũng là khách. Như hôm trước, vợ chồng của người bạn mang con ghé chơi.

Mấy tháng sau, cảm giác ganh tị của Bi càng mãnh liệt. Nó không cho em dùng chung chăn gối cũ trước kia của nó.

Vậy mà bây giờ, hễ đi đâu nó cũng hỏi: Em bé có đi không?

Nếu em ở nhà, nó sẽ không đi. Sợi dây huyết thống máu mủ thật kỳ diệu, nó không còn ganh tị, mà sẽ khóc oà, nếu “dọa“ bán em cho người khác.

Bà Cửu suốt ngày nhắc mẹ nó, rủi ro của những nhà chỉ có một con. Như “cây một cành“.

Những nhà “độc đinh“ trong họ hàng, từ đời ông cố, ông nội tới đời cha đời con chỉ có “một mống“. Ấy là có thằng con trai, chứ ra con gái thì thật khổ! Họ gọi con gái là “vịt giời“, nuôi tốn cơm, sẽ bay đi mất.

Con gái con của người ta.

Nói gì thì nói con gái vẫn trơ trơ. Thằng thứ nhì, không phải do nó muốn, mà là “accident“.

Thời buổi bây giờ, năn nỉ lắm con mới chịu lập gia đình. Tới khi chịu lấy vợ, lại không chịu có con mà nuôi chó.

Biết bao người bạn của bà Cửu chỉ có “chó nội“thôi. Cháu nội là chuyện giả tưởng.

Chuyện bà kể, lũ con cháu gọi là chuyện “cổ tích“, chúng không thèm nghe. Thằng con lớn gần 50 vẫn không chịu lấy vợ, dù từ khi đi học cho tới khi đi làm rất nhiều cô thích.

Bà Cửu thở dài “buộc tội“: Chính là do nó lười, ngại khổ, ngại khó.

Không có của, chỉ có công. Bà mẹ nào cũng dỗ dành, khi mẹ còn khoẻ trông cháu dùm cho. Mai kia mới lấy vợ, “cha già con cọc“chẳng ai giúp.

Bình thường chúng để ngoài tai, nói hoài tụi nó gào lên: Đủ thứ tiền, lo không nổi.

Ngày xưa trong xóm lao động, nhà nào cũng đầy nhóc con nít. Vậy mà có ai chết đâu.

Trời sinh voi sinh cỏ

Mỗi tuổi mỗi khác. Khi trẻ thì tha hồ nhảy nhót, khi già chỉ lấy gia đình làm vui. Nhưng chúng nào có nghe.

Có con như một hình thức đầu tư (invest), đâu phải chỉ “bấm nút“ là có ngay một thằng 18 tuổi. Trồng cây cũng vậy, phải vất vả thức khuya dậy sớm chăm sóc, cây mới ra hoa kết trái.

Nói thế nào chúng nó vẫn là con số zero, lại còn lý sự: Số không nhỏ hơn số cộng, nhưng vẫn lớn hơn số trừ.

  –   < 0 < +

Mẹ ơi! Con biết “số dương” ở đâu mà tìm?

Biết bao ông muốn ăn cơm canh chua, cá kho tộ, về VN kiếm vợ.

Canh chua đâu chẳng thấy, trúng nhằm “số âm.“  Cô vợ cứ tưởng nhà nào cũng có một “cây tiền“ (money tree) ở sân sau, tha hồ mà hái.

Thôi mẹ cho con ở vậy. Xứ Mỹ mà, nursing home thiếu gì.

Bà Cửu không còn đả động chuyện lập gia đình, mất công chúng đổ thừa tại bị.

Ngay cả chuyện mong có cô dâu chàng rể đồng hương cũng dẹp luôn cho nhẹ đầu. Các bạn bà có dâu Tây, chép miệng: Khỏi mất công cãi nhau.

Khỏi cần giỏi tiếng Anh, chỉ cần hai (Hi!) và ba (bye!) là đủ.

Tới thăm cháu: Hai. Khi về: Ba.

Có điều các cháu được bà chăm sóc, chúng hiểu tiếng Việt rất dễ dàng, chúng dùng tiếng Việt để nói chuyện với bà (vì nó nghĩ bà không biết tiếng Anh). Nhưng khi nói chuyện với bạn bè hay cousins chúng luôn luôn dùng tiếng Anh.

Hai đứa học chung, mà cả hai đều không hề biết cùng là người Việt.

Bữa kia, mẹ nó vừa lái xe đi chợ về đậu ở driveway, thấy thằng con có bạn đến chơi, mẹ nó nói: Con xách đồ vào.

Thằng bạn nó ngạc nhiên:

- You’re Vietnamese?

- Yes.

Thằng bạn nó khoanh tay: “Cháu chào Cô.”

Bà ngoại đứng ở cửa, tấm tắc: “Con ai mà ngoan thế.”

Có cô bạn nhờ bà đến nhà trông ba đứa con cùng tuổi với hai cháu của bà. Cô đi dự đám cưới độ vài giờ rồi về. Bà thấy con nít xả rác nên hỏi thằng bé con cô bạn cái chổi, nghĩ nó không biết tiếng Việt, nên bà dùng tiếng Anh. Khốn nỗi tiếng Anh của bà “giỏi“ quá, đến nỗi chúng nó không biết bà muốn gì. Bà còn nhớ mãi, thằng cháu chỉ 6 tuổi, vậy mà nó biết mắc cở với bạn. Nó đã nói rất rõ ràng:

Thôi bà cứ nói tiếng Việt cũng được.

Tiếng Việt của cháu bà bây giờ giỏi lắm, đi đâu với cháu bà cũng không lo.

Ra xứ người, nhưng bà vẫn mong con cháu giữ nề nếp phong tục quê nhà.

Bà mãi mãi là bà già gốc Việt, sống ở xứ người dẫu cháu còn nhỏ xíu, mặt mũi rặt VN, nhưng trong mắt bà, nó là “Tây“ thực sự, từ cách ăn uống tới suy nghĩ. Còn những đứa con tuy đã lớn, nhưng chúng cũng suy nghĩ hành xử y như người bản xứ.

Bà Ta cháu Tây là điều không thể tránh.

Lại Thị Mơ

• Đất Lành Chim Đậu
• Dòng Sông Vẫn Chảy
• Chuyện Bé Nhài
• Tuyết... Tuyết!