Bài số 3651-13-29051vb2081312
Tác giả sinh năm 1939. Trước 1975, là sĩ quan QLVNCH. Bị băt tù binh ngày 16/04/1975 tại mặt trận Phan-rang.Ra tù 1984. Vượt biên 1986. Bị băt giam ở nông trường dừa 30/04, tỉnh Trà-vinh. Năm 1987 trốn trại về Saigon. 1989 tái vượt biên đến Malaysia tháng 07/1989. Tháng 05/1993 định cư ở Mỹ và hiện là cư dân HoustonTexas. Ngô Văn Thu tham dự viết về nước Mỹ từ 2009 và sau đây là bài viết thứ tư của ông, về những “quán bên đường” vòng quanh thế giới, trong số này có cả “quán giữa đường Độc đáo hơn là quán “giữa đường” trên đỉnh tháp Eiffels giữa đại lộ Champs Églysées Paris -Pháp, như hình ảnh tác giả cho thấy.
***
Quán bên đường có thể chỉ là mái lá đơn sơ nghiêng theo bờ đường, hay một mái tranh ẩn mình dưới tàng cây cổ thụ đầu làng, hoặc quán chỉ là một tấm vải vá víu, giăng kéo bốn góc được chống đở bằng cành cây khô làm trụ, đứng cạnh bến đò.
Khá hơn, quán bên đường cũng có thể là một căn chòi có khung dàn, có che chắn phên lác để tránh mưa che nắng. Chủ các quán bên đuờng kiểu nầy là các cụ có tuổi. Khó tìm được nơi đâu có cô chủ quán bên đường xinh đẹp bán chè tươi như” cô hàng chè xanh” đã làm say đắm lòng người mà nhạc sĩ Canh Thân đã mô tả.
Khách của quán bên đường có thể là một lử hành phương xa tìm về cố hương dừng chân tạm nghỉ, hoặc khách là đoàn lái buôn gánh gồng từ làng nọ qua làng kia chờ đò sang sông. Quán bên đường ngày xưa nay chỉ còn là ký ức…
Thời gian đi tới, quán bên đường ngày nay tại Việt-nam được biến đổi theo kinh tế thị trường. Quán gần tỉnh lỵ thì chuyên bán sản phẩm điạ phương, Xoài, mít, cam, quýt, bưởi, mận. Thậm chí còn bán cả rượu hồng đào, rượu Gó Đen nữa. Khách của nhữnh quán nầy là kẻ hiếu kỳ, muốn tìm chút hương đồng gió nội, và cơn chếnh choáng cuả rượu Gò Đen để biết “trời đất lăng quay” thế nào.
Quán bên đường còn đi xa hơn tình làng nước là quán bán “cơm tù”. Xe khách đổ khách vào quán theo thoả thuận trước, khách vào quán phải ăn cơm của quán, nếu ai không ăn hoặc mua hàng trong quán thì bị” ăn đòn”vì quán mất thu nhập không đủ sở hụi để chung chi cho kẻ đầu gấu. Quán của thời đại mất nhân tính.
Các quốc gia khác cũng có quán bên đường. Theo đường bộ từ biên giới Việt-Cambodia hay campuhia (xin đừng gọi Miên là một sự si nhục với dân tộc họ). Khởi điểm từ Mộc Bài (Tây Ninh VN) Đi sâu vào tỉnh Siem-Riep. Quán bên đường ở Campuchia bán Chim chiên, chuột chiên, Dế chiên, kiến chiên và đường Thốt Nốt đậm đặc để khách làm quà. Có quán treo cả đầu lâu lũng lẳng trông thật ghê rợn. Chủ quán mang theo, không để bán, chỉ để tõ bày tình yêu thương với nguời thân đã bị Pôn Pốt sát hại năm nào. (Tỉnh Siem-Riep là quê hương của sát thủ Pôn Pốt). Sự nghèo nàn nay vẫn còn phơi bày trên quê hương quá đọa đày nầy trông thật mũi lòng!
Nhưng bù lại, họ được tự hào về đền đài miếu mạo cổ của họ. Liên hiệp Quốc đã công nhận hai đền Angkor Wat và Angkor-Thum là di sản văn hoá của thế giới. Khách thăm viếng khi ra về, đều in đậm lòng khâm phục và sự ngưởng mộ cuả những kiến trúc cổ quá ư nghệ thuật độc đáo nầy.
Quán bên đường dẩn xuống ngỏ cụt Biển Hồ Campuchia thật èo ụt, chỉ có mì gói và vài chai nước tương bán để khách làm quà cho người đồng chủng Việt nam của ta, nhưng nghiệt ngã thay số phận họ lại long đong rong rủi trôi dạt qua đây, không tổ quốc để gọi, dù họ là người Việt nam, chết không địa tán vì chung quanh là nước. Gia đình đùm túm trên con thuyền mong manh trôi dạt theo cơn thuỷ triều để sống còn.
Thảm thương thay họ chỉ nhận được chút quà hẩm hiu nói trên như số phận cuả họ, đưá bé lớn lên như cây khô héo giữa đồng vì thiếu nước, chúng thiếu dinh dưỡng vì xa làng xóm, xa phố thị và xa hẳn ánh sáng văn minh bên ngoài rọi chiếu vào.
Thăm họ để ngậm ngùi thương cảm đời họ, và thấy rằng quanh ta còn có những mảnh đời khốn khổ cần lòng từ tâm cứu trợ cuả mọi ngưòi hướng về họ.
Quán bên đường ở Thái-Lan thì bán sản phẩm riêng của mình như: Sầu Riêng giá rẻ, khách ăn tại chổ không ngon không tính tiền. Nhưng khi đã ăn rồi, dầu ngon hay dỡ khách cũng phải móc ví, nếu không muốn bị mang tiếng là “ăn quỵt”Quán còn bán cá sấu con, trăng con nữa. Ai muốn có bóp, ví da hàng thiệt mua về nuôi 5, 6 năm lấy da cũng không muộn ! Có quán chỉ bán mỗi sản phẩm dầu gió Thái-Lan, và một lời cầu nguyện cho khách đi đường được bình an qua sợi chỉ đỏ cột quanh tay, khách tùy hỷ cho bao nhiêu cũng không phiền lòng.
Tâm lý, đường xa vạn dặm biết rủi ro gì sẽ xãy ra. Nhận được lời cầu nguyện của người thiện tâm, ai nỡ lòng nào hẹp hòi mở ví.
Quán bên đường ở Mã-Lai bày bán cơm gói, mấy con cá nục kho(mùi còn tanh) lát trên mặt cơm, không có muổng, nĩa. Ăn bốc là truyền thống của họ. Thậm chí có quán còn bán cả kinh cầu nguyện và khăn đen trùm đầu(ngày phải cầu kinh 5 lần theo luật của đạo Hồi).
Cũng có một khu quán bên đường đồ sộ khác (như khu rest area bên Mỹ) có cả đền thờ để khách cầu kinh, có thương xá, có tiệm ăn, có khu bán đồ lưu niệm và khu nghỉ ngơi cho khách qua đêm. Nhìn sinh hoạt nhộn nhịp, cách tổ chức tinh vi cho thấy một đất nước trên đà tiến bộ theo thời đại mới.
Đặc biệt quán bên đường ở Singapore cũng tăng trưởng theo đà văn minh cuả đất nuớc nổi tiếng giàu đẹp và sạch sẻ. Một đất nước của màu xanh, toàn đảo được phủ kín bởi hằng hà cây xanh theo phong thủy họ tin tưởng, màu xanh là màu của hy vọng. Nhưng trong cái linh hoạt xinh tươi ấy, bên ngoài cũng có quán bên đường. Quán được tổ chức gọn nhẹ, bán hàng trên xe bus xuyên quốc gia Singapore – Malaysia theo nhịp lăng của bánh xe. Tài xế kiêm luôn chủ quán, bán để kiếm thêm lợi tức, để quên đường dài!. Quán chuyên bán đồ lưu niệm. Hình tượng sư tử phun nước rất đẹp, là biểu tượng quốc gia đắc ý nhất của nước Singapore. Giá chỉ bằng ¼ trong các tiệm lớn. Xe bus Malaysia chạy xuyên bang, xuyên quốc gia cũng bán hàng theo kiểu nầy. Malayia tự hào với toà tháp đôi twin town. Qùa lưu niệm cũng làm theo hình tượng trên.
Xa hơn bên trời Âu là quán bên đường ở biên giới Pháp-Đức. Quán được xây tên ngọn đồi mờ ão của sương mù se lạnh. Ngày trước, Việt Nam ta cũng có quán kiểu nầy trên đỉnh đèo Hãi Vân Đà-nẵng. Vì thời ấy đường đèo còn nhỏ xe chỉ chạy một chiều. Xe đò từ Đà-nẵng ra Huế khi lên đến đỉnh đèo Hãi Vân phải dừng lại đợi xe từ Huế vào, đỉểm giao thoa gặp nhau tại đây. Trong hai giờ chờ đợi để được ”xổ đèo”, khách lãng đãng nhìn trời mây nước, nhìn đường đèo bò quanh sườn núi, nhìn đoàn tàu hõa phun khói nặng nề chạy xình xịch, nhìn sóng bạc đầu đuổi nhau ngoài biển Đông. Phong cảnh thật nên thơ hưu tình, có khác nào chốn bồng lai….
Trong khi đó các món ăn Huế-Quảng gặp nhau trên đỉnh đèo, bánh bèo, bánh nậm, mỳ Quảng, bún giò Huế tõa hương ngây ngất, trong cái lạnh của núi đá toã ra, cái lạnh cuả gió biển Đông lùa thốc vào khiến bụng cồn cào, khó ai có thể cầm lòng không vào quán thưởng thức hương vị quê hương của hai vùng Huế-Quảng.