Người viết: PHẠM HOÀNG CHƯƠNG
Bài số 732-1311-79-vb4-042005
Tác giả Phạm Hoàng Chương đã góp nhiều bài viết về nước Mỹ đặc biệt. Ông là một nhà giáo, hiện là cư dân Riverside, nam California.
*
Tình cờ trong buổi tiệc họp mặt Xuân Ất Dậu ở San Jose, Hải may mắn được một người bạn cho số phone của Chấn, một người bạn rất thân thời thơ ấu đã thất lạc lâu ngày, hiện đang ở Oakland.
Mười lăm năm trước, vừa mới tốt nghiệp ra trường làm Teacher, Hải có lên Oakland chơi và tình cờ gặp lại Chấn và Cảnh. Chấn là bạn người Hoa hồi lớp nhất tiểu học trường Nam ở Phan Rang. Cảnh là bạn Đại học Sư Phạm Huế. Chấn và gia đình tơi tả vượt biên qua Mỹ năm 1980, còn Cảnh được học bổng qua Mỹ học Đại học từ năm 1973, lấy bằng Ph.D, làm top manager cho Met Life Insurance và ở luôn tại Mỹ, chưa hề nếm mùi Cộng Sản.
Chấn từng là triệu phú trước 75, làm chủ hai ba hãng xuất nhập cảng ở Chợ Lớn, bị đánh tư sản mại bản, tước hết tài sản, ở tù, đi kinh tế mới, chốn về vượt biên lọt được qua đảo rồi qua Mỹ theo diện nhân đạo.
Năm đó, Cảnh gọi Hải mời luôn Chấn tới nhà Cảnh ở Dublin chơi. Chấn thì lái xe Honda cũ mèm, dáng dấp gầy gò khép nép, còn Cảnh thì nhà cao cửa rộng ung dung cười nói tự mãn.
Ngồi ăn bún bò giữa hai người bạn triệu phú, một người triệu phú trong quá khứ và một người triệu phú đương thời, mà ngậm ngùi chắc lưỡi cho cảnh đời dâu bể trớ trêu.
Sau lần gặp gỡ duy nhất đó, Cảnh được Met Life đổi qua tiểu bang khác làm, còn Chấn dời nhà, nên Hải mất liên lạc với cả hai. Nghe Cảnh vẫn giàu có, nhưng Chấn thì biền biệt bặt tin. Suốt cuộc đời Hải chỉ gặp Chấn có 3 lần, lần 1954 học chung lớp nhứt thầy Mạnh trường Nam Phan Rang, lần Chấn chở đi chơi ăn uống bằng xe Huê Kỳ sang trọng năm 1973 ở Chợ Lớn và lần cuối ở Dublin, Bắc Cali, tại ngôi nhà độ xộ của Cảnh năm 1990.
Năm học lớp nhứt thì Hải mới 11 mà Chấn đã 16, là một thiếu niên cao lớn khỏe mạnh đẹp trai, thông thạo hai thứ tiếng Tàu Việt, vừa học giỏi, hát hay, vừa hoạt bát lanh lợi, lại hay bênh vực, giúp đỡ, che chở cho bạn bè. Hải coi Chấn như thần tượng. Nhà Hải và Chấn ở cùng trên một con đường ngang sân Tennis, ngày nào mà không tới chơi, không đùa giỡn ăn uống. Rồi vì gia cảnh khó khăn, gia đình gửi Chấn vào Sài Gòn học trung học trường Hoa, cho đi làm công cho các hãng buôn ở Chợ Lớn. Chia tay là cả một sự đau lòng, Chấn và Hải trao đổi thư từ, quà cáp cho nhau.
Chấn tâm sự những giờ sử ký trong lớp thầy giảng quân Tàu bị quân Việt Nam đánh đuổi về nước là những giờ Chấn cắn răng chịu đựng nhục nhã. Chấn mơ ước được về Trung Hoa Lục Địa học lên Đại Học, nhưng thời thế chiến tranh và gia cảnh khó khăn ngăn trở chí hướng, phải vào Saigon đi làm công.
Hải ở lại Phan Rang tiếp tục lên trung học Duy Tân, ra Nha Trang học Võ Tánh, ra Huế học đại học, tốt nghiệp ra dạy học dưới Sóc Trăng, bị động viên ra tác chiến, lưu lạc một thời gian rồi trở về Phan Rang, lập gia đình, mở tiệm sách, có con. Lúc đó Hải thường hay vô Sài Gòn lấy hàng, tình cờ gặp lại Chấn năm 73. Ôi sao mà mừng, mà ngỡ ngàng.
Chấn bây giờ là nhà kinh doanh lớn, có xe Huê Kỳ bóng loáng, đại lý độc quyền bán "tole" lợp nhà cho nhiều tỉnh trên toàn quốc, chuẩn bị mở hai hãng xuất nhập cảng và lò gạch ở Biên Hòa. Mừng cho Chấn với hai bàn tay trắng, xa Phan Rang mới có mười sáu năm mà đã nhanh chóng leo lên tộït đỉnh vinh hoa phú quý, thành công vượt bực.
Hải hãnh diện có một ông bạn thân triệu phú như Chấn. Chấn bây giờ đã có một vợ ba con, sang nhà 4 triệu bạc, ra vô bộ kinh tế, thương mại gặp gỡ các tay chính quyền cao cấp như đi chợ, nói chuyện làm ăn mua bán toàn chục triệu trở lên trong khi Hải chỉ là một công chức bực trung với tiệm sách nhỏ vốn liếng năm ba trăm ngàn.
Đùng một cái, Miền Nam bị giải phóng. Hải vào tù cải tạo một năm. Còn Chấn bị liệt kê vào hàng đại tư sản mại bản, bị tịch thu hết tài sản, vốn liếng, xúc đi kinh tế mới, vợ con mất nhà mất cửa, ở nhờ ở đậu tá túc khắp nơi. Hoàn cảnh chung của đất nước, thương xót cho Chấn chưa bao lâu thì nghe Chấn và vợ con đã được khách hàng cũ giúp cho đi bán chính thức thoát qua Mỹ năm 80.
Người như Chấn đâu dễ gì bó tay chịu thua hoàn cảnh. Kế đến mấy năm sau, Hải cũng may mắn vượt biên lọt qua Hồng Kông, qua Mỹ. Nghe Chấn đi làm đâu đó trên Bắc California, mà mãi đến 1990 mới thật sự hội ngộ với Chấn ở Dublin. Cũng là mười sáu mười bảy năm sau lần gặp thứ nhì ở Chợ Lớn.
- Hello, dạ chị làm ơn cho gặp Chấn Hưng.
- Chấn Hưng hả, ok, chờ một chút.
- Xin lỗi, Chấn đây, cho biết ai gọi ở đầu dây"
- Chấn ơi, Hải đây, Hải Phan Rang đây.
- Hải hả"!!!
- Trời ơi, dời nhà mua nhà mới mà không cho người ta biết số phone. Bao nhiêu năm nay hỏi hoài không ai biết ông ở đâu.
- Trời oi, từ bữa gặp ở Dublin tới giờ bặt tin Hải luôn, hỏi thăm ông hoài mà không ai biết ở đâu. Dời nhà mà đâu có dời số phone, vẫn giữ phone cũ mà.
- Vậy hả" Tại Hải nghĩ Chấn đổi số phone nên không gọi số cũ nữa. Uổng ghê, mười mấy năm bặt tin.
- Bây giờ Hải ở đâu đâ" Cho số phone ngay đi. Cho địa chỉ nữa.
- Ở San Jose 9 năm nay. Dạy học ở đây 9 năm rồi. Hồi mình gặp Chấn ở Dublin là mới tốt nghiệp ra trường. Bây giờ sắp về hưu rồi. Tháng 6 này về hưu xuống Riverside ở luôn. Mua nhà dưới đó. Chấn về hưu chưa" Ba đứa nhỏ có gia đình hết chưa"
- Tôi về hưu sớm 4 năm nay rồi. Nhà này hai vợ chồng ở, mấy đứa nhỏ có gia đình, có nhà cửa riêng hết rồi. Chỉ có đứa út chưa có vợ, nhưng cũng có nhà riêng rồi...
Vẫn giọng nói khỏe mạnh, nhiệt tình, mạnh bạo, sốt sắng, tích cực, nói lên con người thẳng thắn, cương trực, thực tế, dám nói, dám làm. nói chuyện hơn một tiếng đồng hồ với Chấn mà như sống lại với dĩ vãng xa xôi 50 năm trước ở Việt Nam.
Khi buông phone, nằm xuống ngủ, trí óc Hải vẫn lan man với những hình ảnh, kỷ niệm đẹp thời thơ ấu, với Chấn như một người bạn tốt, một người hùng bỏ xứ ra đi tạo nên sự nghiệp oai hùng, xa cách biền biệt nhiều năm, giờ đây trở lại.
*
Sáng thứ bảy tuần sau, Hải gọi Chấn chỉ đường tới nhà rồi hăm hở một mình lái xe lên Oakland thăm.
Vợ chồng Chấn ngày thường giữ mấy đứa cháu nội, chỉ có weekend rảnh. Nhà cửa ở downtown Oakland xây theo một lối kiến trúc cũ kỹ, buồn cười. Nhà Chấn cũ, nằm khiêm tốn trên một đường dốc cao, có hẻm bên hông chạy thẳng tới garage đằng sau.
Bấm chuông vừa xong, đã thấy Chấn ăn mặc nai nịt gọn ghẽ mở cửa ra tiếp đón, thân mật bảo Hải đậu xe sâu vào phía trong garage, rồi ân cần đưa vào nhà giới thiệu bà xã. Hải ngỡ ngàng nhìn Chấn, nhìn vợ Chấn. Vợ Chấn hiền lành, chất phác, ngơ ngác, nói tiếng Việt lơ lớ, tuy bằng tuổi chồng nhưng trông còn trẻ.
Ngỡ ngàng nhìn Chấn, theo Chấn đi coi khắp nhà, trên lầu dưới lầu, ngoài sân, garage, basement.
Mặc dù biết Chấn không còn trẻ trung, Hải không khỏi bùi ngùi ái ngại nhìn Chấn với nhiều thất vọng. Không ngờ mới thoáng đó mà Chấn đã già đi rất nhiều. Không còn là người đàn ông tráng kiện nhanh nhẹn đứng tuổi Hải gặp ở Dublin mười lăm năm trước.
Chấn đã hoàn toàn là một ông già, nét mặt in hằn những đường nhăn của tuổi tác, những vết hằn mệt mỏi của thời gian. Mái tóc lông mày còn đen nhưng thưa thớt, dáng đi khập khiễng, cái bụng mập trễ tràng, quần áo ăn mặc không mỹ thuật như bất cứ ông già Huê Kiều nào ta thường thấy ở Chợ Lớn, ở San Fran.
Nhà Chấn không rộng, nhưng ngăn nắp, gọn gàng, sạch sẽ, thứ tự. Có bàn thờ Quan Thế Âm, bàn thờ Quan Công. Một dãy chậu hoa lan nho nhỏ nở hoa tím sắp hàng trước cửa sổ nhà bếp, trông xuống một cái sân nhỏ trống trải ở phí sau. Chấn pha cà phê cho 2 đứa rồi ép Hải ngồi thoải mái xuống bàn ăn nói chuyện. Hải hỏi Chấn chi tiết về sự tan gia bại sản của Chấn năm 75, chuyện tù đày, lý do làm sao tay trắng mà có tiền vượt biên ra khỏi Việt Nam, những chi tiết mà hồi gặp ở Dublin chưa có thì giờ hỏi.
Chấn hăng hái kể lể, lập đi lập lại những chi tiết đớn đau với sự hằn học bực tức nung nấu trong lòng mấy chục năm nay. Có một lúc, dường như lời nói chưa đủ diễn tả cho cảnh tù đày khổ ải, Chấn lấy ra một tờ giấy, vạch đi vạch lại những đường nét chằng chịt diễn tả đường đến trại tù, vùng kinh tế mới, đường lối vượt biên như thế nào.
Hải chăm chú nhìn khuôn mặt già nua của Chấn sau bao năm tháng nhọc nhằn vất vả trên xứ người nuôi ba đứa con ăn học thành tài. Đôi mắt nhỏ đi, tia mắt không còn ánh sáng của tuổi thanh xuân ranh mãnh, hai đường nhăn chạy dài hai bên khóe miệng, hàm dưới rụng mất một cái răng, chỉ còn cái mũi cao dài thẳng tròn bóng láng là còn giữ lại một chút hào hùng nào đó của thời trai trẻ.Tất cả đều trôi lui vào quá khứ, dáng dấp đẹp trai, nhà cao cửa rộng, nụ cười tự tin, hãng xưởng đồ sộ ở Chợ Lớn, lò gạch, xe cộ, tất cả chỉ còn là dĩ vãng. Ở Chấn chỉ còn có giọng nói, giọng nói có âm sắc mạnh mẽ, bất khuất, nhiệt tình mà bất cứ ai thoạt nghe cũng có thể tin cậy được.
Phạm Hoàng Chương