Người viết: Ô HÁT GIA
Bài số 631-1170-vb3121004
Tác giả Ô Hát Gia lần đầu góp bài viết về nước Mỹ: một du ký đi thăm bạn tù cũ ở San Jose. Ông chưa cho biết tên thật, nhưng theo nội dung bài viết, tác giả có sinh hoạt với nhiều văn thi sĩ và có tác phẩm đã xuất bản. Mong sẽ nhận thêm bài viết mới và mong ông bổ túc dùm tiểu sử và địa chỉ liên lạc.
*
Tưởng nhớ Võ Bình
Tin thời sự cho biết tình trạng an ninh ở các phi trường trong dịp lễ Độc Lập 4 tháng 7 rất căng thẳng. Hành khách phải đến sớm để đủ thời gian qua các trạm kiểm soát hành lý và an ninh. HH và tôi từ lâu không đi đâu xa nên có chút e ngại nhưng mọi chuyện cũng “nhẹ nhàng”, chỉ lúc kiểm soát lần cuối trước khi lên máy bay thì một số người phải cởi giày, nịt, bóp, áo ngoài, đứng dang tay dang chân theo lệnh của kiểm soát viên trông thật buồn cười.
Quyền tự do cá nhân của người Mỹ đã bị mất khá nhiều từ sau vụ đại khủng bố ngày 11 tháng 9. Cái giá phải trả để bảo vệ tự do và an ninh cho người dân Mỹ là một điều không thể tránh khỏi. Và đây cũng là dịp những thế hệ trẻ ở Mỹ thấy được phải có cái giá cho tự do. Tự do không phải tự nhiên mà có! Tự do phải đi kèm với hy sinh mà ông bà họ đã dày công xây dựng và đó là niềm hãnh diện của đất nước, người dân Hoa Kỳ hiện tại.
Đến San Francisco, theo dòng người vừa ra khỏi khu vực an ninh thì có cháu tôi cầm một tấm bảng kẻ tên tôi, đứng đón. Tôi biết về cháu khá rõ qua những câu chuyện giữa ba cháu và tôi khi còn ở trong tù nhưng chưa bao giờ gặp mặt.
Thấy tấm bảng lòng tôi se lại. Hậu quả của cuộc chiến Bắc Nam lại phảng phất hiện về. Chỉ có cuộc chiến dai dẳng huynh đệ do Cộng Sản Việt Nam gây ra mới làm cho tình cảm thân thuộc không có cơ hội phát triễn. Cháu đã hơn 33 tuổi mà cháu và tôi mới gặp nhau lần đầu!
Gặp nhau nơi đất khách dù mừng vui nhưng trên từng khuôn mặt vẫn còn có nét nào đó của cuộc chiến đã qua, của ngục tù, đọa đày. Hình ảnh cháu khi tôi gặp, khác khá xa với những gì tôi nghĩ. Dù hơn mười năm ở Mỹ, đời sống đã ổn định, nhưng dấu ấn nghiệt ngã trên tuổi thơ của cháu, đợi chờ cha trong tù ngục, vẫn còn đây đó trên cử chỉ, cách nói chuyện và cả nụ cười!
Đến nhà, cô cháu gái một mình đang loay hoay nấu mì Quảng đãi khách. Tôi lại ngỡ ngàng. Cô cháu đã xong việc học, lập gia đình, đời sống tốt đẹp, lại còn có nét đẹp truyền thống của phụ nữ Việt Nam, cái mà có khá nhiều bạn trẻ đánh mất rất nhanh trong tiến trình hội nhập vào xã hội mới. Một xã hội sắp xếp theo thứ tự mà người đàn ông bao giờ cũng đứng đàng sau rốt! Có phải cháu đã quen nấu cơm nước thay cho mẹ, vì mẹ phải buôn bán ngược xuôi, tần tảo, lo nuôi chồng trong lao tù nên có thêm cái khôn ngoan, chín chắn, quán xuyến việc gia đình, cái khó bó cái khôn!"
Cái bếp của gia đình người Mỹ thường rất lạnh điều mà các nhà tâm lý cho rằng đó là lý do người Mỹ gặp rất nhiều khó khăn, đổ vỡ trong gia đình. Cái bếp là điểm hội tụ, là điểm nóng, nên khi cái bếp lạnh vì không nấu nướng thì không còn điểm ấm để quây quần cha mẹ và con cái. Người mẹ, người vợ, là chủ của cái bếp nên cái bếp là trung tâm điểm của gia đình. Gia đình anh chị Đỗ Nguyên dù mọi người tất bật công việc sinh sống khác nhau nhưng bao giờ cũng giữ được buổi tối hạnh phúc nhất trong tuần,ø tối thứ sáu, là buổi tối dành riêng cho cả gia đình quây quần ăn uống, sum họp. Quý thay!
Câu chuyện với hai cháu chưa dứt thì anh chị Đỗ Nguyên đi làm về. Khoảng cuối năm 1984 sau khi ra tù anh chị vào Sài Gòn tôi gặp được một lần. Lần đó HH và tôi đang sống lêu bêu, vất vả dù đang ở nhà cha mẹ nhưng lại không có hộ khẩu vì HH bị đánh lừa phải đi kinh tế mới để cho chồng sớm được trở về sum họp nên hộ khẩu ở Sài Gòn bị cắt. Đến khi tôi được ra tù thì HH bỏ kinh tế mới trở lại Sài Gòn. Hộ khẩu là sợi dây thòng lọng tròng vào tận cổ HH và tôi nhưng nghèo quá không có tiền để lo lót. Quyền tìm sống là quyền của con người nhưng đối với tù cải tạo về chúng tôi không có cái quyền nầy mà thân phận chúng tôi lại nằm trong quyền sinh sát của ông Công An khu vực! Hoàn cảnh lúc đó như thế nên gặp được nhau làm sao vui mừng trọn vẹn.
Bây giờ gặp lại, anh chị có khá nhiều đổi thay nhưng tình cảm lại nồng ấm hơn xưa, cái mà có khá nhiều người khi gặp lại thường bị hoàn cảnh bên ngoài chi phối làm cho phai nhạt hoặc rườm rà kiểu phú quý sinh lễ nghĩa. Chị nói cười luôn miệng, còn anh vẫn trầm tĩnh, gần như nhát gừng, nhưng sâu lắng, tế nhị. Chuyện anh và anh Dương Văn Tươi thay nhau ẳm bồng tôi ra vô, vô ra cầu tiêu suốt đêm trong nhà tù Thanh Cẩm sống lại. Lần đó tôi bị bạo bệnh kiệt sức.
Gần hai mươi năm đã trôi qua, biết bao nhiêu nước chảy qua cầu. Tóc anh và tôi nay đã bạc. Ôm nhau. Thật mừng. Anh vẫn còn phong độ, chắc và vững, chưa biến thành ông cụ dù đã lên chức ông Nội được tròn một năm. Anh có chút ái ngại vì vừa đi làm về nên quần áo đang ướp đủ loại gia vị thực phẩm nhưng có mùi nào đắng cay, chua mặn, bằng mùi tù mà chúng tôi đã trải qua!
Buổi tối được gặp lại quý anh Nguyễn Tôn Tính, Nguyễn Đức Mai, Hồ Văn Danh, Võ Bình, Mai Văn An còn quý phu nhân của quý anh thì lần đầu tiên gặp mặt.
Thấy anh Nguyễn Tôn Tính tóc bạc trắng, rất tiên phong đạo cốt, thay vì gọi bằng cụ, tôi gọi bằng Bác nhưng quý anh cũng phản đối nên đổi lại bằng anh! Khi mọi người bắt đầu sợ hãi ông tiên thời gian, thì trong chuyến xe dạo chơi trên cõi đời nầy, họ đang ngồi quay lưng lại phía trước và chỉ nhìn đàng sau! Lớp bụi mù dĩ vãng biết có tan nhanh như một chiều nắng vội"
Căn nhà khá rộng của anh chị Đỗ Nguyên chật hẳn lại. Đầy ắp tiếng cười, tiếng nói. Đông vui nhưng hao! Loại ngôn ngữ hàm súc, cô đọng của anh Nguyên! Đông người thì vui nhưng đông người hôm nay không lo hao tốn thực phẩm mà hao hơi tốn nước bọt, vì ai cũng đua nhau nói. Qúy anh chị ở đây đã gặp nhau nhiều lần nhưng cũng đua nhau lên tiếng chỉ có HH và tôi từ xa đến, lẽ ra phải nói nhiều, nhưng lại yên lặng lắng nghe! Có nghe được đủ loại chuyện các anh chị trao đổi mới thấy được cái gần gũi thân tình, trong những gia đình cựu tù ở đây. Cái hụi không tiền lời quý anh chị đã thực hiện để giúp đỡ chút tài chánh cho số anh em mới đến sau, có lẽ là do những lần gặp mặt như đêm nay. Cái hụi tự nó đã chết đi, vì mọi người đã ổn định không cần đến nữa nhưng cái hụi vẫn còn lại trong kỹ niệm.
Câu chuyện anh Nguyễn Đức Mai kể về một người bạn đã hớt tóc cho anh trong tù, khi anh ấy sang đến đây, vẫn mang theo được bộ đồ nghề cũ, tìm gặp nhau trong kỷ niệm và lại bày đồ nghề ra ở garage hớt tóc cho anh một lần nữa, rồi sau đó phiêu bạt mất liên lạc cho đến bây giờ, thật cảm động. Tôi nghĩ đây là một truyện ngắn khá hay nếu anh Mai viết lại.
Đêm mì Quảng đãi khách do cháu gái tôi nấu thật ngon. Buổi gặp mặt trở nên dễ thương hơn khi có thêm chút nhạc sống với tiếng đàn guitar của anh Mai và vài giọng hát Đỗ Nguyên, Võ Bình. Không đến nỗi là những cụ đầu râu, tóc bạc, đang lụm cụm với nhau, nhưng người đàn, người hát đều đã và đang đi vào tuổi 60, cái tuổi sửa soạn bước vào ngưỡng cửa cõi vô cùng, hỏi có xúc động không"!
Sáng hôm sau anh Nguyễn Khoa Phiên và cả gia đình anh chị Đỗ Nguyên giới thiệu HH và tôi món Dim Sum đặt biệt. Gặp anh Phiên tôi nhớ lại câu chuyện anh kể lúc còn ở trại Khe Tối về tấm ảnh của Thủ Tướng Churchill với điếu xì gà đang ngậm trên môi trong cơn giận dữ, đã lột được chân dung Con Hùm Xám Âu Châu.
Buổi trưa HH và tôi ghé thăm nhà mới của Thi sĩ Song Nhị. Gặp chị và may mắn gặp thêm Thi sĩ Diên Nghị. Quý anh chị là những người đang chăm sóc trang Văn Học Nghệ Thuật cuối tuần của tờ Thời Báo tại San Jose và đã hết mình để cho tập truyện “Những Chuyện Chưa Quên” của tôi ra đời đúng lễ Giáng Sinh năm 2001. Tuy lần đầu tiên được gặp qúy anh nhưng câu chuyện cũng không tẻ nhạt. Chỉ tiếc vì chúng tôi đến bất ngờ trong lúc hai anh đang bận rộn sắp xếp việc tổ chức tưởng niệm cố Thi sĩ Duy Năng vừa mới qua đời, chương trình sẽ diễn ra vào ngày Chúa nhật, mà HH và tôi sẽ trở về vào sáng sớm cùng ngày nên không tham dự được. Dịp nầy Thi sĩ Song Nhị trao tôi tập thơ Giấc Ng Chân Đèo, tác phẩm đầu tay và đắc ý của cố Thi sĩ Duy Năng sau 38 năm thất lạc, nhờ chị Kiều Mỹ Duyên vừa tìm lại được tại Thư Viện Quốc Hội Hoa Kỳ và gia đình cố Thi sĩ tái bản để kỹ niệm.
Rời nhà anh chị Song Nhị chúng tôi đến thăm gia đình người bạn thân của HH và cũng đã chia tay nhau từ 75 đến nay. Ngày trước học chung trường Bùi Thị Xuân Đà Lạt các cô còn ở tuổi ô mai, hôm nay gặp lại, may mắn thay cả hai chưa lên chức Bà! Ngày đó vì hoàn cảnh, chuyện tình của HH và tôi tưởng tan vỡ nên tôi đã tìm đến nhờ cô bạn thân nầy, nhờ chăm sóc HH, trước khi chúng tôi chia tay. Thời gian mấy mươi năm chợt dừng lại nhưng tuổi xuân đã vỗ cánh. Khoảng cách mấy mươi năm thật yên lặng. Khoảng cách mấy mươi năm như ngỡ ngàng. Nhìn nhau. Rồi líu lo òa vỡ! Ông xã của Sâm, bạn HH, bắt tay tôi. Chúng tôi thực sự xa lạ nhưng giống nhau ở điểm lao tù. HH bị giữ lại vì còn một số bạn học cũ, vừa nghe tin, sẽ kéo đến thăm. Trước khi ra khỏi nhà, muốn gợi lại chút kỹ niệm xưa, tôi lặp lại gần giống câu nói ngày trước:
- Lần nầy tôi cũng gữi HH lại nhờ chị chăm sóc giùm!
Thời gian trong đời người quả thật rất ngắn nên có những giây phút đã xãy ra mấy mươi năm rồi mà vẫn cứ nhớ rõ ràng như trước mặt.
Trên đường về lại nhà, anh Đỗ Nguyên nhận được điện thoại của anh chị Mai văn An mời đến ăn tối. Thế là bữa ăn đã nấu sẵn chờ chúng tôi tại nhà riêng của vợ chồng con gái anh, lỡ dịp.
Chúng tôi đến hơi muộn. Tiệc đang nửa chừng. Gặp thêm được một số người. Anh chị Mai Ngọc Y từ Texas qua quận Cam nhưng nghe trên nầy cũng đông vui nên kéo dài thêm lộ trình. Quý anh chị Nguyễn Quang Thùy, Nguyên Thanh và anh Vũ Văn Vang.
HH và tôi ở xa đây ngàn dặm, số bạn tù không nhiều và quả thật chúng tôi cũng ít khi nào kể chuyện lao tù, vì mỗi lần ôn lại, là mỗi lần mang cảm giác buồn. Sự gian khổ riêng đã qua, đã vào quá khứ. Có chăng là cùng chia xẻ nhau về nỗi đau với đồng bào ở quê nhà đang bị nhốt trong một nhà tù khổng lồ của Đảng Cộng Sản Việt Nam không biết bao giờ mới thấy được tự do!
Anh chị Mai Văn An đang làm nhà mới. Vật liệu ngỗn ngang nhưng quý mến bạn bè, cũng tổ chức gặp mặt anh em cho bằng được.
Ô Hát Gia