Duy Nhân là tác giả đã được trao tặng giải thưởng đặc biệt Viết Về Nước Mỹ 2002 và hiện vẫn tiếp tục viết thêm. Ông sinh năm 1947, cựu chuyên viên Ngân Hàng Quốc Gia, cựu thiếu uý QLVNCH, hiện cư trú tại Chicago. Bài viết mới của ông lần này gồm những ghi nhận và suy nghĩ về cách xử sự với thú vật trong đời sống tại Mỹ.
*
1
Ngày đầu tiên tới Mỹ, ngồi xe từ phi trừơng về nhà, tôi để ý thấy ở ven rừng, ở các công viên, có những vòi nứơc để chảy liên tục, tôi không biết để làm gì.
Sau nầy mới biết là để cho chim chóc và những con vật nhỏ đến uống. Tôi xem TV thấy nhiều ngừơi đi câu cá. Câu đựơc con nào, họ lại ném trả lại sông con đó. Tôi không hiểu họ câu cá để làm gì và vì sao lại phải ném những con cá vừa câu đựơc xuống sông"
Cho đến một hôm, một tai nạn giao thông xảy ra, làm thay đổI hẳn những nhận xét bình thừơng, ban đầu của tôi. Khi đến Mỹ đựơc hai tháng thì tôi đi làm. Từ Chicago, tôi lấy I 94 đi về hứơng West, tớI exit Lake, tôi quẹo phải, để tớI thành phố Wheeling, nơi tôi làm việc. Tôi cũng có thể đi đừơng Milwaukee, đến Palatine, quẹo trái, tới sở nhanh hơn. Nhưng tôi không chọn đừơng ngắn. Tôi vẫn thích đi đừơng Lake hơn, vì nó yên tĩnh, có thảm cỏ xanh rì, vớI nhiều hoa đẹp, nhất là có những con ngỗng lông xám, cổ có khoang đen, trắng, không biết từ đâu, khi mùa xuân đến thì bay về, từng đàn, từng đàn. Chúng tập trung nhiều nhất ở đoạn đừơng cách cơ quan tôi khoảng 5 miles. Ở những đoạn đừơng mấy con ngổng thừơng băng qua đều có cấm bảng lưu ý, hạn chế tốc đ, có vẽ hình những con ngổng, giống như những tấm bảng màu vàng hình tam giác có vẽ hai em học sinh để ở những nơi gần trừơng học. Ở đây cũng vậy, mọi xe cộ khi đến đoạn đừơng nầy đều phải giảm tốc độ. Khi có ngổng xuất hiện, phải dừng xe lại, chờ cho chúng băng qua l hết, mình mớI đi. Một hôm, trong lúc xe tôi đang chạy ngon trớn, bất ngờ, một con ngổng từ trong lề đừơng lao ra, va vào xe tôi. Vì đã tớI giờ làm, tôi cho xe chạy luôn và nghĩ rằng khi chạm vào xe , con ngổng sẽ văng trở lại lề đừơng và không chết. Không ngờ, khi xe tôi vào đến cơ quan, một xe police chớp đèn xanh đỏ vàng cũng trờ tớI và ngừng lại. Viên cảnh sát xuống xe, vI vàng tiến vế phía tôi, yêu cầu tôi cho xem bằng láI và bảo hiểm xe. Sau khi xem giấy tờ, viên cảnh sát hỏi tại sao tôi không dừng xe khi có hiệu lệnh . Tôi nói thật là mớI tới Mỹ hai tháng nên không biết là phải dừng xe lại khi thấy xe cảnh sát phiá sau chớp đèn, vả lại, tôi không có vi phạm gì trên đừơng đi. Lúc nầy viên cảnh sát mớI trở lại xe, xách ra một con ngổng xụi lơ, giơ ra trứơc mặt tôi và nói :
- Chính ông đã giết chết con vật nấy, ông biết không"
Tôi thấy hoàn toàn bất ngờ và chớI vớI. Tuy nhiên tôi cố giữ vẽ bình tĩnh và nói :
-Xe tôi đang chạy nhanh, nó lao ra ,làm sao tôi thắng kịp.
Viên cảnh sát :
-Ông có thấy bảng hạn chế tốc độ bên vệ đừơng không" Nếu ông chạy chậm vừa phải, thì con goose nầy đâu có chết.
Thấy không còn 1ý lẽ gì để tự bào chữƯ nữa, tôi đành phải nói :
- I am sorry about that.
Viên cảnh sát:
-Đáng lẽ tôi biên cho ông 2 ticket (giấy phạt). Một là ông chạy quá tốc đ và không dừng lại khi có hiệu lệnh cảnh sát. Hai là ông làm chết con goose và ông sẽ phải ra tòa. Tuy nhiên, vì đây là lần đầu, tôi cho ông nhận giấy cảnh cáo. Lần sau, ông hãy thận trọng trên những đoạn đừơng có thú vật băng ngang.
Nói xong, viên cảnh sát trao lại cho tôi giấy tờ rồi lên xe chạy đi, tôi chỉ kịp nói thank you. Không biết vô tình hay cố ý, viên cảnh sát để con ngổng lại trên xe tôi. Tôi sững sờ, nhìn nó bất đng. Không một ý nghĩ trong đầu, tôi tiến đến cầm nó trong tay, con vật vẫn còn hơi ấm, và mềm nhũn, mắt mở như muốn nhìn tôi.
Có những sự kiện xảy ra trong đờI theo ngày tháng sẽ bị quên lảng đi, nhưng sự kiện nầy làm tôi nhớ mãi. Tôi nhớ ngừơi cảnh sát tận tâm nhân hậu, nhớ con ngổng vô tội, cuối cùng và trên hết là tình yêu của con ngừơi đối vớI thú vật. Tôi nghĩ tớI ngừơi câu cá trứơc đây.Tôi hiểu tại sao họ không bỏ cá vào giỏ mà trả lại nó cho dòng sông.
Kể từ ngày đó, tôi thích tìm hiểu, đọc sách, xem TV cũng như quan sát, để ý nhiều hơn đờ sống quanh mình, về những sự kiện có liên hệ đến thú vật, là một phần không thể tách rờI trong toàn bộ sáng tạo hòan hảo của Thựơng đế. Trong khi đoc, tôi học hỏi đựơc rất nhiều điều thú vị và thấy đựơc ý nghĩa, lòng yêu thương thú vật của con ngừơi. Tôi rất thích thú khi đọc đựơc câu nầy trong thánh kinh: ask the birds, ask the beasts and they will teach you. Đúng vậy, nếu có từ tâm và thiện chí, con ngùơi có thể học đựơc ở thú vật nhiều điều lắm.
Khi nhìn đàn ngỗng bay trên trờI theo hình chữ V, con nầy nối tiếp con kia, bạn đâu biết rằng nhờ hợp quần và có phương pháp, chúng có thể bay xa hơn 71% so vớI chỉ bay một mình hoặc mất hàng ngũ. Khi con ngổng phía trứơc đập cánh,nó tạo nên một lực đỡ cho con bay sau. Cho tớI lúc mệt, nó sẽ đổI vị trí về phía sau để con khác thế chỗ trong đI hình. Cứ luân phiên trao đổI nhiệm vụ, gánh nặng, không bao lâu, chúng cùng nhau về tớI đích. Trong lúc bay, đàn ngỗng còn biết truyền tín hiệu để đng viên, thúc giuc, làm phấn khởI cho nhau bằng những tiếng kêu quác quác, con sau muốn nói vớI con trứơc : hãy tiếp tục bay đi, đàng sau đã có chúng tôi. Nhưng điều bất hạnh lại xảy ra. Có một con bị bệnh, bị thương và rơi xuống do một viên đạn cố ý hoặc vô tình từ dứơi đất bắn lên. Hai con khác trong đàn lập tức rờI đI hình đáp xuống để giúp, bảo vệ con bị thương. Chúng ở vớI bạn cho đến khi con vật bị thương có thể bay lên hoặc chết.
Đoạn văn trên tôi lấy ý từ bài giảng của bà Kathy Oliver tại Saint Patrick's, Virginia vào ngày Chủ nhật dâng hiến November 10, 2002. Bài nầy do bạn tôi là Mục sư quản nhiệm gửi cho. Bài giảng cho các tín đồ Tin lành, chắc chắn họ sẽ học đựơc nhiều bài học từ những con ngổng để áp dụng trong mục vụ của mình. Tôi nghĩ, tại sao nó lại không thể áp dụng rộng rãi hơn trong đời sống hàng ngày cuả mỗI chúng ta, trong từng tâp thể, cộng đồng. Hiện giờ điều mà chúng ta cần nhất vẫn là đoàn kết, làm việc có phương pháp, chia xẻ trách nhiệm, khuyến khích , nâng đỡ nhau, kể cả hy sinh cho nhau nữa. Ôi ! những con ngỗng trời, loài thú hoang dã ,thật đáng yêu làm sao!
Tôi muốn kể cho bạn một trường hợp khác về thú vật nuôi trong nhà mà ngừơi Mỹ thừơng gọI là pets. Loài chó có ích và giúp đỡ cho loài ngừơi như thế nào thì ai cũng biết. Tôi chỉ muốn nói một đôi điều về tình cảm (affection), là những gì cao quý nhất trong quan hệ giữa ngừơi vớI ngừơi (human beings) và vớI thú vật (living beings). Tôi nhớ đến con Lucky của tôi, nó vẫn còn ở Việt Nam. Có lần vì lý do gì đó, tôi cầm roi đánh nó. Vì đau qúa, nó kêu lên ẳng ẳng rồi chui xuống gầm giừơng để trốn. Không tớI một phút sau, tôi vứt roi đi và ra dấu kêu nó lại. Nó liền vui mừng ,vẫy đuôi chạy đến, liếm chân tay, mặt mũi tôi để bày tỏ cảm tình mà không chút oán hận. Dừơng như nó đã quên đi những lằn roi ác nghiệt tôi vừa trừng phạt nó. Tôi nói dường như thôi, bởI vì thực tế nó không quên, trí nhớ nó tốt lắm. Hiện giờ, tại nứơc Mỹ nầy, nếu bạn nóng giận và lỡ tay tát con bạn một cái vì lý do không thể tha thứ thì con bạn nếu không gọI police thì cũng bỏ nhà ra đi. Nếu con bạn cư xử khác thì bạn là ngừơi rất may mắn, còn tôi thì biết rất nhiều trừơng hợp như đã kể. Bạn nghĩ sao về hai trừơng hợp đó"
Đem so sánh hai thái đ giữờ ngừơi và thú thì có hơi quá đáng. Nhưng ở đây tôi đã học đựơc bài học từ con chó Lucky của tôi là hãy tha thứ và quên đi lòng thù hằn mà con ngừơi ít ai làm đựơc. Về lòng trung thành của loài chó thì thật tuyệt vời. Dầu bạn có trở nên nghèo khó như thế nào đi nữa, con chó bạn nuôi trong nhà vẫn không bao giờ bỏ bạn để đi tìm một ngừơi chủ mới hay nơi nào đó giàu sang hơn, có miếng ăn đầy đủ hơn. Trong trừơng họp bị bắt, nó cũng tìm mọi cách để về vơi bạn. Trong trừơng hợp tương tự, thì bạn hưũ, ngừơi yêu và kể cả chồng vợ cũng có thể sẵn sàng bỏ nhau. Nếu không tục ngữ đã không có câu: tham phú phụ bần, hoặc giàu đổI bạn, sang đổI vợ, nhất là trong xã hI văn minh vật chất như thế nầy thì câu nói cửa ông bà ta ngày xử lại càng chính xác. Một lần nữa, bạn có thấy con vật đáng yêu, đáng qúy không" Thôi thì để từ từ rồi bạn suy nghĩ cũng đựơc. Giờ, mờI bạn theo dõi một vụ án, xảy ra cách nay đúng ba năm. Lúc đó, các cơ quan phát thanh, truyền hình và các hãng thông tấn, báo chí đều có đề cập đến, có lẽ bạn cũng đã biết, nhưng tôi cũng muốn nhắc lại:
Vào một ngày của tháng 2 năm 2000. Bà Sara MacBurnett trên đừơng lái xe ra phi trừơng San Jose để đón chồng. Lúc đó trờI tối và đã đổ mưa. Vô tình xe Bà đụng phải cảng sau xe của ông Andrew Bernett, 27 tuổI, làm nghề sửa điện thoại cho hãng Pacific Bell cũng ở tại San Jose. Mặc dầu xe ông Andrew không có hư hại gì và Bà Sara đã hết lờI xin lỗI, Ông Andrew vẫn nóng giận chửi mắng Bà và tiến đến cửa xe bà đang để mở. Trông thấy con Leo thuc gống Bichon Frise, mình trắng như tuyết, đôi mắt tròn xoe, vẫy đuôi mừng ngừơi khách lạ. Nhưng thật bất ngờ, Ông Andrew túm lấy con chó và liệng nó xuống lòng đừơng. Thế là con Leo bị xe đụng phải. Ngừơi ta liền gọI 911. Xe cứu thương đến chở Leo đi bệnh viện cấp cứu, còn police thì lập biên bản tai nạn. Vài giờ sau thì con Leo trút hơi thở cuối cùng, thọ 10 tuổi.
Bà Sara nói, trong nứơc mắt, "đối vớI tôi, Leo không chỉ là một con chó, nó còn là con tôi, vậy mà ông ta đã giết con tôi trứơc mặt tôi." Hội những ngừơi yêu mến thú vật quyên góp đựơc $ 120,000 để đưa thủ phạm ra toà. Trong thờI gian 17 tháng, cơ quan tình báo Liên bang (FBI) đã điều tra, thu thập chứng cớ, cho ghi âm tất cả những cuc nói chuyện qua điện thoại của ông Andrew. Trong đó, có lần trong phòng giam, ông đã thảo luận và bàn vớI ngừơi yêu là sẽ bán câu chuyện cho cơ quan thông tấn để lấy $ 250.000 và lên đài truyền hình trong chương trình talk show, tham dự cuộc thi "dog kicking contest.
Căn cứ lờI khai các nhân chứng tại hiện trừơng, căn cứ các băng ghi âm là bằng chứng không thể chối cãi, ngày 13 tháng 7, 2001, bồi thẩm đoàn trong vòng chưa tới một tiếng đồng hồ, đã đi tới kết luận là Andrew đã phạm tội tàn ác với thú vật (Animal cruelty). Chánh án Kevin. J . Murphy tuyên phạt bị can 3 năm tù. Thông tấn xã Associated Press mô tả, Andrew ngồi bất động trong khi phán quyết đựơc đọc (Andrew sat motionless as the vedict was read). Luật sư bị can, ông Marc Garcia nói, sự phẫn nộ của quần chúng đã gây khó khăn cho thân chủ ông. Công tố viên Troy Benson thì nói, chỉ có ông Andrew là ngừơi duy nhất trên trái đất nầy cho rằng hành động của mình là có lý. Còn ý kiến bạn thì sao"
Và đây là sự kiện khác xảy ra vào ngày 9/02/2003.
Lúc đó, một trận bão tuyết dữ dội đang xảy ra ở các tiểu bang miền đông Hoa Kỳ. Một chú chó lông đen vô tình bị bão cuốn trôi xuống dòng sông Passacc tiểu bang New jersey, bị đóng băng lạnh ngắt. Thế là một lực lượng cứu hộ chuyên nghiệp của Police đựơc huy động đến, tìm cách cứu mạng con vật bé bỏng, đáng thương. Trong lúc đó, ông Tom Ridge, bộ trửơng phụ trách bộ Nội An Hoa Kỳ (Home land Security ) đang nói chuyện vớI nhân dân Mỹ về các biện pháp đề phòng khủng bố đang đe dọa nứơc Mỹ ở cấp độ màu da cam, đựơc trực tiếp truyền hình trên kênh 39. Vậy mà buổi truyền hình phải ngưng lại nhiều lần để chiếu và từơng thuật diễn biến việc cứu con chó đáng thương. Ngừơi ta phải mất 2 giờ mới cứu đựơc con chó lên xuồng cảnh sát. Lúc đó là 9 giờ 55 phút, giờ Chicago. Như vậy, có phải sinh mệnh con vật cũng đựơc ngừơi ta quan tâm không kém gì vấn đề an ninh của cả nứơc Mỹ" Bạn nghĩ như thế nào"
2.
Bài nầy viết về thú vật, về tình yêu của ngừơi Mỹ đối vớI thú vật. Ngừơi viết muốn gửI thông điệp về tình yêu đặc biệt nầy đến cho mọi ngừơi, muốn mọi ngừơi yêu thương thú vật.
Ngừơi Mỹ vốn có tình yêu đối với con vật như thế, nhất định họ phải có từ tâm, nhân hậu đối với con ngừơi. Lòng nhân đạo của ngừơi Mỹ từng đựơc thể hiện sau khi thế giới chiến tranh lần thứ hai kết thúc bằng cách viện trợ nhân đạo, kinh tế cho các quốc gia Âu châu và Á châu bị tàn phá. Nhờ thế, các quốc gia nầy mớI phục hồi và phát triển, ngừơi dân mới có đờI sống ấm no, hạnh phúc như ngày nay.
Hiện giờ, ngừơi Mỹ vẫn mở rộng vòng tay để tiêp nhận, cứu vớt hàng triệu ngừơi từ khắp nơi trên thế giớI vào nứơc mình tị nạn, đủ thứ nạn: nghèo đói, thiên tai, chiến tranh, độc tài, áp bức. Bất cứ ngừơi dân ở nứơc nào bị kỳ thị, xua đuổI cũng đều muốn đến nứơc Mỹ, muốn làm công dân Mỹ.
Cùng lúc đó, vẫn tồn tại một thực tế đau lòng là có những chánh quyền, có những tập đoàn thống trị dốt nát, mù quáng, cư xử hết sức dã man với chính đồng bào rut thịt của mình. Họ tứơc đoạt mọi quyền tự do, dân chủ, quyền sống, quyền làm ngừơi cuả nhân dân. Mọi tiếng nói khác vớI tiếng nói của họ đều bị xem là phản động, thậm chí, phản quốc, bị họ bắt bớ, giam cầm, đày đọa.
Thông điệp nầy đựơc đặc biệt gửI đến họ, mong họ sớm phản tỉnh, nhận ra đựơc những sai trái, lỗI lầm, tội ác để ăn năng, sám hối mà có thái độ cư xử vớI đồng bào ruột thịt của mình nếu không hơn thì cũng ráng cho bằng ngừơi Mỹ cư xử với thú vật quanh họ. Amen!
Duy Nhân