Hoa ngồi bâng khuâng trước hàng ba, giúp chị Lá lặc mấy cọng gía thối, chị Lá cứ thúc dục “ thôi cô ba à, cô lo đi học baì keỏ ông chủ la đó, việc này tôi làm một mình được mà “. Chị Lá mơí chừng 16 tuổi, chị ở đợ cho gia đình Hoa
được hai năm, ba má Hoa cho chị Lá đi học trở lại nhưng chị nghĩ, chị đi ở đợ chớ đâu phaỉ được gia đình bác Năm nhận làm con nuôi, có đi học thì ai là người lo nấu cơm nước trong nhà, buôỉ tối phải làm bù công việc. Và cũng có thể vì thể diện trong làng, bác Năm Trúc mới noí cho ra vẻ đạo đức chứ ông cũng biết con Lá chỉ học xong lớp ba, đủ biết đọc biết viết, gần mười bốn tuổi không lẻ vô học lớp Tư cùng với mấy đứa con nít. Nhưng lần này em trai Lá, thằng Bảnh 8 tuổi lớn hơn cô ba Hoa một tuổỉ, cũng được gia đình bác Năm cho ăn ở trong nhà, được theo anh hai Minh con lớn cuả bác Năm đi học ban ngaỳ, bù lại Lá sẽ làm việc không lương. Sở dỉ cha mẹ Lá chịu thiêt thòi vì thằng Bảnh học hành sáng suả nhất nhà, so với mười đuá anh em nó: mơí tám tuổi Bảnh đã biết làm tính đố, biết làm luận, đọc sách.
Thằng Bảnh hằng ngày đi theo anh hai Minh xách cặp sách vở cho anh Hai rồi nó mới lội bộ đến trường. Trưa chiều, Bảnh trở lại trường Minh đón anh Hai về. Lúc đâù Minh thích thú có kẻ hâù hạ, nhưng sự hiện diện cuả Bảnh do ba mẹ Minh sắp đặc đã hạn chế nhiều tự do chơi bơì lêu lông cuả anh hai Minh. Nhiêù lần Bảnh phaỉ về nhà một mình vì Minh không chịu về nhà sau khi tan học, cậu hai còn lo thả diều, đá bóng, tắm sông cho đến khi chạng vạng. Mỗi lần như thế là thằng Bảnh không được ăn cơm, phải chạy kiếm anh hai về.
Cho đến môt hôm, có tin con nít chết đuôí, bà Năm Trúc lo sốt vó, la hét om sòm, baỏ Lá và ông Năm chạy coi xem. Thằng Bảnh lần này bị ăn mưòi đòn roi mây vì không chịu kêu
anh hai về, mặc dù nó khóc than là anh hai không bao giờ chịu nghe lời nó, dọa đánh nó nếu nó cứ đứng đợi chờ làm quê vơí bạn bè. Rất may cậu hai Minh bình an, đứa bé chêt đuôí không phaỉ là Minh.
Buôỉ tôí, Lá ôm em khóc lóc, Hoa lấy cho Lá chai thuốc tím, Lá xức thuốc sau đít cho thằng em, vừa xức vưà khóc thầm. Cô ba Hoa ngôì nên cạnh cũng thút thít khóc lây.
Viêc này, Minh cũng bi một tát tai cuả ông Năm khi ông thấy cậu ở bờ sông khi ông đi kiếm cậu. Minh tưởng thằng Bảnh mét, nên vaì ngaỳ sau, nhân khi cả nhà xem caỉ lương ở nhà trước, câu hai Minh 11 tuôì đè thằng Bảnh 8 tuôỉ đánh một trận đòn tuí buị. Lá và Hoa chạy đến thì Bảnh đã bầm tím một con mắt.
Đáng lẽ Lá và Bảnh sẽ được trả về cho cha mẹ khi cả gia đình ông Năm dự tính vượt biên. Nhưng Hoa vô tình cho chị Lá biết, vì trong nhà chuyện lớn chuyện nhỏ gì Hoa cũng thổ lộ cho chị Lá. Hoa còn nài nỉ cha mẹ cho chị Lá đi theo. Lá và Bảnh chẳng biết đi vượt biên để làm gì, nghe nói phaỉ tốn mâý cây cho một đầu ngươì, và chắc chắn hai chị em sẽ về lại với cha mẹ khi gia đình ông bà Năm ra đi. Vốn sợ công an biết được ý định cho nên ông bà Năm không đề cập đến chuyện ra đi cho trẻ nít hay nưã.
Cho đến một hôm ông bà cho cả bốn đứa trẻ uống thuốc ngủ và khiêng cả ra ghe. Lá và Bảnh được đi vượt biên chuà vì chả taù bè nào nhận cho tụi nó trở về lại đất liền. Chủ tàu cũng chả tính toán thiệt hơn với hai đứa trẻ con.
Chuyến vượt biên thành công, trại tị nạn Mã Lai chào đón thêm ngưoì tị nạn mơí trong đó có gia đình ông Năm. Suốt ngày ở đảo, Lá có nhiệm vụ đi lấy nước cho cả gia đình dùng và nấu ăn với thức ăn được phát sẵn, Buổi tôí Lá ngôì ôm em, mắt rưng rưng nhìn vào chỗ xa xôi, chổ có ba mẹ nàng nghèo khốn và 8 đứa em nheo nhóc còn laị. Chắc tụi nó không biết Lá và thằng Bảnh đi đâu. Ngày qua ngày, thấm thoát đã gần 11 tháng ở trại. Gia đình ông Năm được gọi đi Mỹ.
Đến Mỹ tất cả đều phải đi học, nhà thờ bảo trợ và chính phủ Mỹ không phân biệt ai là chủ ai là ở đợ. Tắt cả đều phải đến trường, Lá và ông bà Năm đi học anh văn, Minh, Bảnh và Hoa theo học trung học. Học anh văn một thơì gian, ông bà Năm cũng không lãnh hôị được chữ gì, thôi đành mở tiệm bán chạp phô cho người á đông taị tiểu bang Kansas.
Cậu hai Minh được 16 tuổi, đã biết lái xe, ông bà mua một chiếc xe mới toanh cho cậu. Riêng Lá giúp ông bà Năm điều hành tiệm tạp hóa, và Bảnh sau khi đi học về, chạy vội ra tiệm giúp lau chùi quét dọn cho đến khi tiệm đóng cưả. Cho đến một hôm, sau khi tính tiền cho một chàng trai trẻ, anh ta buột miêng khen Lá trước mặt bà Năm:
“Bác có cô con gái dễ thương quá, cô đi học trường nào"“
Bà Năm vô tình nói:
“Ngươì làm tôi đưa từ Việt Nam sang đó, học hành gì đâu.”Õ
Chàng thanh niên aí ngại nhìn Lá như thầm xin lỗi câu hoỉ sổ sàng vừa qua. Nhưng Lá thản nhiên noí :
“Đúng đó anh ơi, em ở đợ cho hai ông bà nay cũng được 6 năm rối.”
Hoài, tên chàng trai, nhìn thẳng vaò mắt Lá, thổ lộ:
“Vậy cho tôi cùng ở đợ với cô được không"”
Lá cươì:
“Tôi đã là ngươì làm không công, lấy tiền đâu trả lương cho anh.“
Hoaì cũng không kém :
"Thì tôi làm không công như cô.”
Nhữ ng câu tỏ tình vụn vặt đó đã kết chặt môí tình giưã Lá và Hoaì. Hoaì là cưụ Chuẩn Uý Không Quân, đang đi học đại học. Hoài thương Lá vì bản tính chân thật, lãnh hội được nền văn minh cuả Mỹ nên nàng không còn bản chất quê mùa của gái quê. Hoài biết một điều chắc chắn là Lá là loại nhà lành thứ thật và rất thật thà, qua đây Hoài thâý nhiều gia đình ly tán, ly dị. Chàng rất sợ các cô gái tân thời tiêm nhiểm quá nhiều nền văn minh vật chất cuả Mỹ.
Quen nhau vài tháng, chàng cũng diù dắt Lá đi học uốn tóc và móng tay. Minh có lúc vô tình nói trêu chọc Lá:
“Chị đi theo gia đình tụi tôi là may mắn, nếu còn ở Việt Nam chưa chắc bộ đôị nó thèm lấy chị chứ đừng noí là kỹ sư.”
Câu nói vô tình nhưng là một sự thật, Lá không hề giận, ngươì nghèo như Lá hình như không biết giận ai, Lá có quyền giận sao" Nàng chỉ cười coi như câu nói đó rất hưũ lý.
Khi Lá đám cưới với Hoài và dọn qua Cali, nàng muốn Bảnh cùng theo. Hoài cũng thương Bảnh, nhưng Bảnh viện cớ là hai chị em đi qua Mỹ, dù thế naò đi nữa cũng là nhờ ông bà Năm, nay chị đi, em cũng đi thì cũng khó coi qúa. Nhưng Lá hiểu cái cớ chính cho Bảnh ở lại là vì Hoa, cô nàng nay đã học xong trung học, và thay thế Lá ra tiệm tính tiền cho nhà.
Mọi chuyện rồi cũng qua. Ít lâu sau, khi cả hai biết chắc rằng không còn thành kiến nào có thể cản được tình yêu của họ, Hoa nói cho Bảnh nghe:
“Em đã tính trước sau gì cũng ra thế sự này, em đã chuẩn bị, suy nghĩ thật nhiêù khi yêu anh, em đã phải lưà dốí con tim đề môí tình này khỏi bị phát giác, không bị giết trong khi còn trong trứng nước. Nay em đã trưởng thành, em phải để cho nó phơi baỳ dươí ánh sáng mặt trơì. Em phaỉ hãnh diên giới thiệu người em chọn cho tất cả moị ngươì. Em cám ơn đất Mỹ, đã cho chúng ta một tự do, chọn lựa người mình thương, đi trên con đường mình chọn. Con ngươì ở đất tự do, không hoàn toàn lệ thuộc quá khứ, giai cấp mà chỉ hường về tương lai và nghị lực.”
Bảnh nhìn Hoa:
“Không ngờ em nói năng linh hoạt và có hơi dữ đó nghe, sau này đừng ăn hiếp anh nghe em.”
Hoa cươì “Em chỉ bảo vệ cái gì em có, em không dữ như anh tưởng đâu.”
KIM HẠNH