Đoàn Thị là một cây bút quen thuộc dí dỏm, được độc giả VVNM yêu mến. Tác giả tham gia Viết Về Nước Mỹ từ tháng Ba 2010, khi còn ở Pháp. Họp mặt giải thưởng năm 2011, bà đã bay từ Paris sang California để nhận giải Vinh Danh Tác Giả - thường được gọi đùa là giải Á Hậu. Từ vài năm gần đây, tác giả đã dời sang California an cư cùng gia đình.
*
Chị Tâm trưởng nhóm Yoga gần bẩy mươi tuổi sở hữu thân hình cao thon săn chắc như người mẫu, chị nghiện bộ môn này vài thập niên trước lúc chị còn đi làm. Về hưu buồn tay buồn chân, chị rủ vài bạn thân đến nhà chị tập cho vui, tiếng lành vang xa, bây giờ nhóm của chị bành trướng đến mười mấy người, cô Ba là thành viên mới toanh thọ giáo chị.
Cô vốn kín tiếng lại là ma mới nên chỉ nghe các chị hóng đủ thứ chuyện trên đời, thỉnh thoảng cô góp một câu giúp vui, tuyệt nhiên cô câm như hến khi có người cao giọng dạy đời hay chê bai ai đó.
Ba bà họp lại là cái chợ nhỏ, trên ba bà bốn cô chắc chắn sẽ thành chợ bự chảng như chợ Bến Thành hay như siêu thị bên Mỹ cũng không sai. Ở đâu cũng thế, đông vui, hao và phiền vì chín người mười ý, ai chả thấy mình hay, mình đúng chăm phần chăm, tỷ số ảo đó suýt đụng trần nhà khiến cô Ba chóng mặt.
Cô Oanh thật thà ruột để ngoài da nghĩ sao nói vậy nên thỉnh thoảng bị em Liễu sửa lưng. Liễu nhà ta sở hữu thân hình mát mắt, thon gầy ngực mông chuẩn không kém người mẫu, chỉ tội chiều cao chỉ thiếu vài xăntimét để thi hoa hậu. Gần sáu mươi Liễu giữ dáng đưọc như rứa cũng hiếm, lại làm chủ khuôn mặt trái xoan thu hút người đối diện nên nàng tự mãn cũng đành.
Biết tính háo thắng của em Liễu nên cô Ba hạn chế giao du với em, thế mà khi biết cô mới sang đây tròn năm em lân la làm thân làm tim cô đập loạn xị khi được em «phỏng vấn». Thắc mắc của em giống y chang những câu hỏi trong đơn đi định cư của NCV (National Center Visa) do con trai cô bảo lãnh, đại khái ngày sinh tháng đẻ, mần nghề gì, chồng con ra sao…
Biết Liễu thường tự cao tự đắc với di dân mới toanh như cô nên cô tự động cắt bớt phân nửa lai lịch nghề nghiệp của mình để em Liễu loại cô ra khỏi tầm nhắm của nàng. Cô khai chữ nghĩa của cô vừa đủ đi làm văn phòng bên trời Âu, lương đủ sống và đi chơi hè.
Liễu qua Mỹ lúc trẻ, ly dị chồng không con, thư ký văn phòng luật sư, đương nhiên rành tiếng Anh hơn cô Ba nhiều, lương khá lại không vướng bận nên em dám ăn dám mặc, du lịch tứ tung. Về hưu lương đủ sống, được thuê nhà chính phủ nên em thông thả rong chơi đó đây, dung nhan không tệ, tại em quá tự mãn khiến đàn ông ngại đi cạnh em, nên em đành cam phận hoa chưa có chủ. Liễu thường điền đơn xin trợ cấp, housing… giúp chị em lớn tuổi công dân Mỹ hẳn hoi không rành Anh ngữ, duy chỉ cô Ba chưa hề mở lời nhờ em giúp đỡ, điều đó khiến em suy nghĩ lung tung.
Cô Ba một mẹ một con, thằng nhỏ làm ngành AI (Artificial Intelligence) tại Cali. Cô được con bảo lãnh qua đây, mẹ con sống trong chung cư cô mua cho con mấy năm trước lúc nó nhận việc bên này.
Cô Oanh biết rõ gia cảnh của cô Ba, cô thích chị Ba vì chị khiêm tốn dễ gần, trái hẳn em Liễu hay chỉ bảo cô Ba phải học thêm tiếng Anh kẻo ra đường gặp việc không hay mà biết đường xoay trở. Biết Liễu muốn ra tay nghĩa hiệp cứu người bơ vơ mới đến như cô Ba nên cô Oanh xúi cô Ba khai đại lai lịch thật để em Liễu khỏi coi thường.
Cuối tuần với sự đồng ý của chị Tâm xếp nhóm Yoga, sau giờ tập cô Ba mời mọi người nán lại dùng bánh ngọt, trái cây nhân ngày cô Ba đến đây tròn một năm. Đợi mọi người cụng ly chúc mừng cô Ba, Liễu nhanh nhẩu mở đầu câu chuyện như ri:
- Sau một năm sống trên đất Mỹ chị Ba thấy sao ?
Cô Oanh nghĩ cô Ba trúng tủ câu hỏi quá hay nên lên tiếng :
- Chị Ba kể đi, bên ni khác bên nớ điều chi? (Mỹ và Âu Châu)
Cô Ba từ tốn :
- Đáp lời em Liễu và Oanh tôi thành thật khai báo, sau vài thập niên sống bên nớ tôi thật sự luyến tiếc khi xa rời xứ sở từng cưu mang mẹ con tôi. Tôi là nhân viên văn phòng ngành nhập khẩu nên tôi biết tiếng Anh, bây giờ ra đường tôi không sợ bị phú lít bắt (Police) vì tôi nói được tiếng địa phương. Thân phận tỵ nạn của chúng ta không ai giống ai, giúp người mới đến là chuyện đương nhiên nhưng giúp như thế nào mới khó, không khéo mình vô tình làm họ bị tổn thương là xong đời tỵ nạn.
Cô Oanh trố mắt nhìn cô Ba một lúc rồi hỏi:
- «Xong đời tỵ nạn» là sao chị Ba!
Cô Ba cười buồn:
- Nghĩa là kẻ đến sau bị dân đến trước dán cho cái «mác » (étiquette) FOB-No English, ý nói họ khó ngoi lên trong xã hội Mỹ, đời tỵ nạn coi như rẽ vào ngõ cụt, trên quần xà lỏn dưới dép lào như thuở chúng ta từ trại tỵ nạn được chính phủ các nước đưa vào đất lành.
Tiếng Anh giúp chúng ta tiến xa trong chuyên môn và giao tế, không rành thì làm nghề chân tay như nail, bập bẹ vài câu «hello, goodbye» vẫn giàu sụ, hay chủ quán ăn, nhân viên siêu thị…, biết đâu có ngày họ giàu lên như Chú Hỏa ngày xưa bán ve chai ở Sàigòn đã trở thành triệu phú.
Tôi tâm đắc câu «Chiếc áo không làm nên thầy tu», giàu nghèo khác nhau không vì túi tiền mà từ Nhân Cách của chúng ta, bởi đó là thứ vô giá không mua được bằng tiền, dù là rất nhiều tiền. Xin lỗi tôi đã lắm lời, thôi mời chị em thưởng thức cây nhà lá vườn, bánh ngọt tôi tự làm đấy.
***
Lời cô Ba thầm nhắn nhủ em Liễu từng dán nhãn FOB – No English, (fresh off the boat) cho người VN mới đến Mỹ, bất kể họ đến từ đâu đều bị đóng mộc «công dân hạng hai» (Second-class citizen, Citoyen de seconde zone).
Em Liễu cho rằng chỉ công dân xứ Mỹ mới là thành phần tinh hoa hơn bất cứ «ziệt kiều» hải ngoại ngoài xứ Cờ Hoa, dân mới đến bị nàng hạ giá dù họ cũng là dân học thức ở xứ người.
Mỹ là nước tiến bộ nhất nhưng vẫn có homeless, người mù chữ, dân lao động như bất cứ nước nào trên thế giới, ở đâu cũng có người giỏi, dở, giàu nghèo sao em Liễu nỡ kỳ thị đồng hương như rứa.
Hy vọng em Liễu sẽ ngộ ra chân lý và mở lòng với người mới đến đây. Riêng cô Ba, cô kiệm lời không phải vì cô «nô inlít» mà ngại làm em Liễu bẽ bàng khi biết cô không dốt và dở như em nghĩ.
Cảm ơn CÔ BA PHỐP đã giải tỏa nỗi niềm oan khiên lâu nay của đồng hương chân ướt vừa ráo bước vào xứ Mỹ đã bị giáng cấp vô tội vạ xuống hàng «phó thường dân».
Đoàn Thị
Chúc bạn cuối tuần vui vẻ.