Tác giả Hoàng Đình Minh Long nhận giải Danh Dự VVNM năm 2017
Tác giả cùng gia đình đoàn tụ tại Mỹ từ 1991, hiện là cư dân Huntington Beach; Nghề nghiệp: Kỹ sư phần mềm cho Northrop Grumman Corporation; Đã tham gia VVNM từ 2002 với 4 bài viết tươi tắn, tử tế. Sau 15 năm bặt tin, ông xuất hiện trở lại với nhịp viết mạnh mẽ và đã nhận giải Danh Dự Viết Về Nước Mỹ 2017, năm thứ 18. Sau đây thêm một bài viết mới về kinh nghiệm bản thân trong việc đi thử máu nhằm phát hiện bệnh rất hữu ích.
*
Cách đây vài tháng tôi bị đau bụng trên âm ý hơn một tuần lễ. Cơn đau bụng làm tôi nhớ lại câu chuyện của một anh bạn học cùng trường khi mới qua Mỹ. Cách đây mười năm, anh bị đau bụng kéo dài cả tháng. Sau đó mắt và da của anh chuyển sang màu vàng. Khi đi khám bệnh, bác sĩ cho biết anh bị ung thư lá lách giai đoạn cuối. Anh mất sáu tháng sau đó.
Lá lách là một bộ phân dài khoảng sáu inches nằm phía sau bao tử và có chức năng tiết ra dung dịch tiêu hoá thức ăn. Vì nằm sâu trong bụng, khi chụp CT hay MRI, rất khó để bác sĩ truy tìm ung thư lá lách. Khi có triệu chứng như đau bụng hay vàng da thì ung thư lá lách thường là giai đoạn cuối. Do đó, số người chết vì ung thư lá lách chỉ thua ung thư phổi dù số người bị phát hiện ung thư lá lách hàng năm chỉ khoảng 60000 trong khi số người bị ung thư phổi hàng năm khoảng 236000 người. Hiện giờ chưa có phương pháp truy tìm ung thư lá lách hiệu quả như ung thư ruột, phổi, vú. Soi ruột là phương pháp truy tìm ung thư ruột. Chụp CT là phương pháp truy tìm ung thư phổi. Mammogram là phương pháp truy tìm ung thư vú.
Những ai đã bị ung thư lá lách rồi thì bác sĩ dùng thử nghiệm máu CA-19 để theo dõi hiệu nghiệm của các phương pháp chữa trị. Tuy nhiên, thử nghiệm này không thế dùng để truy tìm ung thư lá lách vì nhiều người không bị ung thư lá lách nhưng chỉ số CA-19 cao hơn bình thường. Ngược lại, nhiều người đã bị ung thư nhưng chỉ số CA-19 vẫn bình thường.
Khi bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị ung thư lá lách, họ sẽ cho bệnh nhân đi chụp một loại MRI đặc biệt gọi là MRI MRCP. Nếu MRI MRCP cho thấy có bướu, bác sĩ sẽ cho bệnh nhân đi khám một loại siêu âm đặc biệt gọi là EUS (Endoscopic UltraSound). Phương pháp EUS tương tự như phương pháp soi ruột để truy tầm ung thư ruột. Bác sĩ chuyên môn sẽ đưa một ống vừa có máy quay phim cực nhỏ vừa có một dụng cụ phát ra siêu âm. Phương pháp EUS này cho phép bác sĩ nhìn rõ không những lá lách mà cả những cơ quan chung quanh như túi mật. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể làm sinh thiết để xem tế bào từ bướu có phải là ung thư hay là bướu lành. Vì chỉ có rất ít bác sĩ đường ruột được huấn luyện làm EUS, chỉ khi nào bệnh nhân có triệu chứng rõ ràng là bị ung thư lá lách, bác sĩ gia đình mới gởi đi làm EUS.
Khi tôi khai bị đau bụng khá lâu và tâm sự lo lắng bị ung thư lá lách, bác sĩ gia đình cho rằng tôi lo lắng thái quá vì tôi chưa tới 50 tuổi, không uống rượu, hút thuốc, gia đình không có ai bị ung thư. Tôi cãi lại bác sĩ rằng Steve Jobs, ông chủ sáng lập hãng Apple, bị ung thư lá lách khi mới 49 tuổi. Bác sĩ gia đình cười và nói rằng tôi chỉ bị rối loạn tiêu hóa thông thường và không cần làm thí nghiệm CA-19 hay MRI MRCP hay EUS gì cả.
Tôi thất vọng ra về và lên internet để kiếm xem y khoa có phương pháp thử nghiệm ung thư lá lách mới nào không. Tôi vui mừng khi thấy rất có nhiều các bài bào nói về thử nghiệm máu tên là Galleri của hãng Grail [1]. Họ nói rằng phương pháp thử máu Galleri có thể tìm ra gần 50 lại ung thư. Họ giải thích rằng tế bào ung thư sản xuất ra các loại hóa chất riêng biệt và thải vào trong máu. Phương pháp Galleri khi phát hiện ra các chất hóa học này sẽ báo cho bệnh nhân biết họ bị ung thư gì. Thử nghiệm rất đơn giản vì chỉ cần hai ống máu của bệnh nhân. Vì là phương pháp mới, các hãng bảo hiểm cũng như Medicare không trả tiền cho bệnh nhân để được thử máu Galleri. Bệnh nhân phải bỏ ra $950 tiền túi hoặc ai đi làm và có trương mục tiết kiệm y tế (Health Saving Account, HSA) có thể dùng nó để thử trả cho thử nghiệm Galleri.
Tôi quyết định dùng HSA để làm thử nghiệm này. Tôi lên trang nhà của hãng Grail và điền đơn làm thử nghiệm. Khi tôi trả lời là tôi mới 49 tuổi, họ từ chối. Họ nói rằng phương pháp Galleri dành cho người trên 50 tuổi hoặc có những nguy cơ bị ung thư cao như hút thuốc, gia đình có người bị ung thư.
Thất vọng quá, tôi tiếp tục lướt internet để tìm xem có cách nào để được thử không. Tôi tìm ra trang nhà của một tổ hợp ý tế tại San Francisco [2]. Tổ hợp y tế này hợp tác với hãng Grail để giúp bệnh nhân được thử nghiệm Galleri. Tôi lại vào điền đơn. Lần này tôi "gian dối" một chút khi viết trong đơn rằng tôi có hút thuốc (hồi mới lớn, tôi có thử hút thuốc lá, khoảng một bao, cho biết ra sao). Dẫu biết rằng gian dối là điều xấu xa nhưng tôi tự bào chữa là gian dối này mình đâu có hại ai đâu. Hơn nữa, tôi có hút thuốc thật mà (tôi nghĩ ý họ hỏi là có thuốc lá nhiều trong vòng mười năm). Tôi được chấp nhận cho thử máu.
Sau khi được chấp thuận, tôi nhận được một email trong đó tôi được yêu cầu in ra đơn thử nghiệm. Họ nói là sau khi điền đơn (ngoài các dữ kiện cá nhân như địa chỉ, điện thoại, tôi phải điền vào đơn số thẻ HSA để họ tính tiền) tôi nhớ in ra giấy cái đơn này. Email họ còn dặn rằng khi nhận được hộp thử máu qua bưu điện, tôi cần phải mang theo cái đơn tới chỗ thử máu.
Năm ngày sau khi điền đơn trên mạng, tôi nhận được hộp thử máu Galleri gởi qua bưu điện. Vì cũng đến lúc thử máu định kỳ hàng năm, tôi gọi điện thoại cho hãng Grail và hỏi họ rằng tôi có thể mang hộp thử máu Galleri đến chỗ rút máu của hãng LabCorp, nơi bác sĩ gia đình gởi tôi đi thử máu định kỳ, để chỉ bị đâm kim một lần. Họ cho tôi biết là họ chỉ hợp tác chính thức với Quest Diagnostic thôi nhưng nhân viên LabCorp có thể rút máu được. Để tránh sai lầm do nhân viên LabCorp thiếu kinh nghiệm, tôi gọi văn phòng bác sĩ gia đình và yêu cầu họ gởi tôi tới Quest vì tôi có bảo hiểm PPO.
Ngày thứ hai đầu tuần tôi mang hộp thử máu Galleri đến một chi nhánh của Quest. Khi tôi hỏi cô nhân viên rút máu có làm Galleri cho ai chưa thì cô trả lời là chưa. Tôi hơi thất vọng vì hãng Grail nói là họ hợp tác với Quest nhưng cô nhân viên này chưa làm bao giờ. Tuy vậy, cô nhân viên rất kỹ và kiên nhẫn mở hộp thử máu ra và đọc từng chi tiết hướng dẫn.
Sau khi lấy 4 ống máu cho khám bệnh hàng năm theo toa bác sĩ gia đình, cô rút thêm hai ống máu cho thử nghiệm Galleri. Phải công nhận cô nhân viên rút máu này tay nghề quá tốt vì chỉ đâm một lần và tôi không cảm thấy đau chút nào. Sau đó, cô ấy lại phải bỏ hai ống máu cho thử nghiệm Galleri vào hộp, in ra bao nhiêu là giấy tờ để gởi cho phòng thí nghiệm của Grail. Thông thường tôi chỉ tốn khoảng 10 phút để thử máu hàng năm nhưng hôm nay tôi tốn hơn 40 phút vì thử nghiệm Galleri.
Cô nhân viên rút máu cho tôi biết là tối hôm ấy, nhân viên hãng FedEx sẽ đến lấy hộp đựng giấy tờ và hai ống máu của tôi để gởi qua đêm về cho phòng thí nghiệm Grail.
Hai ngày sau tôi gọi cho hãng Grail để hỏi xem họ nhận được máu của tôi chưa. Họ xác nhận đã nhận và báo cho tôi biết rằng trong vòng 8 ngày nữa(không kể cuối tuần) sẽ có kết quả. Sáng Chúa nhật mới thức dậy, đưa cái điện thoại lên, tôi được thông báo có email mới. Tưởng rằng email của người thân hay quảng cáo, tôi ngạc nhiên khi thấy email từ tổ hợp y tế trên San Francisco. Tôi cứ nghĩ họ không làm việc vào cuối tuần. Hơn nữa, khi tôi gọi cho hãng Grail, họ nói trong vòng tám ngày mới có kết quả. Vậy là họ làm nhanh hơn những gì họ hứa. Tôi run run lấy tay nhấn nút mở cái email.
Trên cùng là tên tuổi và hồ sơ bệnh nhân của tôi. Phía dưới là hàng chữ in đậm "No cancer signal detected"(tạm dịch là không tìm thấy dấu vết ung thư). Tôi thở phào nhẹ nhõm. Ngước mắt lên trời cám ơn Thượng đế và sau đó đọc tiếp báo cáo kết quả. Báo cáo nói rằng phương pháp thử nghiệm máu Galleri không tìm thấy trong máu tôi có các chất do ung thư tế bào thải ra và họ khuyên phải tiếp tục các phương pháp truy tìm ung thư thông dụng như soi ruột, CT phổi...Báo cáo cũng nói rằng không thấy chứng tích ung thư không có nghĩa là không có ung thư. Tôi tự nhủ: trên đời này không có gì hoàn hảo cả. Họ phải thòng thêm cái câu này để tránh bị thưa kiện nếu bệnh nhân sau này bị ung thư.
Tôi lướt mạng để đọc thêm nhận xét của các chuyên gia y tế về độ chính xác của thử nghiệm Galleri. Có hai luồng nhận xét về thử nghiệm này. Một bên thì cho rằng thử nghiệm máu cho nhiều loại ung thư như Galleri tuy có tiềm năng cao vì không có phóng xạ như chụp CT hay phức tạp như EUS nhưng hiện tại độ chính xác chưa cao để phát hiện ung thư thời kỳ 1,khi mà bệnh nhân chưa có triệu chứng và khả năng chữa hết hẳn ung thư rất khả quan. Cụ thể, họ nói rằng xác suất để thử nghiệm Galleri phát hiện được ung thư giai đoạn một là 39%, giai đoạn hai là 69%, giai đoạn 3 là 83% và giai đoạn 4 là 92%. Ngoài ra, họ nói rằng có nhiều người đã bị ung thư và đã lành bệnh nhưng khi thử nghiệm Galleri thì kết quả dương tính. Điều này gây ra hoang mang và nhiều khi mổ xẻ và các thử nghiệm không cần thiết khác [3].
Bên dư luận ủng hộ thì cho rằng hiện tại mới chỉ có một số ung thư là có phương pháp truy tầm như soi ruột, chụp CT phổi, mammogram cho ung thư ngực...còn những ung thư khác thì hầu như phải chờ cho đến khi bệnh nhân có triệu chứng mới đi chụp hình thì đã quá trễ. Vì vậy, dù độ chính xác của thử nghiệm Galleri chưa phải là hoàn hảo nhưng có còn hơn không [4].
Tôi đồng quan điểm với ý kiến thứ hai. Công nhận 39% cho giai đoạn một là một con số chưa phải là hoàn hảo nhưng 39% vẫn tốt hơn là 0% (không làm gì hết). Cần nói rõ thêm rằng các con số 39%, 69%, 83% và 92% là xác suất trung bình cho 50 loại ung thư mà thử nghiệm Galleri truy tầm. Xác suất phương pháp Galleri tìm ra ung thư cho một số loại ung thư nhất định như ung thư lá lách tương đối khá cao.
Bỏ ra $950 để thử Galleri tôi có tiếc không? Câu trả lời là không. Dẫu biết rằng kết quả âm tính không có nghĩa 100% là tôi không có ung thư, nhưng trong trường hợp của tôi, tôi tạm yên tâm vì biết rằng tôi đau bụng là có lẽ là do nguyên nhân khác. Nếu đau bụng do ung thư gây ra, có lẽ tôi đã ở giai đoạn 3 hay 4. Giai đoạn 1 hay 2 thường không có triệu chứng. Nếu tôi bị ung thư lá lách giai đoạn 3 hay 4 thì xác suất của thử nghiệm Galleri là 83% hay 92%. Một lần nữa, không có gì là hoàn hảo và những suy đoán của tôi có thể là sai. Tuy vậy, ngay trước khi nhận kết quả, cơn đau bụng của tôi cũng đã biến mất. Với kết quả thử nghiệm âm tính và đã hết đau bụng, tôi tạm yên tâm.
Công ty Grail đang làm đơn xin phép được FDA chấp thuận vào năm 2023 cho sử dụng rộng rãi cho mọi người như là một phương pháp truy tìm ung thư hàng năm. Nếu được FDA chuẩn thuận, các công ty bảo hiểm y tế và Medicare sẽ trả tiền cho quý vị đi thử Galleri.
Tôi không phải là bác sĩ, chuyên viên y tế hay làm cho hãng Grail. Tôi viết bài này chỉ để chia sẻ kinh nghiệm cá nhân để quý vị biết thêm về những tiến triển mới về y tế.
Tài liệu tham khảo
[3] FORCE Blog | Headline Hype: One simple blood test to detect 50 cancers? Not yet (facingourrisk.org)
https://onetestforcancer.com/product/onetest/
Thêm một tài liệu tham khảo từ Viện Ung thư quốc gia(National Cancer Institute). Quí vị chú ý trang 28 nơi họ liệt kê những công ty, cơ quan đang nghiên cứu phát triển xét nghiệm máu truy tìm ung thư.
https://prevention.cancer.gov/sites/default/files/uploads/major_program/Cancer-Screening-Research-Network-MCED-20220615.pdf
Người viết nhận thấy rằng Cleveland Clinic [nổi tiếng không thua gì Mayo Clinic] đã xác nhận là kết quả thử nghiệm của Galleri rất cao [tùy thuộc vào loại ung thư muốn truy tìm].
Nên thảo luận với bác sĩ gia đình trước khi xử dụng những dịch vụ của Galleri.
P.S: Chân thành cám ơn tác giả đã cung cấp dữ liệu quan trọng này.
Elizabeth Homes- giám đốc điều hành và cũng là người sáng lập công ty Theranos- đã bị đại bồi thẩm đoàn liên bang kết tội gian lận.
Elizabeth Holmes, người đã rời trường đại học Stanford để thành lập công ty Theranos vào năm 2003, khi mới 19 tuổi.
Thường xuyên xuất hiện trên trang bìa một số tạp chí, Elizabeth Holms tuyên bố rằng công ty Theranos có thể tạo ra máy chẩn đoán một loạt các bệnh trạng mà chỉ cần một giọt máu, trong khi các phương pháp hiện tại thường mất nhiều lọ máu và nhiều thời gian hơn.
Những lời tuyên bố của Holms đã thu hút rất nhiều người đổ tiền vào đầu tư, trong đó có cả các ngoại trưởng Kissinger và cựu bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis. Đã có thời điểm, công ty Theranos được định giá tới hơn 9 tỷ đô la.
Những rồi những nghi ngờ về phát minh của Theranos bắt đầu xuất hiện khi có những người trong công ty tố cáo với giới nhà báo hồi năm 2015.
Nhà báo John Carreyrou của tờ Wall Street Journal đã thực hiện phần lớn cuộc điều tra, khám phá ra rằng nhiều kết quả mà công ty đưa ra không chính xác và khiến người dùng gặp rủi ro.
Công tố viện buộc tội rằng Elizabeth Holmes biết về những sai sót nghiêm trọng của công ty, tuy nhiên đã giấu các các nhà đầu tư. Và những bệnh nhân cũ từng nhận được các xét nghiệm máu không chính xác cũng đứng ra làm chứng.
Ngày 3 tháng 1 năm 2022, Elizabeth Holms đã bị đại bồi thẩm đoàn kết tội.
Elizabeth Holms có thể bị án tù 20 năm và bị phạt 250,000 đồng, và phải hoàn trả lại tiền.
Đợi đến ngày 18 tháng 11 năm 2022, Tòa sẽ tuyên bản án chính thức.