Father’s Day 2010: Ngoại Bang
Tác giả: Đoàn Thị
Bài số 2922-28222-vb6061810
Bút hiệu tác giả được ghép họ của người chồng và tên lót quen thuộc trong cách đặt tên phụ nữ Việt. Đoàn Thị đã góp nhiều bài viết về nước Mỹ đặc biệt. Bài mới nhất của bà viết cho mùa “lễ cha” là chuyện kể về bố.
***
Thời trẻ bố làm trên thương thuyền tây, đệ nhị thế chiến bố bị "động viên", nước Việt lúc đó có phải là một tỉnh lỵ, một huyện hạt gì đó của tây không mà có cái vụ động viên kiểu này, rồi bố leo lên tàu thủy của tây với cấp bậc trung úy để đi đánh giặc.
Bố đã viễn du bốn bể, qua tận bên Madagasca, nằm dưỡng thương vùng núi Pyrénées, được bộ chiến binh cấp giấy chứng thương, nhưng bị xù tiền cựu thương binh. Bố cóc cần, bố sang xứ Ăng Lê lạnh lùng sống một thời gian trước khi quay về quê nhà.
Một thời phiêu bạt xứ người chắc chắn là bố học được một sàng khôn, vì thế bố không thích ông tây bà đầm. Nhà chồng tôi hồi đầu cũng thế, bảo tại tây chia đôi đất nước nên các cụ phải khăn gói đi tàu há mồm vào nam, nhưng sau đó thấy họ hàng ngoài ấy "tắt tị" im hơi nín thở, nhịn mặc, đói ăn, khát tự do ... mới bớt ghét tây.
Những năm sáu mươi Mỹ đổ bộ vào miền nam, bố ra làm việc với đồng minh, văn hóa Mỹ theo gót chân đội quân viễn chinh tấp vào "Hòn ngọc viễn đông", từng bước từng bước thầm, văn hóa Mỹ lấn sân văn hóa Pháp thuộc, nhạc tây được thay bằng nhạc Mỹ. Chuơng trình nhạc yêu cầu trên đài quân đội thỉnh thoảng có mấy chị học ở "Domaine de Marie" trên Đà Lạt yêu cầu nhạc tây, tôi áp tai vào chiếc radio hai băng, mắt nhắm nghiền thưởng thức từng nốt nhạc đang rút vào "hậu cứ" khi dòng nhạc mỹ kiểu như "California dreaming" vang lên khắp nơi.
Sinh ngữ thời thượng ở bậc trung học lúc bấy giờ chuyển sang Anh văn, cũng tốt thôi, tiếng tây rắc rối bỏ xừ, nội cái vụ chia "vẹc bờ" đã mệt phờ râu, lại thêm giống đực giống cái, bàn ghế ly tách chén... cũng phân biệt đực cái, may mà mấy thứ vô tri mang giống cái đó chưa đòi bình quyền với giống đực. Chị em chúng tôi đi học thêm Anh văn, lại chui ngay vào hội Việt Mỹ mới ác, ác ở chỗ là sau giờ học ông thầy "lính mỹ" thích học thêm tiếng việt nên rủ học trò ở lại trao đổi thêm, chúng tôi hẹn lần sau. Về hỏi ý bố, thế là bố bắt nghỉ học, bố không thích con gái giao du với lính mỹ, bố lên lớp một buổi các con thất kinh hồn vía, đến hội việt mỹ xin đổi qua lớp khác, và thề độc với bố là sẽ bỏ ngay ý định "đàm thoại" ngoài giờ với thầy mỹ.
Một hôm lấy hết can đam tôi hỏi bố:
- Sao bố làm với Mỹ mà không muốn chúng con đàm thoại với người mỹ.
Bố nghiêm mặt:
- Học Anh văn thì cứ học, còn lính Mỹ thì không đụng đến, họ đến đây rồi cũng sẽ rút như tây, con gái va vào họ chỉ mang tiếng chứ được gì.
Tôi chưa thỏa mãn với câu trả lời của bố, có cái gì đó không rõ ràng trong cách giải thích, nhưng dạo đó tôi là đứa con gái chưa trưởng thành để bố có thể nói chuyện nhiều hơn.
Những năm đầu làm việc với Mỹ tôi thấy bố hăng say lắm, bố đi công tác các tỉnh từ miền trung trở vào, sau mỗi chuyến công tác, bố thả băng ghi âm nghe và viết báo cáo trên chiếc máy đánh chữ cũ xì bố mang về từ xứ Ăng Lê.
Sàigòn thay da đổi thịt, phòng cho thuê mọc lên như nấm, hàng PX bán suốt con đường Nguyễn Thông, chợ cũ Hàm Nghi, hộp đêm mini treo bảng lủng lẳng khu dân cư gần trại Phi Long. Con đường Trương Minh Giảng hãng RMK cào tới cào lui hai ba bận để tráng nhựa phẳng phiêu tới cổng phi trường Tân Sơn Nhất.
Gia đình tôi nằm lọt thỏm trong vùng nhà thờ ba chuông, ngã ba ông Tạ, khu bắc kỳ di cư chính hiệu, nhà thờ nằm ở mặt tiền đường, nhà thờ ở trong hẻm, tổng cộng xấp xỉ một chục chẵn, hàng phở, bún riêu hẻm nào cũng có, bởi vậy sau này khi tôi lấy chồng bắc kỳ 54 cả họ chỉ biết nhe răng cười, có o "kỳ thị" hỏi tôi:
- Răng mi lấy chồng bắc kỳ, trong họ nhà mình mi là đứa tiên phong đó
Tôi lí nhí:
- Mấy o muốn con lấy bắc kỳ 75 sao, ế rồi, vả lại con ở ngay "thủ phủ dân di cư" cả chục năm nay, quen ăn rau muống rau lang chấm mắm tôm, không lấy bắc kỳ 54 thì lấy ai.
Sàigòn bắt đầu kẹt xe, báo đưa tin xe GMC của lính mỹ cán con nít người lớn khắp nơi, con gái nông thôn kéo ra tỉnh làm gái phục vụ quân đội đồng minh, phụ nữ làm việc với mỹ bỏ chồng việt lấy chồng mỹ, những dấu hiệu cho thấy cuộc chung sống với đồng minh không mấy ngọt ngào như người ta nghĩ lúc ban đầu.
Hình như có cái gì không ổn, vụ đánh bom du thuyền Mỹ Cảnh, tết Mậu Thân, thảm sát làng Mỹ Lai, TV phát những thiên phóng sự chiến trường đỏ lửa. Cảnh dân lành vật vã bên xác người thân, trẻ con lạc loài giữa hai lằn đạn, thương binh nằm trên cán đưa lên trực thăng, lão phóng viên chiến trường nào đó đã thả bản nhạc hòa tấu "Exodus" đi kèm hình ảnh chiến trường như chiến địa suốt buổi phát hình. Tội nghiệp quê hương tôi, tuổi trẻ lớn lên với tiếng bơm rơi đạn nổ, bơ vơ giữa những thế lực bên ngoài, vận mệnh cả một dân tộc do ngoại bang đặt để như một ván cờ cố chặn làng sóng đỏ đang lang tràn như triều cường.
Hội nghị Paris, một bước lùi của đồng minh, nội tình chính trường lục đục, cố vấn của tổng thống, là một tên nằm vùng của Hà Nội, CIA, cơ quan phòng nhì của Sàigòn bó tay, viễn cảnh niềm Nam tự do thật mong manh. Một số cơ quan hành chính Mỹ bắt đầu rút đi, nhân viên đã từng làm việc với họ có thể mang gia đình di dời về Mỹ, một cuộc di tản thử nghiệm dựa theo tiêu chuẩn chức năng công việc, báo hiệu sự rút lui toàn bộ của đồng minh trong những tháng sắp tới.
Sàigòn nhốn nháo những tin đồn "có thật", nhân viên PX, USAID ...., có người nhường vé của cả gia đình họ, hoặc ghép thêm người ngoài vào danh sách gia đình được di dời qua Mỹ với giá vài triệu đồng, trong lúc báo chí Sàigòn loan tin một trí thức đã mua thuyền đưa cả gia đình di tản trước khi Sàigòn sụp đổ.
Tôi thật hoang mang trước cảnh nháo nhào như thế, cảnh tượng thểu não khi cách mạng Nga tiến về thành phố trong phim "Bác sĩ Jivago" cứ như cơn ác mộng, tôi không tưởng tượng nổi ngày mai Sàigòn có thể là một Moscou theo kiểu cách mạng Nga, tất cả sẽ phải trở nên vô sản, không chỉ vô sản về vật chất, mà cái sản nghiệp tri thức cũng sẽ bị xóa sạch.
Đầu năm 75 bà trung tá thuê tôi làm gia sư kèm cho các con của bà từ mấy năm nay, rủ chị em tôi ghi tên cùng di tản với gia đình bà, tôi về xin bố cho chúng tôi đi, bố quát:
- Các con là con gái, làm sao bố có thể để các con đi với người lạ đến tận nước Mỹ
Tôi cố thuyết phục bố:
- Nhưng Sàigòn sẽ trở thành một Moscou như nước Nga bố ơi, khiếp lắm
Im lặng một lúc, bố buồn bã:
- Con biết cái gì, Sàigòn sẽ trung lập thôi
Cái từ trung lập bố moi ở đâu ra để trấn an chúng tôi, cái từ đó đã ngáng chân chúng tôi ngã qụy trước nhũng chuyến đi đang mời gọi, đố đứa nào dám hỏi bố sao không ghi danh đi theo sở Mỹ bố làm hồi trước. Từ hôm đó tôi thẫn thờ ra vào, gia đình bạn bè có người cũng đã ra đi trước đó cả tháng, tôi như ngồi trên đống lửa. Mấy chục ngày sau, khi chiến trường miền trung bị bỏ ngõ, ông anh quân y của tôi ôm vợ con chạy về Sàigòn, anh xin ý kiến bố:
- Tụi Mỹ bảo con theo họ qua bên đó, bố nghĩ sao
Bố quyết liệt:
- Đi làm gì, niềm Nam sẽ trung lập
Đang hy vọng bố xúi anh đi để chúng tôi đi theo, vì lần trước bố sợ qua bên đó người ta gã con gái của bố cho mỹ, bây giờ đi với anh hai thì chắc ăn, nhưng cái từ trung lập oái oăm lại án ngữ chúng tôi một lần nữa.
Ngày 30 tháng 4 năm 75 không hẹn cũng đến, thời gian cứ trôi đi mặc cho tương lai đứng ì ra đó như ăn vạ, thủ tướng Hương tuyên bố trao quyền cho "lực lượng giải phóng miền Nam", cái giả thuyết trung lập của bố coi như phá sản.
Cả miền nam như ngưng thở, chiến tranh chấm dứt bằng một cuộc chiến khóc liệt mới, tù đày, hận thù, chia xa chết chóc. Trước khi trình diện học tập cải tạo, anh tôi đến gặp bố, hai bố con nói chuyện với nhau thật lâu, tôi thấy bố thở dài ngao ngán, đôi mắt đâm chiêu, giọng bố chậm rãi: