Hôm Nay Ăn Cái Gì Nhẩy"
Tác giả: Phila To
Bài số 2795-1628866- vb6112709
Tác giả tên thật là Tô Văn Cấp, sinh năm 1941, định cư tại Hoa Kỳ theo diện H.O. 1, hiện làm việc tại học khu Ocean View. Ông đã góp nhiều bài viết về nước Mỹ, bài nào cũng cho thấy tấm lòng và sự lạc quan, yêu đời. Bài viết lần này hơi có vị cay, kèm theo lời ghi “Tặng người đồng tù đi chợ đồng hương.”
***
Chiều cuối Đông năm 1978 trên đồi ở trại 8 Hoàng Liên Sơn, từng toán tù dăm ba người ngồi co ro bên đống lửa đề chờ cai tù và AK dẫn về chuồng (!). Trời đang mưa phùn, anh tù nào cũng vòng tay ôm chặt lấy ngực, rên hừ hừ, răng lập cập không nói lên lời, mảnh áo rách vá chằng vá đụp thấm nước mưa càng làm lưng tù lạnh thêm. Đã vậy đống cỏ cây ẩm ướt gom lại đốt để chuẩn bị đất gieo ngô vụ Đông-Xuân lại không bốc lửa cho tù sưởi ấm mà chỉ có khói khiến tù chẩy nước mắt! Không khói trong cảnh cơ hàn bụng đói cật rét thân xác tả tơi này cũng đủ khóc, huống chi thêm khói như hun chuột!
Anh tù ngồi xổm sát bên tôi hỏi nhỏ:
- "Hôm nay ăn cái gì nhẩy""
Tôi hiểu ý anh hỏi chiều nay trở về chuồng, mà là chuồng thật thì trại cho tù ăn cái gì" Khoai lang, củ mì, sắn lát phơi khô, bắp răng ngựa hay cơm trộn thóc" Nó mà cho ăn cơm trắng là bỏ mẹ! Chỉ được vừa bằng miệng chén đá, "và" một cái là hết, trong khi nếu bắp răng ngựa thì được một chén đầy có ngọn. Cái lợi thế ăn bắp răng ngựa là tù ta có quyền khoan thai nhai từng hạt một, và nhai cho tới khi đi ngủ. Còn ăn "cơm tám giò chả" ư! Làm sao mà nhai từng hạt cơm một được"
Nếu có anh nào kín đáo dấu được bó rau "tằn-u" vào cạp quần thì cũng chỉ đủ nhai làm cho phân thêm màu xanh, VC gọi phân xanh là phân làm bằng lá cây cỏ. Rau tằn-u khác với rau tần-ô để ăn hủ tíu Mỹ Tho hay lẩu hải sản, còn rau "tằn-u" là rau tù-ăn, là bất cứ thứ gì, nói theo cụ Phan Bội Châu là "bới đất cuốc cỏ mà nhét cho đầy bụng đói".
Chiều nào anh cũng hát điệp khúc "ăn gì nhẩy" nên tôi hơi bực minh bèn đáp:
- Thì kiếm xem có con cào-cào, châu-chấu, cóc, nhái, ễnh ương, bù tọt nào "nhẩy" quanh đống rác này mà chụp.
Biết tôi chọc quê, anh sẵng giọng:
- Nếu có cũng đếch đến lượt tao.
Đó là chuyện 31 năm về trước ở trại tù CS dưới chế độ XHCN. Chuyện ngày hôm nay ở trên đất Mỹ, no đủ và tự do nhất thế giới, đứng trước siêu thị tràn ngập thực phẩm tôm gà bò cá heo lon, gạo thơm chất từng đống thì anh vẫn không quên câu hỏi ấy:
- Hôm nay ăn cái gì nhẩy".
Cùng một câu hỏi y như 31 năm về trước, nhưng hôm nay tôi lại hiểu ý anh muốn nói là nhiều "đồ" để ăn quá, chán quá, biết ăn cái gì bây giờ" Đứng sau lưng anh, bỗng dưng tôi không thấy bực mình như ngày xưa mà thấy có cái gì mỉa mai, nên tôi buột miệng nói nhỏ đủ cho anh nghe:
- Ở trong chợ thì có tôm hùm sống đang nhẩy trong hồ, anh tha hồ ăn, còn ở bên ngoài chợ, phía bên kia đường, có tiệm nhẩy sexy, tối anh đến đó thì tha hồ mà ăn "đồ" nhẩy.
Anh quay lại nhìn tôi mìm cười:
- Ăn lốp-tơ có nhiều co-lét-tê-rôn lắm.
Nhưng có lẽ anh không hiểu ý tôi nên không trả lời nốt vế thứ hai, và anh cũng không nhận ra người cùng tù năm xưa đã bảo anh kiếm cóc nhái mà ăn. Vì kẹt get-lai phía sau đề tính tiền nên tôi tiếp tục bị nghe người đàn bà xách bóp, chắc là vợ anh hỏi cô cát-xê:
-"Có gạo nàng hương bao bố chợ Đào không em"".
- "Không, chỉ có con ngỗng, ông địa và ba cô gái thôi, ăn cũng tạm được"!
- "Ối giời, ăn con ngỗng ... chán chết."
Người đàn bà đi chợ đã rất lịch sự gọi người "cát-xê" là em, mặc dù gương mặt, vóc dáng được sửa chữa, sơn phết cũng không che được dáng dấp của một "bà nội", và bà nội này càng giống bà phán Phom hách dịch khi trả lời khách hàng cụt lủn "không" kèm với lối "thị của" khi nói rằng gạo con ngỗng, gạo ông địa, gạo ba cô gái ăn cũng "tạm" được, ý muốn nói rằng không có gạo ngon hơn, thơm hơn, dẻo hơn, thì đành phải ăn .. cô gái chứ biết làm sao!.
Đó là lối bán hàng của các bà các cô nói tiếng Việt ở các siêu thị chủ gốc "bông, gốc hoa" trong cộng đồng người Việt. Chuyện khinh thường khách hàng của các nhân viên siêu thị từ lâu đã trở thành quá quen thuộc rồi, xin hẹn kỳ tới sẽ hỏi thăm sau, chuyện hôm nay là thái độ của vợ chồng người đi chợ.
Khi nghe bà "cát-xê" nói gạo con ngỗng ăn cũng tạm được, còn bà vợ thì lại nói chán con ngỗng thì anh cũng hùa theo, hứ lên một tiếng như heo bị chọc tiết:
- "Hứ! Ông địa khô khốc, hay bị nghẹn, chán gạo con ngỗng, hôm nay ăn cái gì nhẩy" Thôi thì mua đại .. ba cô gái đi".!
Nếu tôi không biết anh, không tận mắt nhìn mặt anh mà chỉ nghe tiếng nói như thế thì tôi sẽ tưởng anh là người có óc khôi hài, vì ông địa thì "khô", khô như các ông, những người đang ở tuổi cuối Đông và vì ông không còn thích khô cứng nên nói vợ chọn ba cô gái cho.. mềm chăng"
Nhưng ông không có óc khôi hài như thế, vì ông vốn là một người thật thà ma mãnh từ khi còn ở trại tù số 8 Hoàng Liên Sơn rồi về đến trại tù Vĩnh Quang A, Vĩnh Phú. Có lẽ ông bị ám ảnh bởi chuyện bị nghẹn vì nuốt vỏ khoai lang trong tù nên ngày nay sống trên đất Mỹ, ăn gạo ông địa ông cũng sợ bị nghẹn!
Nếu những cô "cát-xê" hằng ngày sống trong chợ, trên những đống thực phẩm mà coi rẻ thức ăn, khinh thường khách hàng thì còn hiểu được, nếu bà nhà vốn thuộc dòng "châm-anh" tài phiệt, chê con ngỗng cứng thì còn tạm thông cảm, còn anh! Anh vừa mới thoát ra từ nơi đầy những thực phẩm bằng cỏ cây và đã được tiêu hóa (") mà đã vội vàng chê gạo này, thích gạo kia thì quả là điều khó hiểu!
Anh chị là người sinh ra và lớn lên ở VN, chỉ mới qua Mỹ "sống già" trong thời gian ngắn thôi, xin nhớ lại xem ở VN có loại gạo nào trắng, sạch, ngon như các loại gạo anh chị vừa chê không" Hay là anh chị muốn khoe cái quá khứ chỉ ăn có "cơm tám giò chả""
Mới ngày nào trên rừng núi trại 8, cạnh hồ Thác Bà, có người ăn một lúc hai loon guigoz mộc nhĩ (nấm tai mèo) để nhét cho đầy bụng đói. Thứ nấm này, nói theo chính sách khoan hồng nhân đạo của XHCN là "trước sau như một" nên sau khi đi "đồng" về, anh khoe với tôi là những cái "tai gỗ" này "trước sau như một", chỉ tổ mệt dạ dày, chẳng bổ béo chi cả!
Năm 1979 khi những người anh em Việt-Trung như môi với răng, răng cẩu TC cắn vào môi VC chảy máu thì anh và tôi, là tài sản hiếm quý, được VC đưa về trại tù Vĩnh Quang A cho "bò vàng" săn sóc và những người tù này trở thành những người "quân tử", ngày ba bữa vỗ bụng nước nghe bình-bịch. "Nói ra sợ chúng bạn cười" nhưng vì anh chê gạo ông địa nên buộc lòng người ngồi cùng chiếu phải nhắc lại tí kỷ niệm xưa để cho cái dạ dày nó tỉnh ngủ.
Tại phòng giam đội 12, chúng mình ngồi xếp bằng dưới mái hiên, trước mặt là chén cơm độn thóc (!), từng người tù cứ khoan thai nhặt từng hạt lúa bỏ vô miệng cắn lấy cái nhân còn vỏ trấu thổi ra, nhìn cứ như những đạo sĩ luyện môn khí công. Sở đĩ phải kiên nhẫn như thế vì nếu nhặt những hạt thóc bỏ đi thì còn gì là chén cơm, lại còn phí phạm những hạt gạo mà người bạn Phan Hữu Hạnh, ngồi kế bên anh, nó bảo mỗi hạt gạo là một hạt ngọc trời cho. Nhưng nếu cứ nuốt cả những hạt thóc thì có vấn đề bế tắc .. cổng sau.