Tác giả Nguyễn Duy-An là cư dân Virginia, hiện là Vice President, phụ trách Information Technology của National Geographic. Lần đầu tham dự Viết Về Nước Mỹ, ông gửi một tự truyện và một truyện tình, đều bắt đầu từ Bình Giả, một địa danh quen thuộc của Việt Nam thời chiến. Hiện nay, trong số 10 bài có nhiều người đọc nhất, riêng Nguyễn Duy An đã chiếm tới 3 bài, với tổng số gần 12,000 lượt người đọc. Sau đây là bài viết thứ năm của ông, tâm sự với các bạn trẻ về việc học đại học tại Hoa Kỳ. Tiếp theo, ngày mai, sẽ là một... chuyện tình.
Tôi đến Mỹ một thân một mình vào lúc tuổi đời được xếp vào loại “lỡ thầy, lỡ thợ, lỡ cu li” nhưng đã quyết chí đi học lại để tạo dựng tương lai nơi xứ người. Lúc bấy giờ phong trào làm “Nails” chưa phát triển, và những việc thầu cắt cỏ cũng còn hiếm và khó khăn nên đại đa số chúng tôi chỉ biết tìm tương lai qua việc học. Bây giờ hoàn cảnh đổi thay, nhiều người có bằng đại học nhưng không kiếm được việc làm, và cũng có nhiều kỹ sư đi làm ít tiền hơn những người đi làm “Nails”... Nhìn vào thực tế trước mắt, nhiều bạn trẻ tự hỏi không biết có nên học đại học hay không. Tôi cũng gặp một vài bạn trẻ làm đơn học đại học vì đã học xong trung học; họ không biết sẽ học ngành gì nhưng cứ đi, đó gọi là đi “học đại” chứ không phải là đại học!
Tôi mạo muội viết bài này như một tâm tình chia sẻ với thế hệ đàn em, và hy vọng được các bậc cha anh giúp thêm ý kiến và hướng dẫn để con em chúng ta, những người đang phân vân giữa ngã ba đường, có thể quyết định đúng đắn và sáng suốt cho con đường tương lai của mình.
Có nên học Đại Học hay không"
Tôi luôn luôn trả lời ngay là CÓ mỗi khi có bạn trẻ nào hỏi tôi câu đó. Thường thường tôi bắt đầu với những mau chuyện nhẹ nhàng để giải thích cho các bạn trẻ hiểu được rằng những năm ở đại học sẽ là quãng thời gian đẹp nhất trong cuộc đời của họ. Thêm vào đó, với mảnh bằng đại học trong tay, bạn sẽ dễ kiếm được việc làm hơn là không có bằng cấp gì cả; và thường thường là bạn có thể kiếm được loại công việc mình thích tuỳ theo ngành học của mỗi người. Thời gian ở đại học cũng giúp bạn học cách diễn tả tư tưởng (nói cũng như viết) một cách rõ ràng và chính xác hơn; học biết cách sắp xếp và phân tích những dữ kiện liên quan để quyết định đúng trong công việc cũng như xử sự ngoài xã hội; và đương nhiên chúng ta cũng học được những chuyên môn cần thiết cho mỗi ngành nghề.
Bạn cũng phải nhớ rằng không phải tất cả sinh viên đại học đều trở thành người giỏi; và cũng không thiếu những người thành công và nổi tiếng mặc dầu họ chưa bao giờ học đại học hay bỏ ngang nửa chừng. Hầu như ai trong chúng ta cũng biết hoặc nghe nói về Michael Dell (người sáng lập hãng Dell), Larry Ellison (Oracle), Sir Richard Branson (Virgin), Steve Jobs (Apple) và nhất là Bill Gate (Microsoft)... và còn nhiều nữa, nhưng họ là những thiên tài; còn đại đa số chúng ta chỉ là người bình thường nên cách tốt nhất là đi theo con đường đại học.
Học ngành gì và học ở đâu"
Theo tài liệu của Bộ Giáo Dục Hoa Kỳ ấn hành vào tháng giêng năm 2005, hiện nay có 240 trường Đại Học Công và Tư được chính thức công nhận trên nước Mỹ với hàng trăm ngành nghề chuyên môn khác nhau. Do đó, bạn phải suy nghĩ thật chín chắn và chọn lựa cho đúng ngành và trường học, vì nó sẽ có ảnh hưởng suốt cuộc đời của mỗi người. Đại đa số phụ huynh người Việt chúng ta đều mong muốn cho con cháu của mình trở thành bác sĩ, luật sư, hay kỹ sư... và quên tìm hiểu xem con cháu của mình có khả năng và tâm tính thích hợp với những ngành nghề đó không.
Cách đây khoảng 10 năm, tôi được một gia đình người quen mời tham dự lễ ra trường của đứa con trai lớn vừa học xong kỹ sư điện tử. Sau bữa tiệc trà và chụp hình lưu niệm, cậu bé cầm mảnh bằng chưa bóc tem, trao cho mẹ và nói: “Con vâng lời mẹ để học ra kỹ sư điện tử... Con gởi lại mẹ mảnh bằng. Từ nay con sẽ học cái con thích.” Mãi sau này tôi mới hiểu rõ câu chuyện là cậu bé đã giỏi vẽ từ nhỏ, chỉ muốn đi học Nghệ Thuật (Liberal Art) nhưng đã vâng lời mẹ để học kỹ sư điện tử!. Cũng may cậu ta là người con có hiếu và rất thông minh nên đã phối hợp được nghệ thuật với khoa học nên bây giờ là một trong những “graphic designer” rất nổi tiếng cho một hãng lớn trong vùng.
Nguyễn Duy-An