Tháng bảy là mùa Lễ Vu Lan, mùa báo hiếu. Có lẽ do tích người con hiếu thảo là Mục Kiều Liên đi tìm mẹ, giải thoát mẹ ra khỏi địa ngục, nên mùa báo hiếu này hầu như được dành hướng về Mẹ nhiều hơn về Cha.
Chúng ta đều hiểu, trong gia đình, người Cha là cột trụ, góp phần quyết định cuộc sống. Người cha ít được nói đến có lẽ vì người Cha thường làm việc bên ngoài nhiều hơn, khi về nhà đôi khi phải thông qua vợ mà biết tình hình con cái. Cha thường ít nói hơn mẹ nên hầu như ít chuyện để kể vể công lao Cha. Với ý nghĩ ấy, tôi viết bài này để hồi tưởng lại quãng đời đã qua của gia đình mình kính tặng Bố Mẹ nhân mùa Lễ Vu lan.
Cha tôi không phải đi học tập như những bạn khác năm 1975 vì ông đã về hưu non trước đó vài năm. Nhưng trong ký ức thơ dại của mình, tôi nhớ lúc xưa cha ôi "oai ơi là oai". Nhờ ông, cuộc sống của tuổi thơ chúng tôi thật sung sướng.
Tôi nhớ ngày đa số cư dân thành phố còn đi xe đạp hay velo Solex thì nhà tôi đã có chiếc Vespa to đùng mà lúc bé tôi hay gọi xe bình bịch. Cha tôi thường chở cả nhà lúc đó mới có anh tôi và tôi đi chơi , anh tôi khi đi học mẫu giáo thì được cho vào học trường tư Cửu Long nổi tiếng thời đó.
Tôi nhớ mang máng khoảng sau vụ đảo chánh năm 1963 thì Cha tôi bị đổi về Minh Hải làm việc, mỗi tuần ông đều về thăm nhà và lần nào cũng mang cả bao tải củ ấu luộc ăn ngọt và bùi vô cùng, lúc nào tụi tôi cũng được ăn mặc đẹp nhất xóm, quần áo thì mua ở các hiệu nổi tiếng đường gia Long.
Thời bấy giờ có loại đồ chơi nào mới ra ông đều mua cho anh em chúng tôi, toàn đồ chơi chạy bằng pin, và trong nhà thì có tiện nghi nào mới ông đều sắm cho mẹ tôi đầy đủ , máy giặt , bếp gaz, tủ lạnh TV tôi nhớ lúc đó còn khan hiếm ít nhà có , nhà tôi có 1 cái TV đen trắng hiệu Shaps 19 inch. Với bản tính trẻ con tôi và anh tôi lấy giấy xé ra làm vé phát cho đứa nào mình thích, rồi mỗi tối tụi nó tụ họp lại trước cửa chờ vào xem, đứa nào vào tôi cũng xét xem chân nó có rửa sạch chưa mới được vào, đứa nào không sạch bắt về rửa, những đứa không được vào thì đứng ngoài cửa sổ thèm thuồng ngó xem, và hy vọng mai có thể tới phiên mình!
Đến năm 1966 thì cha tôi mua xe hơi, lúc đó trong xóm nhà tôi là nhà có xe hơi đầu tiên, mặc dù không phải giàu có gì so với các nhà doanh thương khác, nhưng với công chức như vậy là giỏi rồi. Cha tôi vừa làm công chức vừa buôn bán thêm. Tính ông hiền lành ít nói, có lần em tôi làm lỗi ông lấy cây roi ra, nó sợ quá trèo lên cây táo trước nhà trốn, làm ông phì cười và làm như không tìm thấy nó.
Cứ cách 5 năm thì Cha mẹ tôi cho ra đời thêm 1 đứa con. Ông bà có tất cả 4 người con trai và 1 gái. thường cuối tuần Cha tôi chở vợ con đi ăn tiệm hoặc đi Vũng Tàu tắm biển, thỉnh thoảng dùng ngày phép thường niên đi chơi xa hơn như đi Đà lạt rồi ghé các tỉnh lân cận, trên đườøng đi thật thú vị. Mẹ tôi ở nhà nội trợ như bao người đàn bà khác, vun quén cho gia đình.
Trong cuộc sống làm ăn không phải lúc nào cũng suông sẻ, có những cạm bẫy tưởng như tiêu tán sự nghiệp nhưng nhờ tính đồng chung cộng khổ Mẹ đã cùng Cha qua được giai đoạn sóng gió đó.
Năm 75, khi chiến cuộc lan rộng, gia đình tôi đã phải đón rước gia đình bác tôi di tản từ Qui nhơn vào, sau đó đến gia đình người Bác từ Vũng tàu vào thì biết là tình hình căng lắm rồi. Trước đó Cha tôi đã nhờ người quen lo sẵn giấy tờ để di tản bằng máy bay, (Cha tôi biết không thể nào sống được dưới chế độ Cộng sản nên đã lo trước) nhưng khi nghe nói phi trường bị pháo kích, ông không thể mang chúng tôi vào kịp. Vậy là cả nhà phải ở lại chịu trận.
Khu nhà tôi ở thuộc ngoại thành nên Cha tôi khuyên Mẹ tôi cho tụi tôi lánh vào thành phố còn ông ở lại giữ nhà, lúc đó Cha tôi lại bị cơn đau bao tử hành hạ nên không có suy nghĩ được gì.
Tình trạng đàn ông đi làm trước 75 là chuyện thường tình, nhưng sau 75 cuộc sống bắt đầu khó khăn. Tiền bạc , đồ đạc bán đi ăn dần, cha tôi lại mang chứng bệnh đau bao tử kinh niên, không ăn uống gì, đau thì ngồi ôm bụng rên hừ hừ, cũng may có một giai đoạn gia đình Ông Bà ngoại tôi còn ở lại ngoài Bắc năm 1954 và gia đình tôi vẫn liên lạc qua Bác họ tôi ở Pháp. Ông bà ngoại biết tin tức gia đình tôi còn kẹt lại, thay vì vào Nam vơ vét như mọi người khác thì cả nhà Ông Bà và các Cậu, Dì tôi ở ngoài đó gom góp những gì có thể được mang vào tiếp tế cho chúng tôi: thuốc, đường, sữa, bột ngọt. Bà ngoại tôi còn làm cả ruốc chà bông nữa. Hàng hoá được phân phối hàng tháng ở chế độ XHCN ngoài Bắc thời ấy chẳng có bao nhiêu, ông bà Ngoại phải bán cả chiếc xe đạp mà ngày xưa gia đình tôi gửi qua Pháp biếu, mang tiền vào cho gia đình tôi, trong khi chính gia đình ngoài đó thì đâu có khá giả gì. Một miếng khi đói bằng gói khi no. Chúng tôi mang ơn ông bà ngoại rất nhiều.
Bà ngoại tôi nói khi cả nhà biết tin các con còn ở lại thì thương quá, và tức mình sao tụi nó không đi" Tụi nó đang ăn sung mặc sướng bị thế này sao không khổ cho được. Mẹ tôi nói ngày xưa năm 1954 Bà ngoại tôi đã dọn vào hết trong Nam này rồi, nhưng Ông ngoại không chịu vào nên Bà lại đi chuyến tàu chót trở ra, còn Ông nội tôi cũng thế, nghe Cha Mẹ tôi đi Nam Ông bị CS tuyên truyền nên nói "Chúng mày vào đó chúng cho xuống tàu há mồm thả hết xuống biển cho chết, thầy không đi đâu", sau này Cha tôi gặp 1 người cùng quê vượt tuyến được nói Ông nội tôi bị đấu tố nhưng nhờ các tá điền cũ nhớ ơn nghĩa nên còn được sống sót. Chúng tịch thu nhà cửa ruộng vườn rồi cho ở một căn chòi lá bên cạnh nhà của mình, Ông rất ân hận là đã tin lời chúng. Ông bịnh và mất sau đó mấy năm.
Tôi nhớ khi tiền đã cạn từ từ thì Mẹ tôi và anh tôi phải theo bà Bác đi buôn bằng tàu hoả SG- Qui Nhơn. Mỗi chuyến đi vài ngày, đêm hai Mẹ con phải ra sân ga nằm ngủ giữ chỗ, lạnh lẽo, nặng nhọc, chen chúc trên tàu, đôi khi còn bị mất cắp hàng hoá nữa. Tình đời, khi mình khá giả thì họ coi trọng, còn khi sa cơ thì đối xử tàn tệ, gia đình tôi cũng không thoát khỏi cái cảnh mấy bà Cô hắt hủi coi thường khi mình đến chỉ để ngủ nhờ qua đêm thôi.
Mẹ tôi cũng như bao người đàn bà khác thời đó, đang từ người nội trợ trong nhà nay tự dưng biến thành người chủ tháo vát nuôi gia đình. Mẹ và anh tôi đi buôn hàng chuyến một thời gian thì mệt quá nghỉ, quay qua mua gạo, tôm khô về bán. Mỗi sáng tôi và Mẹ chở từng bao gạo một bày ra ngoài đường bán, đến chiều thì mẹ con lại đi xe buýt ra xa cảng miền tây mua hàng, rồi thuê xe xích lô máy về.
Vu Lan 2001
Anh Nga