Tác giả đã nhận giải danh dự Viết Về Nước Mỹ. Ông là cư dân Lacey, Washington State, tốt nghiệp MA, ngành giáo dục, từng trong ban giảng huấn tại trường dạy người da đỏ và giảng viên tại Đại học cộng đồng SPSCC, Olympia, WA.Mỗi lần về Việt Nam thăm gia đình vào dịp Tết, nàng thường hỏi tôi câu này nhưng chưa lần nào tôi trả lời thẳng và đúng cho nàng rõ.
Tôi có về Việt Nam đã lâu trong những lần thăm ba tôi bị bịnh nặng và để làm giấy tờ bảo lãnh nàng. Kể từ đó tôi tự hứa với mình là tôi sẽ không về nữa. Lý do? Có lẽ vì tôi là một trong những người có những kỷ niệm máu và nước mắt trong những lần vượt biển cộng thêm vào đó là những năm dài bị tù tội và bị đày ải trong các trại gọi là “cải tạo”.
Hiện nay, nhiều người ở thế hệ trên sáu mươi như tôi đã rũ nhau về Việt Nam sống để dưỡng già. Họ có lý do và đó là chuyện riêng của họ. Rồi cũng có nhiều người ở thế hệ trẻ hơn tôi cũng rũ nhau về Việt Nam để…hưởng lạc! Thậm chí còn có những người trước kia đã từng bị đày đi cải tạo giờ vẫn vui vẻ, hăng hái về với quê hương!
Đa số người đi Việt Nam về đều trầm trồ là bây giờ Việt Nam giàu và đẹp lắm. Họ ca ngợi nào là khách sạn nhiều sao, nhà hàng sang như bên Mỹ, nhà lầu nhiều từng mọc lên như nấm ngoài mặt đường không thể nào nhìn ra những nơi ở khi xưa nữa. Với tầm nhìn và nhận thức của họ như vậy cũng đúng với họ thôi. Còn những gì ở đằng sau cái mặt tiền đồ sộ cách hào nhoáng bề ngoài đó và bên trong hiện tình của đất nước họ chẳng cần để ý tớí làm gì. Đó là đa số những người gọi là “dân thường” thì không ai dám có ý kiến gì. Tuy nhiên ta còn thấy có những thành phần trước kia bị coi là “kẻ thù của nhân dân”, đã từng nắm chức vụ trọng yếu trong chính quyền hay quân đội cũ cũng có mặt trong lớp người rình rang trở về cách “vô tư” đó!
Nàng thường than phiền là bà con bạn bè ở Việt Nam lúc nào cũng hỏi là “sao chồng mầy không về chung? Bộ hai người có chuyện gì phải không?” hay “Đúng là …cưới được vợ rồi ở luôn bên đó!” Mỗi lần như vậy nàng không biết trả lời sao và cảm thấy rất buồn. Tôi thấu hiểu tâm trạng đó của nàng nhưng tôi không thể nào làm trái với nguyên tắc sống của mình đã đề ra. Nguyên tắc đó là giữ lại được phần nào tính tự trọng và nhân cách của một kẻ bại trận.
Trong cuộc đời đảo điên này cái xấu, cái tiêu cực thường lấn áp đi cái tốt, cái tích cực mà con người ta lại rất dễ bị lôi kéo vào vực thẳm u minh. Nhiều người có nhiệt tâm muốn có một chế độ thực sự tốt đẹp cho dân mình nhưng vô tình đã gián tiếp nuôi dưỡng cho tai hoạ hiện tại hoành hành đất nước. Cứ thử nhìn số tiền hằng năm gởi về nước thì ta thấy rõ điều này. Trừ trường hợp phải trở về để thăm thân nhân hay trong trường hợp cưới sinh, tang chế, đa số về nưóc để … hưởng lạc cho bỏ những năm tháng cầy bừa ngày đêm quên cả ăn, mất cả ngủ, không ngơi nghỉ ở nước ngoài!
Tôi mới được quen với một chị bạn cùng trang lứa ra đi với hai con nhỏ vì chồng bị rớt máy bay chết ngay ngày ba mươi tháng Tư và chị cương quyết không bao giờ trở về Việt Nam. Một ông bạn vong niên bị đi cải tạo hơn mười năm nhất định không trở về nữa và con của ông cũng vậy. Một bà bác trên bảy mươi rất ít học nhưng hiểu rõ bản chất của chế độ và thực chất lầm than của người dân bên đó và có nhận xét chính xác về chế dộ còn hơn những người có học thức về chính trị hay những kẻ có quyền chức khi xưa … Đây là một vài mẫu người, những thí dụ điển hình của những người khiến tôi phải nghiêng mình kính phục.
Tết năm nay nàng lại về thăm nhà. Tôi thì ở lại. Nhìn nàng bận rộn xắp xếp quà cáp cho kiện hàng tôi cũng thấy aí nái khi để nàng về một mình không có ai phụ giúp khi lên xuống phi trường. Dù vậy tôi vẫn thấy trong lòng mình được thanh thản vì không phá bỏ nguyên tắc sống của mình đã đề ra. Tôi cũng mua vài món quà nhỏ để tặng cho gọi là “có lễ” của người ở xa trong dịp Tết cổ truyền để nàng không bị lời ra tiếng vào. Nhưng chỉ có thể làm đến vậy thôi!
Tết năm nay tôi ăn Tết một mình khi mùa đông còn đó. Không sao, miễn là nàng vui, sau một năm trời đã làm việc quá cực nhọc. Còn phần tôi, khi đã quá sáu mươi, thì sống được một ngày là được hưởng thêm một món quà quý của Trời ban cho. Tôi nghĩ miễn là mình sống đúng với nguyên tắc mình đã đề ra cho đời mình và đi cho trọn con đường đã vạch ra thì dù ở tuổi nào, ở hoàn cảnh nào, miễn có được sự bình an tâm hồn là điều quý nhứt trong cuộc sống ngắn ngủi của kiếp con người.
Chắc rồi một ngày nào đó nàng sẽ hiểu cho tôi là tôi không còn gì để luyến tiếc một quê hương đã mất./.
Trương Tấn Thành
Ngày nay nếu tôi về thì chúng nó (cộng sản) sẽ luồn háng tôi để móc tiền ở túi quần của tôi, sau đó chúng nó (cộng sản) sẽ đạp vào mặt tôi và nói rằng "chúng mày mang tiền về thì được, chứ chúng mày mà mang Tự Do về thì chúng tao (cộng sản) sẽ bóp dzế và bỏ tù mày nghe chưa".
Biết thế cho nên đã gần 24 năm rồi tôi chưa bao giờ bước chân về thăm Việt Nam yêu quý của tôi được .
Nhớ lắm thay.
Yêu lắm thay.