Miss Saigon: Phận Việt Nam
Tác giả: NGUYỄN TRUNG TÂY
Bài số 2878-28128-vb6043010
Caption: image004.jpg
Tác giả tự sơ lược về mình "Sinh tại Saigon, trưởng thành tại Sài Gòn và San Jose, CA. Hiện đang làm việc tại Melbourne, Úc Châu." Muốn biết thêm về tác giả, mời vào địa chỉ trên mạng Webpage: www.nguyentrungtay.com. Thông tấn xã công giáo VietCatholic cho biết "Linh mục nhà văn Nguyễn Trung Tây thuộc dòng Truyền Giáo Ngôi Lời thuộc tỉnh dòng Chicago." Hiện làm Giáo sư Kinh Thánh tại Đại Học Thần Học Yarra Theological Union, Melbourne, Úc Châu." Sau đây là bài viết về nước Mỹ thứ tư của nhà văn linh mục, nhân dịp 25 năm ngày 30 Tháng Tư.
Đau đớn thay phận đàn bà!
Nguyễn Du
...Hình như đúng thật là xương cốt mang nhiễm sắc thể DNA Việt Nam thì rẻ mạt, giá trị chỉ ngang ngửa với giá cám bèo trong ao với lục bình trôi sông. Chẳng trách thiên hạ có ai mà rỗi hơi lên rừng đi tìm kiếm những mảnh xương trắng Việt để mà thành kính tưởng nhớ" Ai phí hơi lặn xuống biển đi tìm những nắm xương tàn Việt Nam để mà hối hận ăn năn"
Ai biểu hồi đó sinh ra với nhiễm sắc thể DNA Việt Nam làm chi"
*
Không giống như những đại nhạc kịch Les Misérables và The Phantom of the Opera, trong khi đang thưởng thức đại nhạc kịch MISS SAIGON nổi tiếng của thế giới, có lẽ khán giả người Việt Nam, đặc biệt người Việt Nam của thời Cộng Hòa nói chung và người Sài Gòn trước năm 75 nói riêng, sẽ nhạy bén và cảm nghiệm được những tình tiết của nhạc kịch nhiều hơn so với những khán giả "ngoại quốc", bởi vì những nhân vật và những hoạt cảnh diễn ra trên sân khấu nhắc nhở khán giả Việt Nam tới một thời của miền Nam, những ngày cuối cùng trước khi Sài Gòn sụp đổ, và thân phận của người Việt cũng như thân phận của phụ nữ Việt Nam trước và sau năm 75.
I. Miss Saigon
MISS SAIGON mở ra với không gian nóng hầm hập của thủ đô Sài Gòn vào những ngày cuối cùng của tháng 4 năm 75, và đóng lại tại thủ đô Bangkok với đèn xanh đèn đỏ chớp tắt trên cửa những thương hiệu của vương quốc Thái Lan vào năm 78. MISS SAIGON, nhạc của Claude-Michel Schưnberg, lời của Richard Maltby, Jr. & Alain Boublil, do Cameron Mackintosh và Alain Boublil sản xuất, đã xuất hiện lần đầu tiên tại rạp Drury Lane Theatre, London vào ngày 20 tháng 9 năm 1989. Và từ đó cho đến nay, sau những chuyến lưu diễn tới nhiều quốc gia trên thế giới, MISS SAIGON tiếp tục và sẽ còn tiếp tục thu hút trái tim của hàng triệu triệu khán giả trên khắp thế giới.
MISS SAIGON, chuyển thể từ tuồng opera Madame Butterfly của Giacomo Puccini, xoay quanh cuộc đời của một thiếu nữ Việt Nam tên Kim, cha mẹ chết sớm bởi bom đạn khiến cô lưu lạc, lần bước tới thủ đô Sài Gòn tìm đường kiếm sống. Kim cuối cùng làm việc cho "Tú Bà" mang hai dòng máu Pháp Việt với biệt danh Engineer, chủ lầu xanh chuyên phục vụ cho lính Mỹ GI tại Sài Gòn. Tại quán bar của "Tú Bà" Engineer Kim gặp Chris, lính Thủy Quân Lục Chiến có nhiệm vụ canh gác tòa Đại Sứ Mỹ tại Sài Gòn. Kim và Chris yêu nhau. Kết quả của mối tình này là bé Tâm. Nhưng rất tiếc, Sài Gòn vào những ngày cuối tháng 4 năm 75 đầy những xáo trộn, khiến Chris trong hốt hoảng leo lên trực thăng tháo chạy, để rớt lại Kim với bào thai mới bắt đầu nhú mầm trong bụng.
Chris quay về lại Mỹ, lập gia đình với Ellen. Riêng Kim, sau những thăng trầm trôi nổi bởi cờ đỏ sao vàng, cuối cùng cũng mang bé Tâm vượt biển thoát sang được Thái Lan vào năm 78. Bé Tâm gặp lại được bố trên vùng đất mới, nhưng Kim lại kết liễu cuộc đời bằng một viên đạn (có lẽ đã) bắn thẳng vào đầu. MISS SAIGON kết thúc với cảnh Chris ôm Kim trong vòng tay khóc; trong khi đó, Ellen, vợ của Chris, hân hoan mở rộng vòng tay đón bé Tâm vào trong lòng.
MISS SAIGON dài hơn hai tiếng với Kim và Chris, hai diễn viên chính và bao nhiêu diễn viên phụ khác. Bên cạnh âm nhạc, âm thanh và ánh sáng của nhạc kịch MISS SAIGON phải nói là tuyệt hảo. Khi trực thăng Mỹ xuất hiện trên sân khấu, khán giả cảm nhận được bầu trời và đất dưới bàn chân rung chuyển, bởi những vòng quay của chiếc trực thăng trên bầu trời 30 tháng 4 đang hốt hoảng tìm kiếm bãi đậu ngay trên sân thượng tòa Đại Sứ Hoa Kỳ. Khi Kim nắm tay bé Tâm lần bước tới hướng mặt trời hừng đông đang chuyển mình rực rỡ nơi đường chân trời, khán giả có thể nhìn thấy được cả một bầu trời mới đang mở rộng chào đón Kim bên kia bờ đại dương.
II. Nhạy bén và Cảm Nghiệm
MISS SAIGON dựng trên bối cảnh là Việt Nam và Thái Lan, không gian là Sài Gòn và Bangkok, và thời gian là vào những ngày cuối cùng của 30 tháng 4 năm 75 cho tới năm 78. Cho nên, khán giả "ngoại quốc", khi theo dõi MISS SAIGON có thể sẽ không nhạy bén với những tình tiết trong nhạc kịch nhiều cho bằng khán giả Việt Nam.
Khi hàng rào kẽm gai của tòa Đại Sứ Hoa Kỳ "bị" bao nhiêu người đội nón lá, đi chân đất, mặc áo bà ba bám đen kịt, khán giả Việt Nam biết ngay quốc tịch của những nhân vật đội nón lá, và hiểu rõ tại sao trên sân khấu bỗng dưng xuất hiện biết bao nhiêu hàng rào kẽm gai xoay tròn chận lối cản đường những người chân đất. Khi trực thăng nhấc mình bay bổng lên trời cao để rớt lại trên sân khấu đám đông mặc áo bà ba, giờ này trong tuyệt vọng, tay vẫy vẫy, miệng thét gào kêu gọi trực thăng quay lại, khán giả Việt Nam sẽ cảm nghiệm sâu hơn về thân phận làm người dân nhược tiểu vào những ngày 30 tháng 4 tại Sài Gòn. Khi cờ đỏ và sao vàng choáng ngập nghẹt thở sân khấu, rồi trại cải tạo với những thân hình còm cõi vật vờ đi tới đi lui bên cạnh những túp lều tranh lụp xụp, sau đó Kim và ông chủ cũ Engineer, tay đang bị trói, với những bộ quần áo rách rưới khoác trên người xuất hiện dưới ánh đèn tối đen ảm đạm, khán giả Việt Nam hiểu ngay lập tức đạo diễn của MISS SAIGON đang muốn nói điều gì, và chuyện chi đã xẩy đến cho thủ đô Sài Gòn, cho miền Nam, và cho Kim.
Tương tự như vậy, khi Kim dẫn bé Tâm chuẩn bị bước chân lên tàu vượt biên, khán giả từng là thuyền nhân Việt Nam cảm nghiệm sâu xa hơn mối thương tâm đồng thời niềm hy vọng đang dâng cao trong lòng của Kim, khi cô quyết định rời bỏ Sài Gòn, đi tìm một vùng trời khác cho tương lai của mình và của bé Tâm.
III. Miss Saigon: Phận Việt Nam
A. Phận Nghèo
Và đặc biệt nhất, bởi cũng là người Việt Nam, cho nên khi Kim nằm xuống giữa vũng máu nấc nghẹn những hơi thở cuối cùng, khán giả Việt Nam cũng sẽ bùi ngùi, cảm nghiệm được nhiều hơn về thân phận, nếu phải gọi là đớn đau, của người Việt Nam và phụ nữ Việt Nam trong vòng một trăm năm vừa qua. Chỉ bởi vì tương lai của bé Tâm, Kim quyết định hy sinh đời mình, chấm dứt cuộc sống của MISS SAIGON bằng cách cầm súng bắn vào đầu, như là,
(1). Một phương cách để giải gỡ cục diện ngang trái của mối tình tam giác tay ba: Kim, Christ, và Ellen.
(2). Kim hy vọng rằng người tình Chris sẽ yên ổn, thôi không cắn rứt với lương tâm, bởi Kim với bào thai trong bụng đã từng bị Chris bỏ rớt lại vào ngày 30 tháng 4.
(3). Bởi Kim đã chết, vợ chồng Chris và Ellen có thể thoải mái mở rộng vòng tay đón nhận và mang bé Tâm về Mỹ, bắt đầu một cuộc sống mới.
Cũng như tuồng cải lương nổi tiếng Nửa Đời Hương Phấn, MISS SAIGON cũng chỉ là một tuồng nhạc kịch với nhiều tình tiết éo le. Hương hay Kim cũng chỉ là những nhân vật của tuồng kịch của sân khấu. Sau khi màn nhung của tuồng cải lương Nửa Đời Hương Phấn hay đại nhạc kịch MISS SAIGON đóng lại, khán giả không ai sẽ tiếp tục kéo dài những giọt nước mắt khóc thương cho Hương và Kim ra tới tận ngoài cửa rạp hoặc vào trong đời sống thường nhật. Nhưng ai dám bảo ngoài đời lại không có những nhân vật thật với những cuộc sống éo le như Hương và Kim. Và điều quan trọng hơn nữa, ai dám bảo Nửa Đời Hương Phấn và MISS SAIGON lại không phản ảnh một phần hoặc là tổng thể của hoàn cảnh chính trị, bối cảnh xã hội, và tình hình thế giới vào thời điểm mà Hương và Kim sinh ra và lớn lên. Phân tích dài dòng như vậy để khán giả của MISS SAIGON nhận ra được một khía cạnh, hay là một phần sự thật về cuộc chiến Việt Nam, vô tình đã được phô bày trong đại nhạc kịch, đó là, cuối cùng, con tốt thí hay là nạn nhân trong cuộc chiến và sau cuộc chiến Việt Nam vẫn chưa bao giờ là anh chàng lính Mỹ có tên Chris, hoặc là "Tú Bà" người Việt có trộn lẫn dòng máu Tây tên gọi Engineer, hoặc là cô đầm Mỹ tóc vàng Ellen, nhưng vẫn là thiếu nữ Việt Nam tên Kim tóc đen, biệt danh MISS SAIGON.
Trước năm 75, bởi loạn lạc chiến tranh, bố mẹ của MISS SAIGON chết đi, khiến MISS SAIGON mồ côi, lạc loài một thân một mình tìm kế sinh nhai. Sau khi Chinh Phu Chris bỏ chạy về Mỹ, Hòn Vọng Phu MISS SAIGON bị bỏ rớt lại, tháng ngày chờ đợi trong tuyệt vọng giây phút Chinh Phu Chris quay về, giải cứu nàng khỏi cảnh đọa đày. Nhưng bởi bóng dáng Chinh Phu vẫn biền biệt nơi cuối đường chân trời, Hòn Vọng Phu MISS SAIGON cuối cùng liều chết vượt qua hàng rào công an biên phòng, hải tặc Thái Lan dầy đặc để vượt thoát qua được tới Bangkok, Thái Lan. Tại Bangkok, MISS SAIGON lại tiếp tục làm việc cho "Tú Bà" Engineer chờ đợi ngày gặp lại được Chris. Ngày đó rồi cũng tới như MISS SAIGON đã từng mơ ước, nhưng "đau đớn thay phận đàn bà", bởi Chris đã lập gia đình với Ellen. Chung cuộc, MISS SAIGON kết liễu cuộc đời của mình, để chú lính Mỹ GI Chris có thể thôi nhìn về quá khứ, nhưng hăm hở bước vào tương lai với gia đình hạnh phúc, với vợ đẹp con khôn.
Nếu phải kết thúc MISS SAIGON với một cái chết, tại sao anh chàng lính Mỹ lại không phải là một nhân vật được chọn" Nếu muốn đóng lại một quá khứ nếu phải gọi là một cái quá khứ đầy những lầm lỡ, tại sao không để cho cô vợ người Mỹ tên là Ellen hy sinh"
Nhưng cuối cùng, vẫn không ai chọn Chris hoặc là Ellan làm hai nhân vật của mùa Thương Khó. Cho nên sân khấu MISS SAIGON đã được đóng lại với công thức:
Bố Chris cộng (+) với Mẹ Ellen cộng (+) với Con Tâm/(trên) vùng đất Mỹ (=) Hóa ra Hạnh Phúc.
Bây giờ, Chris, người chồng một thủa của MISS SAIGON đang sống hạnh phúc với vợ hiền Ellen và Tâm ở một nơi nào đó trên vùng trời Bắc Mỹ. Giờ này có lẽ bé Tâm đã trở thành một ông bác sĩ ba mươi tuổi, đeo kiếng gọng Dolce & Gabbana, tóc óng mầu tơ của bố, vừa mới tốt nghiệp văn bằng bác sĩ chuyên ngành của đại học Stanford, CA.
Chỉ có MISS SAIGON của Việt Nam là thua nặng và thua đậm sau cuộc chiến, bởi vì lịch sử chưa bao giờ thuộc về kẻ cầm súng tự bắn vào đầu! Bây giờ mồ của MISS SAIGON cỏ đã xanh, xương thịt da vàng đã tan rửa hết, chỉ còn trơ trọi lại những mảnh xương tàn mang nhiễm sắc thể DNA nhãn hiệu Việt Nam.
chú thích
[1] Nguyễn Trung Tây, Bên Ni Bên Nớ II: Hơn Một Năm Sau, Dân Chúa Úc Châu 148 (200): 8-13.
[2] Ibid.
[3] Tuyết Mai. " Bán Trinh Trẻ Em Việt Nam ở Cambodia," Dân Chúa Úc Châu 148 (2007) 17-19
[4] Hay Indochina, tên mà chính quyền Pháp vào thời thực dân gọi ba quốc gia trong vùng Đông Nam Á: Lào, Cambốt, và Việt Nam.
[5] Học thuyết Đại Đông Á của Tojo nhằm đề cao tầm ảnh hưởng của chính quyền phát xít Nhật trên những quốc gia Châu Á vào thời kỳ đệ nhị thế chiến.
*
Giải Thưởng Việt Báo
Viết Về Nước Mỹ
Nhận Bài Năm Thứ Mười Một, 2011
Giải thưởng Việt Báo Viết Về Nước Mỹ, khởi sự từ 30 tháng Tư năm 2000. Thời hạn nhận bài năm thứ Mười cho tới ngày 30 Tháng Tư năm 2010. Từ sau ngày này, bài tham dự sẽ được tính cho năm thứ 11. Vì đúng thời điểm kỷ niệm 35 năm đổi đời, số bài quá đông. Do đó, Việt Báo sẽ tiếp tục thể phổ biến thêm một số bài của năm 2010 đã nhận trước 30 tháng Tư. Các bài viếtõ được tuyển chọn in thành sách và phát giải vào tháng Tám năm 2010. Tuy nhiên, các bài viết nhận từ 1-5, được dành cho giải thưởng năm thứ mười một.
Giải thưởng được tổ chức hàng năm, với các phần thưởng trị giá 35,000 mỹ kim, gồm tiền mặt và tặng vật dành cho các giải chung kết, bán kết, danh dư, và một số giải đặc biệt. Riêng giải chung kết tác giả tác phẩm trong năm là 10,000 mỹ kim.
Mục tiêu của giải thưởng là cổ võ việc ghi lại những kinh nghiệm hội nhập của người Việt vào dòng sống nước Mỹ, càng nhiều chi tiết sống thực càng hay. Bài tham dự có thể là truyện ký, truyện ngắn, tạp bút... Người viết hoàn toàn tự do chọn đề tài, miễn là liên quan tới nước Mỹ.
Hàng năm, một hội đồng tuyển chọn chung kết, có sự tham gia của những tác giả từng nhận giải, sẽ quyết định các giải bằng cách cho điểm dựa trên các tiêu chuẩn: Đề tài, nội dung; Cách viết, sức viết; Và ýÙ nghĩa thông điệp của bài viết.
Bản thảo giới hạn từ 3 tới 12 trang đánh máy, kèm sơ lược tiểu sử, địa chỉ liên lạc, gửi về:
Giải thưởng Việt Báo
14841 Moran St.
Westminster, CA 92683
hoặc email:
quyentran@vietbao.com
Việt Báo dành quyền biên tập, sửa chữa, phổ biến mọi bài tham dự trên báo chí, phát thanh, phim ảnh, hoặc in thành sách. Toàn bộ số thu được góp vào quĩ giải thưởng.