Tác giả tên thật Hùng Túy Trước, tuổi Giáp Ngọ, cư trú tại Austin, Texas, đã 18 năm làm công việc một kỹ sư. Chúc Chân đã góp một số bài Viết Về Nước Mỹ đặc biệt, mỗi bài thường là một chuyện kể về những nhân vật tác giả có dịp gặp. Lần này là chuyện một bà mẹ.
*
Khi người nhà đưa vô States Hospital thì bà Mùi đã hoàn toàn mất trí. Lúc đó hồ sơ ghi bà 75 tuổi. Theo lời con gái bà thì hồi đứa con trai duy nhất mà bà sống chung từ hồi qua Mỹ đến giờ mất đi, bà dọn về ở với cô được ba năm nay.
Hồi con chết bà không khóc thảm thương như nhiều người tưởng. “Thầy coi nói năm nay năm ngọ, khắc nó với tui dử lắm, mẹ con một giáp, nó mà không chết thì tui chết”. Tôi tới thăm, phân ưu cùng gia đình nghe bà nói vậy - Thì ra bà Mùi tuổi ngọ, chớ không phải tuổi mùi. Người Hoa gọi con gái là “muồi”, giấy tờ viết trại thành “Mùi”.
Khi tang ma xong, bà vẫn còn hold up vững lắm. Tôi nhủ thầm bà cụ tinh thần vững quá. Bà Mùi còn nhiều vấn đề phải giải quyết. Căn nhà phải bán chớ một mình bà đâu có ở được. Làm sao mà chăm sóc trong nhà ngoài vườn" May là con gái bà ở trong thành phố nên bà dọn về ở chung cũng tiện lắm.
Đứa con gái với con rể bà rất có hiếu, và hai đứa cháu ngoại rất ngoan. Hồi vợ chồng nó lấy nhau dọn ra, cuối tuần nào tụi nó cũng lái xe qua thăm bà từ hồi bà còn ở “bạc măng” tới bây giờ. Sau đó, mặc dầu bận con lu bù nhưng không tuần nào vắng bóng “gánh hát” của tụi nó tới. Đứa cháu gái bây giờ lớn đang học đại học xa nhà. Đứa cháu trai nhỏ hơn hai tuổi thêm năm nữa cũng vô đại học rồi. Nhà con gái bà tuy không rộng lắm, nhưng nếu lòng mình rộng thì ở đâu cũng thênh thang.
Vinh con trai bà có bảo hiểm nhân mạng ở hãng nó làm, nên khi nó mất, hãng có trả tiền bồi thường tuy nó bị bịnh chết chớ không phải tai nạn gì. Vụ lãnh tiền hơi bị trục trặc chút đỉnh, nhưng cũng xong.
Hồi thôi vợ, thằng Vinh làm đủ hết thủ tục, nhưng lại quên vô hãng đổi tên người thừa hưởng tiền bảo hiểm, nên vợ nó còn đứng tên trong hồ sơ. May là con nhỏ biết điều. Khi hãng gởi giấy báo tiền thừa hưởng, nó đi lãnh xong mang qua đưa bà hết. Con nhỏ thiệt dễ thương. Tội nghiệp hôm đám ma thằng Vinh nó tới khóc sướt mướt. Bà ôm nó khóc theo. Hồi Vinh ly dị bà buồn lắm. Con dâu bà hiền mà đẹp như tiên. Nó nói năng nhỏ nhẹ và hết sức lễ phép. Nhà phước đức lắm mới được đứa dâu như nó.
Bà Mùi tuy thấy cứng vậy mà không phải vậy.
Sau khi dọn về nhà con gái không lâu bà trở nên thờ thẩn it nói. Khuôn mặt bà không còn thần khí chút nào hết. Mặc dầu con và rể bà săn sóc mẹ rất chu đáo, nhưng mấy ngày trong tuần vì cả hai đều đi làm nên đâu biết bà hay ngồi thầm lặng hàng mấy tiếng đồng hồ trên cái ghế xa lông trước máy TV nhìn vào khoảng trống không trước mặt. Bà không còn mê mấy tập phim bộ nữa.
...
Nhớ ngày nào hồi còn thằng Vinh, nó thiệt là đứa con chí hiếu - Gia đình bà người Việt gốc Hoa. Năm đi vượt biên hai vợ chồng bà với thằng Vinh và đứa con gái, gọn gàng hộ bốn người thôi. Tới trại tị nạn ở Mã Lai, bỏ 2 chỉ vàng sang lại một căn lều nhỏ trong trại nên gia đình bà cũng có nơi “cư ngụ” tương đối kín đáo. Sống trong trại tị nạn rất cực, có thanh niên trong gia đình, đở tay lắm. Mỗi buổi sáng thằng Vinh lo xách nước ngoài suối về cho cả nhà xài. Ngoài chuyện xách nước, nó còn lo lên rừng chặt cây về làm củi và phụ chị nó ra ngoài suối giặt giũ. Sức trai xách mấy thùng nước, chặt mấy bó củi đâu có thấm tháp gì. Nên bà có biểu nó xách nước lấy củi dùm vợ chồng người bạn già đi cùng tàu.
Tội nghiệp, cặp vợ chồng nầy con cái vượt biên đi chui hết mấy năm trước. Hai vợ chồng khi đó không chịu đi, sợ bỏ lại mồ mả ông bà không ai coi. Một phần nữa cũng muốn ở lại thủ, lỡ con nó đi chui không xong còn chổ trở về. Tới khi nhà nước cho người Việt gốc Hoa đăng ký ra đi, cả thành phố nôn nao đăng ký đi gần hết. Tới “cây cột đèn cũng đăng ký đi nếu chân nó không bị chôn”, thằng cháu nói với hai ông bà, làm cặp vợ chồng già cũng nôn. Thôi mồ mả bất quá gởi tiền về cho người ta trông. Ở Mỹ làm tiền dể như lượm rác, đám con viết thơ về kể. “Như ba má qua đây chánh phủ nuôi, mỗi tháng tiền gởi tới nhà khỏi đi xắp hàng cả ngày - xã hội chủ nghĩa!”.
Nhớ ngày nào hồi còn thằng Vinh, nó thiệt là đứa con chí hiếu - Hồi học xong trung học (middle school) ở trường Dục Đức, ngôi trường dạy chử Hoa duy nhất trong thành phố, nó thôi không thèm đi học nữa. Vì nếu muốn theo cho xong cao trung (high school), phải lên Sài Gòn mới có trường Hoa học tiếp tục. Mà nó không muốn lên Sài Gòn học tiếp, chỉ muốn ở nhà. “Con đi lên đó ai ở nhà lo cho ba má"”. “Cái thằng, chị mầy ở đây chớ có đi đâu"”, “Nhưng chị phải lấy chồng đâu có theo ba má được hoài, với lại cửa tiệm bây giờ buôn bán khá, một mình ba trông coi sao xuể”. Nghe lời chí hiếu bà mát ruột. Nó nói cũng đúng, cửa hiệu buôn của ông bà cũng cần người kế nghiệp.
Từ khi có thêm nó phụ tay, ông đánh được giấc nghỉ trưa mỗi ngày.
Khi nó tới tuổi quân dịch, nhờ chạy được giấy hoản dịch vì lý do gia cảnh con một nên thằng Vinh khỏi đi lính. Ông bà có hai con, nhưng con gái kể không, “nhất nam viết hưu, thập nữ viết vô” kia mà.
Nhớ ngày nào hồi còn thằng Vinh, nó thiệt là đứa con chí hiếu - Cái thằng thông minh, tánh tình tỉ mỉ và khéo tay hết sức. Nó lo trông coi hết sổ sách, sắp đặt công chuyện cho đám thợ làm kẹo mạch nha mè xửng và giao hàng cho những tiệm bán lẻ. Nhờ học xong trung học, sổ sách chữ Tàu chữ Việt gì nó làm được hết. Hiệu bánh của bà, từ hồi con gái đi học lớp nữ công gia chánh ở Sài Gòn về, có nhận lảnh bánh bông bơ cho mấy đám tiệc. Tay thằng Vinh bắt mấy bông bơ đường khéo không thua gì chị nó.
Bây giờ nó đã thành một thanh niên rồi, nếu như vào thời bà, lấy vợ lấy chồng sớm, bây giờ bà đã có cháu nội ẵm. Ôi thanh niên thời nay hai mươi mấy tuổi rồi mà còn nói sớm chưa chịu dòm ngó ai hết. Gia đình bà khá giả thiếu gì người muốn làm xuôi. Nhưng thôi nó chưa muốn lấy vợ thì bà không hối thúc làm chi.
Rồi gia đình bà được đi định cư ở Mỹ. Mới qua tới Mỹ hơn một năm thì ông ngã bịnh. Bịnh phổi nhưng không phải ho lao. Bác sỉ nói phổi bị chai hay cứng gì đó. Thằng Vinh theo nuôi ba nó ra vào nhà thương biết mấy lần. Lần cuối cùng vào nhà thương, ổng thở không được, phải đặt ống vô mũi vô họng thiệt là tội nghiệp. Bà thấy hết sức sót ruột. Ban đêm thằng Vinh ngủ lại nhà thương theo cha. Tờ mờ sáng nó lái xe về nhà chở bà lên nhà thương rồi đi làm. Nó xin làm bớt lại mỗi ngày hai tiếng để theo nuôi cha. Nhờ xếp thương không phàn nàn gì hết. Ít ai tốt bụng như vậy ở Mỹ.
Không qua mạng trời, sau gần cả tháng kéo trong nhà thương, ông già qua đời. Mới bước qua sáu mươi lăm tuổi chưa kịp lãnh tiền già, không kịp hưởng hơi hám gì của xứ Mỹ nầy hết.
Căn chung cư chính phủ trợ cấp ba phòng hồi mới qua mướn rẻ tiền, khi con gái bà đi lấy chồng còn hai mẹ con ở. Năm sau mẹ con bà dọn qua căn chung cư hai phòng ở khu khác sạch sẽ và sang hơn. Thằng Vinh tuy công thợ, nhưng nhờ làm over time nhiều nên lãnh lương cũng khá. Thêm tiền già của bà, mẹ con sống khá thoải mái. Cuối tuần nó thường đưa bà đi ăn “tiểm xắm” hoặc nhà hàng Tàu hay nhà hàng Việt. Thỉnh thoảng nó rủ bà đi ruồng garage sales ở mấy khu nhà giàu đổ ra. Nó thích kiếm mua mấy món đồ “đề co ăn tích” về lau chùi đánh bóng lại chưng coi cũng đẹp lắm. Bà thì ham đi lục đồ rẻ tiền. Như lần đó bà mua được bộ đồ sứ gồm mấy chục cái dĩa lớn dĩa nhỏ với mớ tách, chỉ thiếu cái chén đựng đường, mà có ba đồng thôi. Nhưng theo nó đi riết rồi cũng chán và mỏi chân, sau nầy bà không thèm đi nữa.
Khi phim bộ ra đời tuần nào nó cũng đi mướn về cho bà coi. Nhớ hồi coi tuồng Anh Hùng Xạ Điêu, cái con Hòang Dung sao mà lanh lẹn quá chừng, mà nó khôn quá xá. Tội nghiệp thằng Quách Tỉnh khù khờ tối ngày bị ăn hiếp. Thằng Vinh cũng hơi khờ sau nầy không biết có bị vợ ăn hiếp không.
Bà mê phim chuyện từ đó. Thằng Vinh có chỉ bà rành rẽ làm sao mở TV với cái máy phim. Khi nó đi làm, ngồi nhà một mình bà coi hết tập nầy bắt qua tập kế tiếp, có khi coi bỏ ăn luôn. Hôm đó, bà nhớ đang coi phim tới hồi gay cấn thì cái máy không quay nữa. Bấm đại mấy cái nút một hồi không xong bà tắt. Thằng Vinh vừa về tới nhà bà báo cho nó nghe. Nó lại mở mở tắt tắt một hồi cũng không xong. Bà nóng ruột hỏi hoài “Sao" Sao"”, “Má coi lâu quá máy nóng cháy cái đầu quay rồi.”. “Rồi con sửa được không"”, “Chèn ơi con Hoàng Dung với thằng Quách Tỉnh bị đám ăn mày bao vây không biết thằng Dương Khang nó tính gì"”. “ Má chờ con một lát”. “Con đi đâu vậy"”. “Dạ đi ra ngoài tiệm mua cho má cái máy khác”.
...
Hồ sơ bà Mùi ghi bà bị điên.
Bà Mùi về ở với con gái được vài tháng thì cái chết của thằng Vinh mới bắt đầu thấm thía. Khi ăn lễ tân niên do hội ái hữu quê tôi tổ chức, bà Mùi ngồi bên bàn tiệc với đám con cháu bà. Tôi tới chào, bà mừng được một thoáng mong manh rồi đám mây mù buồn kéo trên khuôn mặt, ánh mắt nặng trĩu. “Thấy cháu bác nhớ thằng Vinh quá, phải chi để bác chết thay nó”.
Những lần sau đó gặp bà, đôi mắt bà lúc nào cũng trực trào nước mắt. Khuôn mặt bà không còn thần.
Hồi năm ngoái sau khi thằng Vinh chết, cuối tuần nào bà cũng kêu con gái chở bà đi thăm mộ nó. Sau đó mặc dầu con gái không phàn nàn nhưng bà thấy thằng rể không vui. Bà cũng thông cảm với tụi nó. Đi làm overtime nhiều khi làm luôn thứ bảy, chủ nhật có một ngày nghỉ thôi, lo giặt giủ chợ búa thì hết ngàỵ. Thôi bà không đòi đi thăm mả thằng Vinh nửa.
Hôm đó như mọi hôm con cháu bà đi làm đi học hết, bà ở nhà một mình. Bà nhớ hình như hôm qua con gái bà có nói tuần sau lễ thanh minh, mình đi thăm mả thằng Vinh, vậy hôm nay bà phải đi quét dọn chổ cho nó mới được. Nhổ đám cỏ dại, lau lại mộ bia. Nghĩ vậy bà lấy cái nón rơm chụp lên đầu mở cửa đi ra.
Bà đi ra đầu đường. Bà nhớ mang máng hồi lúc trước hình như thằng rể bà quẹo ở chổ nầy khi chở bà đi thăm mả, rồi bà đi theo con đường cong cong vòng qua bên kia con lộ. Bà đi. Bà đi riết. Bà phải đi dọn mả thằng Vinh.
...
Nhớ ngày nào hồi còn thằng Vinh, nó thiệt là đứa con chí hiếu - Nó rất mực thước ngăn nắp. Nhà cửa một tay nó dọn. Bà chưa thấy đứa con trai nào vén khéo như nó. Từ hồi ở Việt Nam căn phòng nhỏ của nó không lúc nào bừa bải. Qua Mỹ hồi còn ở chung cư, chổ tuy chật, nhưng nó giúp bà dọn dẹp rất ngăn nắp. Sau nầy mua được căn nhà, trong nhà nó “đề co” coi rất được mắt. Nó gắn mấy cái màn cửa ai lại chơi cũng tưỡng nó đặt ở đâu. Mấy cái vòng vải mắc qua cái thành ngang may lấy, không biết nó học may với ai.
Thằng Vinh khéo tay thật. Qua Mỹ quần áo đâu có ra tiệm may như hồi ở Việt Nam. Lúc đó đồ “com lê” Hông Kông chưa đổ qua, chợ bán đồ may sẳn cỡ người Mỹ thiệt khổ cho bà. Đi shopping Mỹ thử hoài cũng không có cái nào vừa bận. Mấy cái quần tây dài thòng, cái áo rộng xúng xính cũng phải mua đại. Về nhà bà lui cui lo sửa lại, nhưng bà vụng tay, đùm dúm mặc vô coi không được chút nào. Vậy mà qua tay thằng Vinh sửa một chập áo quần mặc đâu vô đó hết sức vừa vặn.
Nhớ ngày nào hồi còn thằng Vinh, nó thiệt là đứa con chí hiếu - Cái thằng bộ mã cao ráo đẹp trai. Nước da hơi ngăm đen làm sáng thêm cặp mắt to không giống vợ chồng bà chút nào. Từ hồi nó còn nhỏ đi đâu ai cũng khen thằng nhỏ mai mốt lớn “bảnh” lắm gái mê cho coi.
Bà mang cái bụng lớn dử. Sáng sớm hôm đó bà thấy bụng nặng và đau rêm rêm, tính ra thì trễ cả tuần rồi, thôi sanh xong cho khỏe. Mong ông bà phù hộ cho bà đứa con trai. Kỳ nầy bụng đau nhiều và chuyển lâu quá, hai ngày và qua đêm sau bà mới lên nằm bàn sanh. Tới lúc đó thì bà gần kiệt quệ. “Gần ra rồi ráng chút, ráng chút”, cô mụ Ba ở nhà bảo sanh khuyên bà. Hai ngày rồi bà đâu còn hơi sức nữa. Năm nay sao hạn năm tuổi, chuyến nầy không biết bà có qua khỏi không. Bà rán đẩy thêm hơi chót, xong không còn biết gì hết.
Cô mụ Ba la, “Úy! Trời đất ơi sao mà xanh dờn vậy nè"”. Đứa nhỏ khóc oe oe mấy tiếng yếu xiều rồi nín luôn. Con Trai.
Bà ngủ mê man đến khi tỉnh dậy đưa tay sờ kế bên mình. Bà không thấy đứa nhỏ đâu. “Cô Ba, cô Ba ơi”, bà gọi thều thào. Cô mụ Ba nghe tiếng chạy vô liền. Nhìn thấy nét mặt của cô Ba. Bà biết không lành. “ Trai hay gái cô Ba"”.
“Con trai”, cô ba đáp lặng lẽ. Bà chảy nước mắt. Trời con trai.
Sáng sớm hôm sau, cô mụ Ba gõ cửa gọi nhỏ. “Chị Mùi ơi thức chưa”, “Chi đó cô Ba"”, “Sữa cô căng chưa"”, “Dạ căng lắm”, giọt nước mắt bà chảy dài. Cô mụ Ba đẩy cửa bước vô, có tiếng khóc oa oa vang vang, giọng khóc đói. “Chị Mùi làm ơn cho thằng nhỏ nầy bú được không" Không biết con ai bỏ trước cửa nhà hộ sanh tui hồi đêm hôm.”
Con Lém khùng bên bến đò dưới. Con nhỏ khùng không ai biết nó ở đâu tới, tên gì. Có người kêu nó Lém, rồi người ta kêu nó con Lém khùng. Thiệt là tội. Đàn ông nào mà bất nhơn quá chừng, nó khùng vậy mà còn đè nó ra thiệt là đốn mạt. Lần nầy là cái bầu thứ hai. Con nhỏ khùng vậy mà cũng biết khôn, tới ngày đẻ biết tới nhà bảo sanh của cô. Lần trước sanh xong nó bỏ đi liền. Làm cô sau đó phải đem đứa nhỏ qua cô nhi viện phiền phức quá chừng. Nhưng nó khùng làm sao mà nuôi con được.
Thằng nhỏ đói dữ không. Khi bà Mùi kề vú căng sữa vô miệng nó, nó đớp liền, núct chùn chụt. Tội nghiệp ghê. Trời thấy cái miệng nút dể thương quá chừng. Thằng nhỏ trọng cỏi, chắc cũng cỡ ba ký mốt.
“Cô Ba có chắc hông đó" Vài bửa tui ẩm về má nó lại đòi tui không trả đâu nghe!”
“Thì tui làm giấy khai sanh cho chị đàng hoàng”
“Cô thề không nói ai nghe chịu không"”
“Tôi thề với chị. Có trời đất làm chứng, Mụ Ba nầy có nói cho ai nghe thì đừng cho tôi đứng trên đất trời nầy nừa. Rồi chị chịu chưa"”
“ Chị tính đặt nó tên gì để tôi viết xuống giấy khai sanh”.
Ổng có dặn bà đặt tên nếu sanh con trai.
Tên: Vương Chánh Vinh
Mẹ: Liêu thị Mùi
CHÚC CHÂN