Tác giả: Nguyễn Trần Phương Dung
Bài số 4931-18-30631-vb7100116
Tác giả đã nhận giải vinh danh tác phẩm Viết Về Nước Mỹ 2008 và ba năm sau, với bài "Thế Hệ Gạch Nối", cô nhận thêm giải Chung Kết Viết Về Nước Mỹ 2011. Sinh năm 1972. Từng là một thuyền nhân, rời Việt Nam năm 10 tuổi khi cùng gia đình vượt biển năm 1982. Tốt nghiệp Management Informa-tion System, từng có 14 năm làm việc cho CiscoSystem inc., và hiện là cư dân San Jose, làm việc cho Yahoo! Sau đây là bài viết mới của cô.
Rồi tôi cũng tới Đài Loan vào một buổi chiều Chủ Nhật mưa gió sau vài trục trặc làm lỡ chuyến bay đầu.
Cuối tháng 9, chưa 6 giờ mà trời đã chập choạng tối. Từ trên phi cơ nhìn xuống, thấy mặt biển đen ngòm đầy đe dọa. Sóng vỗ từng đợt trắng xóa vào bờ đá và những chiếc thuyền đang lênh đênh phía dưới. Cơn bão Dujuan cấp 4 với sức gió 145 dặm một giờ đang từ ngoài khơi di chuyển vào đất liền. Đài khí tượng cho biết Đài Loan sẽ ngập lụt trong 50 centimét nước. Nhà chức trách địa phương đã ra lịnh đóng cửa các hãng xưởng và trường học. Trước khi rời Mỹ tôi cũng đã nhận được thông báo khẩn từ công ty về những điều cần thiết để giữ an toàn. Thông điệp chung là ở trong nhà chờ cơn bão đi qua, đừng lang thang ngoài đường để tránh những rủi ro tai nạn.
Chuyến công tác khởi đầu đã có những dấu hiệu không tốt, tôi chợt nghĩ lại quyết định đã sang đây. Thường thì tôi rất thích những chuyến công tác quốc tế vì được vừa làm vừa chơi. Ban ngày vào sở, chiều tối và cuối tuần tha hồ đi tham quan ngắm cảnh và tìm hiểu về tập tục và văn hóa địa phương. Nếu gần và tiện còn có thể vù qua các nước láng giềng du hí. Nhưng khi cấp trên yêu cầu tôi qua chi nhánh ở Đài Bắc để huấn luyện cho các đồng nghiệp vùng Châu Á về những thay đổi của hệ thống tuyển dụng nhân sự thì tôi lại ngập ngừng muốn từ chối. Tôi có người bạn là linh mục từng mục vụ nhiều năm tại Đài Loan cho các cô dâu và công nhân “xuất khẩu lao động” Việt Nam. Những chuyện Cha bạn kể và những tin tức xem trên mạng đã từ lâu cho tôi định kiến không đẹp về xứ sở này. Tôi cũng không hề có ý định ghé Việt Nam dù Đài Bắc và Hà Nội chỉ cách nhau ba giờ bay, đơn giản vì tôi không có gia đình và bạn bè để thăm, và tôi không muốn làm du khách bị xách nhiễu lừa gạt - một thực trạng đã xẩy ra cho nhiều người - trên chính quê hương của mình.
Mưa nặng hạt trên đường từ phi trường về khách sạn. Lấy phòng, soạn đồ đạc ra xong thì trời đã xẩm tối. Mấy nhà hàng trong khách sạn sắp đóng cửa nên tôi đành xuống hotel lounge kiếm cái gì ăn cho qua bữa. Tô mì đồ biển nhạt thếch nuốt mãi không trôi, ly cocktail Pina Colada pha cũng chưa tới. Cô tiếp viên xinh đẹp ý nhị đem ra đĩa bánh và ly trà nóng, nói cô tặng tôi mừng Trung Thu. Ừ nhỉ, hôm nay rằm nhưng vì trời mưa nên tôi quên bẵng mất.
Ngày Thứ Hai dân Đài Loan được nghỉ lễ Trung Thu. Trời vẫn mưa như trút nước nên dự tính đi dự lễ hội Trung Thu tan như mưa. Nguyên một ngày ngồi trong khách sạn nhìn mưa rơi ngoài khung cửa kính đưa ký ức tôi miên man về với những kỷ niệm xưa cũ. Đây là lần đầu tôi trở lại Đông Nam Á kể từ khi rời bỏ Việt Nam hơn 30 năm trước.
Tôi đang ở rất gần quê hương nhưng sao lòng cảm thấy thật xa, xa như những ngày hè của tuổi thơ ở Bình Tuy quê nội. Làng đánh cá vào mùa bão cả nhà thờ rợp màu tang trắng. Sau này với phong trào vượt biển, khăn tang như nhiều thêm. Gia đình bên nội tôi cũng đánh cá, cũng vượt biển, nhưng may mắn đến bến bờ bình an. Nhiều người đã không được như vậy.
Lúc còn bé ở trong trại tị nạn tôi đã nghe, đã thấy nhiều chuyện hãi hùng. Tôi bắt đầu sợ biển và những bất trắc nó có thể mang đến. Lớn lên một chút, hiểu ra nguyên nhân đằng sau chuyện vượt biển, đọc văn khố thuyền nhân, biết thêm về những thảm nạn và tử vong, tôi càng bị ám ảnh về những trang sử đen tối của dân tộc mình. Bao nhiêu năm đã trôi qua, ngỡ rằng lịch sử đã sang trang, nhưng mỗi lần theo dõi tin tức liên quan đến quốc nội, tôi chẳng tìm ra được lý do gì để tin rằng dân mình đang có những ngày sáng sủa hơn.
Chuyện những cô gái Việt lấy chồng xa xứ kiểu Thúy Kiều bán thân chuộc cha, chuyện công nhân lao động bị bóc lột áp bức ở nước ngoài - mà những người đầu tiêu lại chính là nhóm môi giới người Việt, và hoạt động của họ không thể nào không có sự bao che của những thế lực trong nước - là những chuyện làm tôi thao thức không thôi. Tôi xót xa cho thân phận Việt Nam và bi phẫn cho cách cư xử giữa con người với con người.
Mưa tạnh, gió ngừng sáng ngày Thứ Ba nhưng hãng xưởng và trường học vẫn đóng cửa. Không thể gò bó mãi một chỗ, tôi xách dù lang thang ra phố. Dujuan lưu lại Đài Bắc chưa tới 48 tiếng nhưng đã gây ra nhiều tổn thất hư hại. Ngay ngoài cửa khách sạn, cây cối tróc gốc nằm ngang ngữa, bàn ghế lăn lóc tứ phía. Ở đầu đường, các nhân viên công lực đang hì hục sửa chửa những cột điện, cột đèn bị đổ. Nhiều khúc đường vẫn còn bị ngập nước dù nắng đã lên.
Qua khỏi khu khách sạn và thương mại là đến khu nhà dân. Quần áo phơi đầy ngoài cửa sổ ở tầng trên. Xe đạp, xe máy dựng trước hiên ở tầng dưới. Mấy bà già mặc đồ bộ cầm chổi quét rác rến trước cửa nhà. Những đứa nhỏ lê lết chơi trên cái sân đầy bùn đất. Cảnh tượng hình như không mấy khác với Bình Tuy sau cơn bão? Cố tìm lại cảm giác quen thuộc nhưng tôi chỉ thấy bứt rứt khó chịu với cái khí hậu ẩm rít của miền nhiệt đới.
Đi ngược lại. Chui vào một thương xá. Máy lạnh. Hàng hiệu. Người, người và người. Vẫn cảm thấy lạc lõng. Trở lại khách sạn, vào phòng bật tivi để giết thì giờ. Thấy bản tin bằng tiếng Tàu, có chiếu cảnh hiện trường vụ án, nhưng người đang được phỏng vấn hình như là Việt? Đúng rồi, họ Nguyễn hiện ra trên màn ảnh kìa. Không hiểu chuyện gì đây?
Nhịp sống trở lại với thành phố ngày Thứ Tư. Tôi vào sở và tất bật với công việc. Đồng nghiệp địa phương ngoài những người chức vụ cao, tất cả đều còn rất trẻ. Cũng dễ hiểu thôi vì muốn làm cho một công ty kỹ thuật ngoại quốc, ngoài bằng cấp và kinh nghiệm cần thiết còn phải giỏi tiếng Anh và quen thuộc với cách làm việc của phương Tây và văn hóa toàn cầu, những điều chỉ được nhấn mạnh và huấn luyện sau này.
Những đồng nghiệp trẻ tiếp tôi ân cần lễ phép đến nỗi làm tôi ngại ngùng. Buổi sáng cà phê, bánh ngọt đưa đến tận bàn. Giờ trưa hộ tống xuống cafeteria ở lầu dưới lấy thức ăn dù tôi nói có thể đi một mình. Sau giờ làm việc đi ăn tối, ngồi với xếp lớn xếp nhỏ, họ e dè khép nép đến tội nghiệp. Ăn tối xong ra cửa đã thấy taxi họ gọi đang chờ đưa tôi về lại khách sạn.
Hai hôm kế, sau giờ làm việc tôi nhờ nhóm đồng nghiệp trẻ dẫn đi tham quan thành phố, viện cớ không muốn làm phiền những "người lớn" cần về với gia đình. Tối nào chúng tôi cũng lang thang đến quá nửa đêm. Họ vui vẻ cởi mở khác hẳn hôm đầu.
Trung tâm cao chọc trời nổi tiếng Taipei 101 có đủ cửa hiệu và những mặt hàng không thua bất cứ nơi nào tôi từng đi qua. Giá cả hàng ngoại mắc hơn ở Mỹ khoảng 30% trong khi tiền lương trả cho nhân viên tại Đài Loan cho cùng một chức vụ thấp hơn ở Mỹ nhiều. Thấy tôi nhìn giá tiền những người bạn trẻ giải thích, “Chúng tôi chỉ vào đây ngắm - window shop, khi cần mua sắm thì ra khu bình dân bên ngoài mua hàng nội hoặc hàng may bên Tàu.” Hèn gì giống như tại khách sạn tôi đang trọ, những người tiếp viên trong thương xá đều lịch thiệp trẻ đẹp và nói tiếng Anh rất chuẩn. Đây là chỗ cho du khách và dân sành điệu mua sắm.
Chợ đêm ở Songshan District ồn ào náo nhiệt. Con đường được bít lại dành chỗ cho nhiều quầy hàng nhỏ, phần đông là thức ăn và hàng hóa tạp nhạp. Người đi chợ đêm đông như trẩy hội, chen chúc nhau từng bước ở hai lối đi giữa ba dẫy hàng quán. Khi đã bắt đầu thì phải đi cho đến cuối vì lối đi chập hẹp một chiều không có chỗ để đi ngược trở lại. Đầy đủ những món ăn chơi quen thuộc như thịt nướng, ốc luộc, cua hấp, trái cây ngâm, chè trân châu, khô bò, khô nai.. Người bán hàng nấu tại chỗ, trả tiền xong khách đứng bên lề ăn bốc giống y như ở Việt Nam. Tiếng mời chào, tiếng gọi nhau, khói, mùi đồ ăn, mùi người quyện vào nhau làm tôi choáng ngộp. Vui, nhưng vẫn cảm thấy đây không phải là chỗ mà mình từng thân thuộc.
Sáng Thứ Bảy tôi kiếm tour hướng dẫn du lịch Đài Bắc. Có nhiều chỗ để đi nhưng thời gian hạn hẹp nên cuối cùng tôi chọn tham quan vùng ngoại ô. Tour guide là người đàn ông khoảng 60 tuổi với tiếng Anh sành sõi. Xe van đời mới tiện nghi nhưng chỉ chở bốn du khách gồm một cặp vợ chồng sồn sồn người Phi, cô bạn trẻ người Mễ Tây Cơ và tôi. Đường đủ xa để chúng tôi bắt chuyện làm quen, từ gia cảnh, việc làm đến quan điểm về kinh tế, xã hội, chính trị. Người tour guide vui vẻ khoe có mấy người bạn có vợ Việt và đi tham quan đến chỗ nào có người Việt làm việc là ông lôi tôi đến giới thiệu. Kỳ lạ là những người Việt này nhìn tôi không một chút thiện cảm làm tôi nhột nhạt bảo ông đừng làm vậy nữa.
Xe chạy dọc theo sườn núi, ngang qua những ngôi làng nhỏ với chùa chiền và miếu mộ cổ kính. Chúng tôi dừng lại ăn trưa ở bờ biển Ying-Yang Sea, tỉnh Ruifang District. Nơi đây có những tảng đá thiên nhiên tuyệt đẹp và đặc biệt nước biển thì màu vàng và xanh. Khi tôi thắc mắc vì thấy một số người đứng câu cá mặc dù có bảng cảnh báo cá vùng này có thể bị ngộ độc, người tour guide cười nhẹ, “Họ không ăn đâu. Họ câu về bán hoặc cho người khác.”
Điểm dừng thứ hai là thác Golden Waterfall. Thác nước có màu vàng óng ánh do kết quả của sự kết hợp của lượng mưa thường xuyên và sự phong phú của các nguyên tố kim loại nặng lắng trong lòng sông. Thời Nhật chiếm đóng Đài Loan, vùng này có nhà máy khai thác vàng. Vẫn còn là một cuộc tranh cãi màu vàng là hiện tượng tự nhiên hay kết quả của ô nhiễm và suy thoái môi trường do hoạt động khai thác khoáng sản trong khu vực ngày xưa, nhưng dân địa phương không ai dám uống nước từ dòng thác này. Nước từ dòng thác theo suối vào sông rồi chảy ra bờ biển Ying-Yang tạo ra nước biển hai màu và bảng cảnh báo.
Điểm chính của buổi tham quan là Jiufen, một thị trấn miền núi nơi mỏ vàng được phát hiện khoảng đời nhà Minh. Cơn sốt vàng đã đẩy nhanh sự phát triển của ngôi làng nhỏ im lìm thành một thị trấn đông đúc mà đỉnh cao nhất là thời kỳ thực dân Nhật. Công nhân ùn ùn kéo đến và cất lên những căn nhà nhỏ tạm bợ nằm san sát nhau. Trong Đệ Nhị Thế Chiến, quân Đồng Minh bị Nhật bắt tại Singapore cũng bị đưa về đây để đào mỏ. Hoạt động khai thác vàng giảm dần sau chiến tranh và dừng hẳn vào năm 1971. Jiufen nhanh chóng bị lãng quên.
Năm 1989, sự thành công của bộ phim “A City of Sadness” đã hồi sinh Jiufen, nơi cung cấp bối cảnh cho bộ phim. Khán giả bị mê hoặc bởi phong cảnh hoài cổ trong phim. Các quán cà phê, phòng trà và cửa hàng lưu niệm mang tên "City of Sadness" được nhanh chóng xây dựng để thu hút khách du lịch. Sự tương đồng của cảnh trí Jiufen với khu trung tâm trong bộ phim hoạt hình “Spirited Away” ra đời năm 2001 của Nhật Bản cũng khiến du khách Nhật ồ ạt kéo đến thị trấn miền núi này. Jiufen trở thành một điểm du lịch nổi tiếng cho nên đã đến Đài Loan thì phải ghé thăm cho biết.
Tôi đi quanh quẩn Jiufen chừng hai tiếng đồng hồ, bắt đầu với mấy con đường nhỏ trong thị trấn. Con đường hẹp với những gian hàng đồ ăn và quà lưu niệm ở hai bên. Du khách chen chúc nhau ở lối đi chính giữa, vừa nhìn ngắm, vừa chụp hình, vừa ăn uống. Mùi đồ ăn, mùi người, tiếng ồn ào không mấy khác chợ đêm. Đi ra phía ngoài hàng quán lớn hơn và người thưa dần, có lẽ vì giá cả cao và không khí không náo nhiệt bằng.
Ngôi chùa mái cong nạm vàng, trạm trỗ hình rồng nằm chơ vơ ngoài xa không mấy người vào viếng. Leo lên bậc thang cao chót vót nhìn xuống, thấy cảnh đẹp và bình yên. Những ngôi nhà mái tôn nhỏ cũ kỹ nằm men theo vách núi gợi nhớ hình ảnh những căn nhà của người dân tộc thiểu số và trẻ em nghèo đói thất học ở Việt Nam mà hằng năm cộng đồng tôi vẫn quyên góp giúp đỡ. Biển Thái Bình Dương ngoài xa trông hiền lành thế kia, vậy mà cũng có lúc chôn sống mấy trăm ngàn mạng người.
Chúa Nhật người bạn linh mục, hiện đã trở về Mỹ chữa bịnh, sắp xếp cho một người Việt sống tại Đài Loan đưa tôi đi chơi. "Đi cho biết," Cha bạn bảo tôi vậy. H đến đón tôi ở khách sạn rồi chở ngược về khu tập trung nhiều người Việt. H nhỏ hơn tôi vài tuổi, hoạt bát xinh xắn và ăn mặc gợi cảm. H làm cho Văn Phòng Trợ Giúp Công Nhân, Cô Dâu Việt Nam Đài Loan nhiều năm nên suốt đường đi kể cho tôi nghe về những hồ sơ cô từng giúp. Cốt chuyện quen thuộc như những gì tôi đã nghe, sự khác biệt chỉ là nạn nhân và thời gian. H tâm sự:
“Làm ở đó lương không bao nhiêu mà gặp toàn những chuyện nhức đầu cho nên năm ngoái em nghỉ luôn."
Đến Zhongli, H bảo:
"Em có hẹn con bạn đi chơi chung với chị, để em tạt ngang đón nó."
Đến trước cửa nhà, gọi điện thoại và chờ mãi mới thấy một cô thủng thỉnh đi ra, trẻ hơn H và gợi cảm hơn. NA phân bua:
"Các cô dâu chúng em sống về đêm. Tối qua nhậu khuya quá, sáng dậy không nổi."
Tôi cười:
"Không sao, mới một giờ chiều, còn nhiều giờ mà."
Ba chị em đến một nhà hàng vắng khách, ăn ít nói chuyện nhiều. Cả H và NA đều lấy chồng người bản xứ và đã sống ở Đài Loan lâu năm. H ở với gia đình chồng và có hai con tuổi Trung Học. NA ở riêng, thỉnh thoảng cuối tuần về thăm chồng và con trai nhỏ. NA giải thích:
"Ở riêng để thoải mái tự do đi về và muốn làm gì thì làm. Em cũng không cho chồng biết em đang ở đâu."
"Rồi chồng em cũng đồng ý sống như vậy sao?"
"Nó có nuôi em đâu mà có ý kiến!"
Chuyện cô dâu Việt bị hành hạ ngược đãi thì tôi đã biết nhiều, nhưng chuyện các cô... bắt nạt chồng và nhà chồng thì đây là lần đầu tôi nghe. Hai cô nói đàn ông Đài Loan về Việt Nam bỏ ra số tiền khá lớn để cưới vợ, đem vợ qua xong có thương cũng chỉ lo ăn lo ở, trong khi các cô dâu Việt còn cha mẹ, còn gia đình bên nhà trông chờ. Vậy là sau thời gian đầu khó khăn vì không biết ngôn ngữ, vì không hiểu văn hóa tập tục, vì bận rộn đẻ con và săn sóc gia đình chồng, các cô bắt đầu hội nhập và bung ra ngoài đi làm. Một khi đã làm ra tiền, đã có thể tự lập thì bắt đầu có quyền "tự do tư tưởng, tự do thời giờ và tự do hành động." Dù không ra ở riêng như NA, nhiều cô vẫn ung dung đi về và sống tùy ý như H.
"Có thời ăn nên làm ra, em bao hết mọi chi phí cho nhà chồng. Mỗi tháng em xài cả 10 ngàn đô la. Đó là chưa kể nhà cửa quà cáp cho cha mẹ bên Việt Nam, tiền cho mấy đứa em đi du học..."
Tôi nhìn NA ngạc nhiên, vì 10 ngàn là số tiền không nhỏ, ngay cả ở Mỹ. H như đọc được câu hỏi trong đầu tôi, giải thích:
"Các dịch vụ về gái ở đây khấm khá lắm chị. Nếu không bị giựt nợ và bị mất quốc tịch, con này bây giờ đã giàu to."
Lắc đầu, lúc mới gặp nhìn cách ăn mặc và cái ví Louis Vuitton NA xách tôi cũng đã biết cô sành điệu, nhưng không ngờ..
"Nghe nói chị là nhà văn. Có chuyện này không biết chị có thể giúp em không?"
"Chị chỉ viết chơi thôi, không phải là nhà văn. Mà chuyện gì, em?"
Số là NA mở tiệm massage dưới sự trợ giúp của một người đàn ông Đài Loan. Ngoài dịch vụ đấm bóp tiệm còn cung cấp những dịch vụ đặc biệt cho đàn ông lắm tiền cần thư giãn. Một hôm, không biết ai báo mà cảnh sát ập vào bắt quả tang tiệm đang hoạt động phi pháp. NA đang trong quá trình xin nhập quốc tịch Đài Loan, giai đoạn một từ bỏ quốc tịch cũ đã qua trong khi giai đoạn hai được chấp thuận quốc tịch mới thì chưa tới. Vậy là mất cả chì lẫn chài, đơn xin vào quốc tịch Đài Loan của cô bị bác trong khi quốc tịch Việt Nam thì không còn. Chính quyền Đài Loan cho cô ở lại nhưng cô không được hưởng bất cứ quyền lợi nào của người thường trú, từ xin visa du lịch nước ngoài cho đến xin thẻ tín dụng để mua sắm những đồ vật mắc tiền.
"Bây giờ em muốn làm gì cũng không được, muốn về Việt Nam tham gia đình cũng không ai cho. Em lên sứ quán Việt Nam xin trở lại quốc tịch Việt Nam nhưng họ nói luật hiện tại không cho phép. Cái này thật vô lý! Không cần biết em đã làm điều gì, em là người Việt thì nhà nước Việt Nam phải giúp đỡ em chứ. Nhiều cô dâu khác cũng bị trường hợp này. Chị viết bài báo giúp tụi em được không? Biết đâu khi nhiều người biết đến họ sẽ thay đổi luật.."
Lại lắc đầu, không ngờ NA ngây thơ như vậy. Chưa bàn đến chuyện phải trái cô đã làm, nếu chính phủ Việt Nam biết quan tâm đến quyền lợi đất nước và thương dân thì cô đã không phải đi lấy chồng Đài Loan… và tôi cũng đã không có mặt ở Mỹ!
Nói chuyện một lúc H phải chạy đi đón con. NA dẫn tôi đi ra khu mua sắm của dân địa phương. Cô chỉ một váy đầm khá.. gợi cảm:
"Dáng chị mặc cái này sẽ đẹp lắm. Để em mua tặng chị làm kỷ niệm nha."
Lại phải lắc đầu nữa:
"Cám ơn em. Chị sẽ không biết mặc áo này đi đâu."
Khi H trở lại thì NA xin kiếu. Cô phải ra đại lý xe hơi gặp anh chàng Đài Loan nào đó hứa đứng tên mua xe cho cô. Hèn chi suốt buổi chiều đi với chúng tôi điện thoại của cô reng liên tục.
"Anh ta có biết NA có chồng rồi không?"
"Biết chứ chị, nhưng đang có chồng càng tốt vì anh ta khỏi sợ em ràng buộc anh ta."
NA đi rồi H chở tôi đến khu hàng quán Việt Nam. Quán ăn chúng tôi ghé cỡ chừng 40 chỗ ngồi nằm cạnh tiệm massage cũ của NA. H giới thiệu người đàn ông Đài Loan đứng trước cửa là chủ và cũng là chồng của cô gái Việt đang đứng ở quầy tính tiền ở trong. Ông chủ vui vẻ kéo ghế mời chúng tôi ngồi ở bàn ngoài sân và chạy vội vô trong lấy ra hai ly cà phê. Trong nhà hàng thấy khoảng 20 nam nữ đang vừa ăn uống vừa hát karaoke. H giải thích họ là những cô dâu và chàng trai lao động “độc thân tại chỗ”.
Có một cô rất đẹp đi tới cùng với đứa con gái cỡ 14, 15 tuổi. Cô gái nhìn quá trẻ để có con lớn như vậy. "Lấy chồng từ thuở 13 mà chị." Cô nheo mắt cười trước khi ôm eo bước vào quán với một chàng nhìn không quá 25 vừa chạy ra đón.
"Bồ nhí của nó đó chị," H cười thoải mái. "Con này đào hoa lắm. Chồng cũ người Đài Loan nó bỏ lâu rồi, là ba của con bé hồi nãy đó. Nó yêu một thằng xuất khẩu lao động và có đứa con trai với thằng đó nhưng không xong. Hết hợp đồng thằng đó về nước nó gửi đứa con về cho ba má thằng đó ở Việt Nam nuôi, hàng tháng nó vẫn cung cấp tiền bạc đầy đủ, còn nó ở đây cặp bồ với thằng này trong khi vẫn làm ở mấy quán rượu ôm.."
"Vậy thằng bồ này không ghen sao em?"
"Tư cách gì mà ghen chị. Nó có nuôi con người ta ngày nào đâu. Nó đi làm công nhân có được mấy đồng mà còn phải gửi về cho mẹ nó nữa. Cặp nhau cả hai bên đều có lợi mà."
Nhìn những người trẻ vô tư hát hò đùa giỡn và nốc bia rượu liên tục ở trong quán, tôi nghĩ thầm, “Mình ngồi ở đây thế nào cũng bị ăn đạn lạc.” Lời giải thích của Cha bạn khi tôi hỏi về vụ án thấy trên tivi hôm thứ hai vẫn còn in trong đầu:
"Thì ngày lễ nghỉ, đám lao động họp nhau ăn uống. Làm việc bị hiếp đáp nên ức chế. Đến lúc nhậu nhoẹt rượu vào khích nhau thì mọi bực tức bung ra trên đầu nhau. Giận cá chém thớt.. là vậy.”
Cô gái đẹp lúc nãy đi trở ra kéo ghế ngồi cạnh. Tôi ngạc nhiên khi H nói về ý định muốn mở quán cà phê giống "Quán Lú" ở Nam Cali:
"Sao em biết quán này?"
"Thì em xem trên mạng. Mà chị thấy em mở quán này ở đây được không?"
"Từ trước đến giờ chị chỉ biết đi làm ở hãng, chuyện làm ăn chị dốt đặc."
"Muốn mở mấy quán này phải có gái, bà tính kiếm ở đâu ra?" Cô gái đẹp chen vào. "Mấy cô dâu đâu có mấy người rảnh để giúp bà. Chưa kể sau vụ con A bị dính sida rồi cố tình lây cho khách làm người ta sợ quá trời.."
"Mấy đứa con gái lao động thì sao?"
"Thôi đi bà ơi. Mấy đứa đó trẻ nhưng cứng đơ làm sao mà khách thích được.."
Nghe hai cô bàn chuyện làm ăn của các cô dâu Việt mà tôi choáng váng, thấy mình như người từ hành tinh nào khác lọt xuống đây. Ngồi thêm một chút tôi nhắc H đưa tôi đi Lễ Chúa Nhật. Trước khi đi H kéo tôi vào trong quán gặp những người bạn của cô. Họ đùa vui và cố ép tôi ăn chén lẩu đồ biển và uống ly bia trước khi ra về.
Nhà thờ nằm ở Taoyuan District mà người Việt quen gọi là Đào Viên. Lễ tối Chủ Nhật người ngồi chật kín nhà thờ. Tôi tìm được chỗ trống phía gần ca đoàn, cạnh một cô bé tóc dài trắng trẻo xinh như búp bê. Cô bé ăn mặc giản dị, mặt mũi tự nhiên không điểm trang, ngón tay áp út bên trái mang nhẫn, tay bên phải cầm chuỗi lần hạt.
Tôi nhìn quanh thấy ai cũng trẻ. Họ cỡ tuổi lũ cháu của tôi ở nhà. Cô bé bên cạnh chắc độ hơn con gái tôi vài tuổi. Trong khi con gái tôi từ miếng ăn, cái mặc vẫn mẹ lo, cô bé này lại lạc bước đến tận đây. Cha bạn từng kể:
"Lễ ở cộng đồng Việt Nam gồm toàn đám trẻ lao động. Tụi nó tuổi 20-25 thôi. Tụi nó làm quần quật tuần sáu ngày mà lương lậu không bao nhiêu. Có đứa hai năm đầu lương bị khấu trừ vào nợ môi giới hết, đến năm thứ ba mới bắt đầu có tiền gửi về nhà. Vì vậy có nhiều đứa hết hợp đồng trốn ở lại, con trai tiếp tục lao động, con gái thì ráng kiếm việc nhẹ nhàng hơn hoặc lấy chồng bản xứ. Chỗ ăn ở của tụi nó thì chật chội như lỗ chó. Chủ Nhật được nghỉ tụi nó kéo đến nhà thờ chơi với nhau chờ đến tối dự lễ luôn.”
Thánh lễ sốt sắng nhưng đọc kinh và hát lễ rề rà y chang ở Việt Nam. Cuối lễ Cha Hùng lên ra thông báo. Tôi có nghe nhiều về Cha Hùng và Văn Phòng Trợ Giúp Công Nhân, Cô Dâu Việt Nam Đài Loan qua Cha bạn, người đã làm phụ tá cho Cha Hùng trong nhiều năm trời.
Có hai thông báo quan trọng. Thứ nhất Cha Hùng nhắc luật Đài Loan phạt rất nặng những người giết và ăn thịt chó. Thời gian gần đây có rất nhiều vụ dân lao động Việt bắt chó của người bản xứ làm thịt ăn nhậu rồi còn đem hình ảnh khoe trên mạng. Có người còn mở lò giết và cung cấp dịch vụ thịt chó. Máy quay quan sát đã được gắn ở những khu có nhiều người Việt sống, làm việc và đi lại. Cha bắt cả nhà thờ phải hứa với Cha là không ăn trộm chó, không giết chó, không mua thịt chó, và không ăn thịt chó cho dù không trộm, không giết, không mua...
"Các con có hứa với Cha không?"
Một số cánh tay giơ lên. Vài tiếng nói lao xao phản đối:
"Không ăn sao được, Cha. Thịt chó là món quốc hồn quốc túy của mình mà."
Tôi quay sang cô bé búp bê bên cạnh:
"Sao em không hứa với Cha?"
Cô bé tròn mắt trả lời bằng tiếng Hải Phòng nặng trịch:
"Em chỉ cố gắng nhịn thịt chó trong thời gian lao động ở đây thôi. Về nước em phải ăn lại chứ chị!"
Thông báo thứ hai Cha Hùng nhắc công nhân lao động người Việt phải tích cực tham dự buổi xuống đường, cùng với lao động các nước như Phi, Indo và Thái Lan, đòi hỏi công bằng cho quyền lợi của chính mình. Cha nói chính phủ Đài Loan cũng đang dự tính phổ biến hình ảnh của tất cả những người cư trú bất hợp pháp lên trang mạng. Chuyện này vi phạm quyền riêng tư và có thể gây nguy hiểm cho những người lao động. Buổi xuống đường dự tính vào sáng ngày hôm sau, ngày mà ai cũng phải đi làm cho nên cả nhà thờ chỉ có tám người giơ tay đi với Cha.
Sau Thánh Lễ tôi lên chào và hỏi thăm Cha. Mắt Cha sáng lên khi biết tôi làm việc cho công ty cung cấp thông tin trên Internet:
"Con có thể giúp Cha đăng bài về những vấn đề này để gây sự chú ý của cộng đồng quốc tế không?"
Tôi lắc đầu cười buồn:
"Con cũng muốn giúp lắm nhưng Yahoo có quá trình nghiêm ngặt và nhiều quy định về những thông tin đăng tải. Họ cũng rất dè dặt với những bản tin đưa ra từ bên trong. Con lại không thuộc ban truyền thông."
"Vậy ngày mai con cùng xuống đường với Cha và các anh chị em lao động cho biết nhé."
Lại thở ra:
"Ngày mai con về rồi Cha ơi. Lần sau qua nhất định con sẽ ở lâu hơn và đến thăm Văn Phòng Trợ Giúp Công Nhân, Cô Dâu Việt Nam Đài Loan để hiểu thêm về những vấn đề. Bây giờ con chỉ có thể hợp lời cầu nguyện cho buổi xuống đường mang lại kết quả mong muốn..”
Chuyến bay trở về Mỹ cất cánh lúc 11 giờ sáng. Tôi ngồi nhìn ra cửa sổ, đầu óc vật vờ sau một đêm mất ngủ nghĩ ngợi về những cảm nghiệm trong tám ngày ở Đài Loan. Tất cả đều phức tạp và rối rắm hơn những định kiến mà tôi đã có lúc chưa đến.
Giờ này những người bạn đồng nghiệp bản xứ dễ thương của tôi chắc đang vật lộn với cái hệ thống tuyển dụng nhân sự mới. Thanh niên Việt xa nhà thì “lao động vinh quang” cho những ông bà chủ Đài Loan và môi giới Việt.
Đoàn biểu tình của Cha Hùng xuống đường đòi quyền lợi cho công nhân đi đến đâu rồi? Lần này có ai trong Đại Sứ Quán Việt Nam hỗ trợ việc làm của Cha không? Có lay chuyển được gì trong lòng của người bản xứ và chính quyền Đài Loan không?
Và các cô dâu tôi gặp hôm qua.. các cô đã tỉnh dậy chưa, hay vẫn còn đang say giấc mộng?
Máy bay lên cao dần, quang cảnh phía dưới rộng lớn ra. Quê hương tôi đâu đó, đằng sau dẫy núi kia. Tưởng chừng chỉ một cái với tay, vậy mà vẫn chưa thể trở về. Trời trong, nắng chan hòa ngoài khung cửa sổ. Biển xanh ngắt, phẳng lặng. Cơn bão Dujuan đã đi qua từ lâu, nhưng sao lòng tôi vẫn không ngừng dậy sóng?
Nguyễn Trần Phương Dung
Bài số 4931-18-30631-vb7100116
Tác giả đã nhận giải vinh danh tác phẩm Viết Về Nước Mỹ 2008 và ba năm sau, với bài "Thế Hệ Gạch Nối", cô nhận thêm giải Chung Kết Viết Về Nước Mỹ 2011. Sinh năm 1972. Từng là một thuyền nhân, rời Việt Nam năm 10 tuổi khi cùng gia đình vượt biển năm 1982. Tốt nghiệp Management Informa-tion System, từng có 14 năm làm việc cho CiscoSystem inc., và hiện là cư dân San Jose, làm việc cho Yahoo! Sau đây là bài viết mới của cô.
* * *
Taipei 101.
Rồi tôi cũng tới Đài Loan vào một buổi chiều Chủ Nhật mưa gió sau vài trục trặc làm lỡ chuyến bay đầu.
Cuối tháng 9, chưa 6 giờ mà trời đã chập choạng tối. Từ trên phi cơ nhìn xuống, thấy mặt biển đen ngòm đầy đe dọa. Sóng vỗ từng đợt trắng xóa vào bờ đá và những chiếc thuyền đang lênh đênh phía dưới. Cơn bão Dujuan cấp 4 với sức gió 145 dặm một giờ đang từ ngoài khơi di chuyển vào đất liền. Đài khí tượng cho biết Đài Loan sẽ ngập lụt trong 50 centimét nước. Nhà chức trách địa phương đã ra lịnh đóng cửa các hãng xưởng và trường học. Trước khi rời Mỹ tôi cũng đã nhận được thông báo khẩn từ công ty về những điều cần thiết để giữ an toàn. Thông điệp chung là ở trong nhà chờ cơn bão đi qua, đừng lang thang ngoài đường để tránh những rủi ro tai nạn.
Chuyến công tác khởi đầu đã có những dấu hiệu không tốt, tôi chợt nghĩ lại quyết định đã sang đây. Thường thì tôi rất thích những chuyến công tác quốc tế vì được vừa làm vừa chơi. Ban ngày vào sở, chiều tối và cuối tuần tha hồ đi tham quan ngắm cảnh và tìm hiểu về tập tục và văn hóa địa phương. Nếu gần và tiện còn có thể vù qua các nước láng giềng du hí. Nhưng khi cấp trên yêu cầu tôi qua chi nhánh ở Đài Bắc để huấn luyện cho các đồng nghiệp vùng Châu Á về những thay đổi của hệ thống tuyển dụng nhân sự thì tôi lại ngập ngừng muốn từ chối. Tôi có người bạn là linh mục từng mục vụ nhiều năm tại Đài Loan cho các cô dâu và công nhân “xuất khẩu lao động” Việt Nam. Những chuyện Cha bạn kể và những tin tức xem trên mạng đã từ lâu cho tôi định kiến không đẹp về xứ sở này. Tôi cũng không hề có ý định ghé Việt Nam dù Đài Bắc và Hà Nội chỉ cách nhau ba giờ bay, đơn giản vì tôi không có gia đình và bạn bè để thăm, và tôi không muốn làm du khách bị xách nhiễu lừa gạt - một thực trạng đã xẩy ra cho nhiều người - trên chính quê hương của mình.
Khu phố tại Jiufen.
Mưa nặng hạt trên đường từ phi trường về khách sạn. Lấy phòng, soạn đồ đạc ra xong thì trời đã xẩm tối. Mấy nhà hàng trong khách sạn sắp đóng cửa nên tôi đành xuống hotel lounge kiếm cái gì ăn cho qua bữa. Tô mì đồ biển nhạt thếch nuốt mãi không trôi, ly cocktail Pina Colada pha cũng chưa tới. Cô tiếp viên xinh đẹp ý nhị đem ra đĩa bánh và ly trà nóng, nói cô tặng tôi mừng Trung Thu. Ừ nhỉ, hôm nay rằm nhưng vì trời mưa nên tôi quên bẵng mất.
Ngày Thứ Hai dân Đài Loan được nghỉ lễ Trung Thu. Trời vẫn mưa như trút nước nên dự tính đi dự lễ hội Trung Thu tan như mưa. Nguyên một ngày ngồi trong khách sạn nhìn mưa rơi ngoài khung cửa kính đưa ký ức tôi miên man về với những kỷ niệm xưa cũ. Đây là lần đầu tôi trở lại Đông Nam Á kể từ khi rời bỏ Việt Nam hơn 30 năm trước.
Tôi đang ở rất gần quê hương nhưng sao lòng cảm thấy thật xa, xa như những ngày hè của tuổi thơ ở Bình Tuy quê nội. Làng đánh cá vào mùa bão cả nhà thờ rợp màu tang trắng. Sau này với phong trào vượt biển, khăn tang như nhiều thêm. Gia đình bên nội tôi cũng đánh cá, cũng vượt biển, nhưng may mắn đến bến bờ bình an. Nhiều người đã không được như vậy.
Lúc còn bé ở trong trại tị nạn tôi đã nghe, đã thấy nhiều chuyện hãi hùng. Tôi bắt đầu sợ biển và những bất trắc nó có thể mang đến. Lớn lên một chút, hiểu ra nguyên nhân đằng sau chuyện vượt biển, đọc văn khố thuyền nhân, biết thêm về những thảm nạn và tử vong, tôi càng bị ám ảnh về những trang sử đen tối của dân tộc mình. Bao nhiêu năm đã trôi qua, ngỡ rằng lịch sử đã sang trang, nhưng mỗi lần theo dõi tin tức liên quan đến quốc nội, tôi chẳng tìm ra được lý do gì để tin rằng dân mình đang có những ngày sáng sủa hơn.
Chuyện những cô gái Việt lấy chồng xa xứ kiểu Thúy Kiều bán thân chuộc cha, chuyện công nhân lao động bị bóc lột áp bức ở nước ngoài - mà những người đầu tiêu lại chính là nhóm môi giới người Việt, và hoạt động của họ không thể nào không có sự bao che của những thế lực trong nước - là những chuyện làm tôi thao thức không thôi. Tôi xót xa cho thân phận Việt Nam và bi phẫn cho cách cư xử giữa con người với con người.
Chợ Đêm ở Đài Loan.
Mưa tạnh, gió ngừng sáng ngày Thứ Ba nhưng hãng xưởng và trường học vẫn đóng cửa. Không thể gò bó mãi một chỗ, tôi xách dù lang thang ra phố. Dujuan lưu lại Đài Bắc chưa tới 48 tiếng nhưng đã gây ra nhiều tổn thất hư hại. Ngay ngoài cửa khách sạn, cây cối tróc gốc nằm ngang ngữa, bàn ghế lăn lóc tứ phía. Ở đầu đường, các nhân viên công lực đang hì hục sửa chửa những cột điện, cột đèn bị đổ. Nhiều khúc đường vẫn còn bị ngập nước dù nắng đã lên.
Qua khỏi khu khách sạn và thương mại là đến khu nhà dân. Quần áo phơi đầy ngoài cửa sổ ở tầng trên. Xe đạp, xe máy dựng trước hiên ở tầng dưới. Mấy bà già mặc đồ bộ cầm chổi quét rác rến trước cửa nhà. Những đứa nhỏ lê lết chơi trên cái sân đầy bùn đất. Cảnh tượng hình như không mấy khác với Bình Tuy sau cơn bão? Cố tìm lại cảm giác quen thuộc nhưng tôi chỉ thấy bứt rứt khó chịu với cái khí hậu ẩm rít của miền nhiệt đới.
Đi ngược lại. Chui vào một thương xá. Máy lạnh. Hàng hiệu. Người, người và người. Vẫn cảm thấy lạc lõng. Trở lại khách sạn, vào phòng bật tivi để giết thì giờ. Thấy bản tin bằng tiếng Tàu, có chiếu cảnh hiện trường vụ án, nhưng người đang được phỏng vấn hình như là Việt? Đúng rồi, họ Nguyễn hiện ra trên màn ảnh kìa. Không hiểu chuyện gì đây?
Nhịp sống trở lại với thành phố ngày Thứ Tư. Tôi vào sở và tất bật với công việc. Đồng nghiệp địa phương ngoài những người chức vụ cao, tất cả đều còn rất trẻ. Cũng dễ hiểu thôi vì muốn làm cho một công ty kỹ thuật ngoại quốc, ngoài bằng cấp và kinh nghiệm cần thiết còn phải giỏi tiếng Anh và quen thuộc với cách làm việc của phương Tây và văn hóa toàn cầu, những điều chỉ được nhấn mạnh và huấn luyện sau này.
Những đồng nghiệp trẻ tiếp tôi ân cần lễ phép đến nỗi làm tôi ngại ngùng. Buổi sáng cà phê, bánh ngọt đưa đến tận bàn. Giờ trưa hộ tống xuống cafeteria ở lầu dưới lấy thức ăn dù tôi nói có thể đi một mình. Sau giờ làm việc đi ăn tối, ngồi với xếp lớn xếp nhỏ, họ e dè khép nép đến tội nghiệp. Ăn tối xong ra cửa đã thấy taxi họ gọi đang chờ đưa tôi về lại khách sạn.
Hai hôm kế, sau giờ làm việc tôi nhờ nhóm đồng nghiệp trẻ dẫn đi tham quan thành phố, viện cớ không muốn làm phiền những "người lớn" cần về với gia đình. Tối nào chúng tôi cũng lang thang đến quá nửa đêm. Họ vui vẻ cởi mở khác hẳn hôm đầu.
Trung tâm cao chọc trời nổi tiếng Taipei 101 có đủ cửa hiệu và những mặt hàng không thua bất cứ nơi nào tôi từng đi qua. Giá cả hàng ngoại mắc hơn ở Mỹ khoảng 30% trong khi tiền lương trả cho nhân viên tại Đài Loan cho cùng một chức vụ thấp hơn ở Mỹ nhiều. Thấy tôi nhìn giá tiền những người bạn trẻ giải thích, “Chúng tôi chỉ vào đây ngắm - window shop, khi cần mua sắm thì ra khu bình dân bên ngoài mua hàng nội hoặc hàng may bên Tàu.” Hèn gì giống như tại khách sạn tôi đang trọ, những người tiếp viên trong thương xá đều lịch thiệp trẻ đẹp và nói tiếng Anh rất chuẩn. Đây là chỗ cho du khách và dân sành điệu mua sắm.
Chợ đêm ở Songshan District ồn ào náo nhiệt. Con đường được bít lại dành chỗ cho nhiều quầy hàng nhỏ, phần đông là thức ăn và hàng hóa tạp nhạp. Người đi chợ đêm đông như trẩy hội, chen chúc nhau từng bước ở hai lối đi giữa ba dẫy hàng quán. Khi đã bắt đầu thì phải đi cho đến cuối vì lối đi chập hẹp một chiều không có chỗ để đi ngược trở lại. Đầy đủ những món ăn chơi quen thuộc như thịt nướng, ốc luộc, cua hấp, trái cây ngâm, chè trân châu, khô bò, khô nai.. Người bán hàng nấu tại chỗ, trả tiền xong khách đứng bên lề ăn bốc giống y như ở Việt Nam. Tiếng mời chào, tiếng gọi nhau, khói, mùi đồ ăn, mùi người quyện vào nhau làm tôi choáng ngộp. Vui, nhưng vẫn cảm thấy đây không phải là chỗ mà mình từng thân thuộc.
*
Tác giả tại Ying Yang Sea.
Sáng Thứ Bảy tôi kiếm tour hướng dẫn du lịch Đài Bắc. Có nhiều chỗ để đi nhưng thời gian hạn hẹp nên cuối cùng tôi chọn tham quan vùng ngoại ô. Tour guide là người đàn ông khoảng 60 tuổi với tiếng Anh sành sõi. Xe van đời mới tiện nghi nhưng chỉ chở bốn du khách gồm một cặp vợ chồng sồn sồn người Phi, cô bạn trẻ người Mễ Tây Cơ và tôi. Đường đủ xa để chúng tôi bắt chuyện làm quen, từ gia cảnh, việc làm đến quan điểm về kinh tế, xã hội, chính trị. Người tour guide vui vẻ khoe có mấy người bạn có vợ Việt và đi tham quan đến chỗ nào có người Việt làm việc là ông lôi tôi đến giới thiệu. Kỳ lạ là những người Việt này nhìn tôi không một chút thiện cảm làm tôi nhột nhạt bảo ông đừng làm vậy nữa.
Xe chạy dọc theo sườn núi, ngang qua những ngôi làng nhỏ với chùa chiền và miếu mộ cổ kính. Chúng tôi dừng lại ăn trưa ở bờ biển Ying-Yang Sea, tỉnh Ruifang District. Nơi đây có những tảng đá thiên nhiên tuyệt đẹp và đặc biệt nước biển thì màu vàng và xanh. Khi tôi thắc mắc vì thấy một số người đứng câu cá mặc dù có bảng cảnh báo cá vùng này có thể bị ngộ độc, người tour guide cười nhẹ, “Họ không ăn đâu. Họ câu về bán hoặc cho người khác.”
Điểm dừng thứ hai là thác Golden Waterfall. Thác nước có màu vàng óng ánh do kết quả của sự kết hợp của lượng mưa thường xuyên và sự phong phú của các nguyên tố kim loại nặng lắng trong lòng sông. Thời Nhật chiếm đóng Đài Loan, vùng này có nhà máy khai thác vàng. Vẫn còn là một cuộc tranh cãi màu vàng là hiện tượng tự nhiên hay kết quả của ô nhiễm và suy thoái môi trường do hoạt động khai thác khoáng sản trong khu vực ngày xưa, nhưng dân địa phương không ai dám uống nước từ dòng thác này. Nước từ dòng thác theo suối vào sông rồi chảy ra bờ biển Ying-Yang tạo ra nước biển hai màu và bảng cảnh báo.
Điểm chính của buổi tham quan là Jiufen, một thị trấn miền núi nơi mỏ vàng được phát hiện khoảng đời nhà Minh. Cơn sốt vàng đã đẩy nhanh sự phát triển của ngôi làng nhỏ im lìm thành một thị trấn đông đúc mà đỉnh cao nhất là thời kỳ thực dân Nhật. Công nhân ùn ùn kéo đến và cất lên những căn nhà nhỏ tạm bợ nằm san sát nhau. Trong Đệ Nhị Thế Chiến, quân Đồng Minh bị Nhật bắt tại Singapore cũng bị đưa về đây để đào mỏ. Hoạt động khai thác vàng giảm dần sau chiến tranh và dừng hẳn vào năm 1971. Jiufen nhanh chóng bị lãng quên.
Năm 1989, sự thành công của bộ phim “A City of Sadness” đã hồi sinh Jiufen, nơi cung cấp bối cảnh cho bộ phim. Khán giả bị mê hoặc bởi phong cảnh hoài cổ trong phim. Các quán cà phê, phòng trà và cửa hàng lưu niệm mang tên "City of Sadness" được nhanh chóng xây dựng để thu hút khách du lịch. Sự tương đồng của cảnh trí Jiufen với khu trung tâm trong bộ phim hoạt hình “Spirited Away” ra đời năm 2001 của Nhật Bản cũng khiến du khách Nhật ồ ạt kéo đến thị trấn miền núi này. Jiufen trở thành một điểm du lịch nổi tiếng cho nên đã đến Đài Loan thì phải ghé thăm cho biết.
Tôi đi quanh quẩn Jiufen chừng hai tiếng đồng hồ, bắt đầu với mấy con đường nhỏ trong thị trấn. Con đường hẹp với những gian hàng đồ ăn và quà lưu niệm ở hai bên. Du khách chen chúc nhau ở lối đi chính giữa, vừa nhìn ngắm, vừa chụp hình, vừa ăn uống. Mùi đồ ăn, mùi người, tiếng ồn ào không mấy khác chợ đêm. Đi ra phía ngoài hàng quán lớn hơn và người thưa dần, có lẽ vì giá cả cao và không khí không náo nhiệt bằng.
Ngôi chùa mái cong nạm vàng, trạm trỗ hình rồng nằm chơ vơ ngoài xa không mấy người vào viếng. Leo lên bậc thang cao chót vót nhìn xuống, thấy cảnh đẹp và bình yên. Những ngôi nhà mái tôn nhỏ cũ kỹ nằm men theo vách núi gợi nhớ hình ảnh những căn nhà của người dân tộc thiểu số và trẻ em nghèo đói thất học ở Việt Nam mà hằng năm cộng đồng tôi vẫn quyên góp giúp đỡ. Biển Thái Bình Dương ngoài xa trông hiền lành thế kia, vậy mà cũng có lúc chôn sống mấy trăm ngàn mạng người.
Chúa Nhật người bạn linh mục, hiện đã trở về Mỹ chữa bịnh, sắp xếp cho một người Việt sống tại Đài Loan đưa tôi đi chơi. "Đi cho biết," Cha bạn bảo tôi vậy. H đến đón tôi ở khách sạn rồi chở ngược về khu tập trung nhiều người Việt. H nhỏ hơn tôi vài tuổi, hoạt bát xinh xắn và ăn mặc gợi cảm. H làm cho Văn Phòng Trợ Giúp Công Nhân, Cô Dâu Việt Nam Đài Loan nhiều năm nên suốt đường đi kể cho tôi nghe về những hồ sơ cô từng giúp. Cốt chuyện quen thuộc như những gì tôi đã nghe, sự khác biệt chỉ là nạn nhân và thời gian. H tâm sự:
“Làm ở đó lương không bao nhiêu mà gặp toàn những chuyện nhức đầu cho nên năm ngoái em nghỉ luôn."
Đến Zhongli, H bảo:
"Em có hẹn con bạn đi chơi chung với chị, để em tạt ngang đón nó."
Đến trước cửa nhà, gọi điện thoại và chờ mãi mới thấy một cô thủng thỉnh đi ra, trẻ hơn H và gợi cảm hơn. NA phân bua:
"Các cô dâu chúng em sống về đêm. Tối qua nhậu khuya quá, sáng dậy không nổi."
Tôi cười:
"Không sao, mới một giờ chiều, còn nhiều giờ mà."
Ba chị em đến một nhà hàng vắng khách, ăn ít nói chuyện nhiều. Cả H và NA đều lấy chồng người bản xứ và đã sống ở Đài Loan lâu năm. H ở với gia đình chồng và có hai con tuổi Trung Học. NA ở riêng, thỉnh thoảng cuối tuần về thăm chồng và con trai nhỏ. NA giải thích:
"Ở riêng để thoải mái tự do đi về và muốn làm gì thì làm. Em cũng không cho chồng biết em đang ở đâu."
"Rồi chồng em cũng đồng ý sống như vậy sao?"
"Nó có nuôi em đâu mà có ý kiến!"
Chuyện cô dâu Việt bị hành hạ ngược đãi thì tôi đã biết nhiều, nhưng chuyện các cô... bắt nạt chồng và nhà chồng thì đây là lần đầu tôi nghe. Hai cô nói đàn ông Đài Loan về Việt Nam bỏ ra số tiền khá lớn để cưới vợ, đem vợ qua xong có thương cũng chỉ lo ăn lo ở, trong khi các cô dâu Việt còn cha mẹ, còn gia đình bên nhà trông chờ. Vậy là sau thời gian đầu khó khăn vì không biết ngôn ngữ, vì không hiểu văn hóa tập tục, vì bận rộn đẻ con và săn sóc gia đình chồng, các cô bắt đầu hội nhập và bung ra ngoài đi làm. Một khi đã làm ra tiền, đã có thể tự lập thì bắt đầu có quyền "tự do tư tưởng, tự do thời giờ và tự do hành động." Dù không ra ở riêng như NA, nhiều cô vẫn ung dung đi về và sống tùy ý như H.
"Có thời ăn nên làm ra, em bao hết mọi chi phí cho nhà chồng. Mỗi tháng em xài cả 10 ngàn đô la. Đó là chưa kể nhà cửa quà cáp cho cha mẹ bên Việt Nam, tiền cho mấy đứa em đi du học..."
Tôi nhìn NA ngạc nhiên, vì 10 ngàn là số tiền không nhỏ, ngay cả ở Mỹ. H như đọc được câu hỏi trong đầu tôi, giải thích:
"Các dịch vụ về gái ở đây khấm khá lắm chị. Nếu không bị giựt nợ và bị mất quốc tịch, con này bây giờ đã giàu to."
Lắc đầu, lúc mới gặp nhìn cách ăn mặc và cái ví Louis Vuitton NA xách tôi cũng đã biết cô sành điệu, nhưng không ngờ..
"Nghe nói chị là nhà văn. Có chuyện này không biết chị có thể giúp em không?"
"Chị chỉ viết chơi thôi, không phải là nhà văn. Mà chuyện gì, em?"
Số là NA mở tiệm massage dưới sự trợ giúp của một người đàn ông Đài Loan. Ngoài dịch vụ đấm bóp tiệm còn cung cấp những dịch vụ đặc biệt cho đàn ông lắm tiền cần thư giãn. Một hôm, không biết ai báo mà cảnh sát ập vào bắt quả tang tiệm đang hoạt động phi pháp. NA đang trong quá trình xin nhập quốc tịch Đài Loan, giai đoạn một từ bỏ quốc tịch cũ đã qua trong khi giai đoạn hai được chấp thuận quốc tịch mới thì chưa tới. Vậy là mất cả chì lẫn chài, đơn xin vào quốc tịch Đài Loan của cô bị bác trong khi quốc tịch Việt Nam thì không còn. Chính quyền Đài Loan cho cô ở lại nhưng cô không được hưởng bất cứ quyền lợi nào của người thường trú, từ xin visa du lịch nước ngoài cho đến xin thẻ tín dụng để mua sắm những đồ vật mắc tiền.
"Bây giờ em muốn làm gì cũng không được, muốn về Việt Nam tham gia đình cũng không ai cho. Em lên sứ quán Việt Nam xin trở lại quốc tịch Việt Nam nhưng họ nói luật hiện tại không cho phép. Cái này thật vô lý! Không cần biết em đã làm điều gì, em là người Việt thì nhà nước Việt Nam phải giúp đỡ em chứ. Nhiều cô dâu khác cũng bị trường hợp này. Chị viết bài báo giúp tụi em được không? Biết đâu khi nhiều người biết đến họ sẽ thay đổi luật.."
Lại lắc đầu, không ngờ NA ngây thơ như vậy. Chưa bàn đến chuyện phải trái cô đã làm, nếu chính phủ Việt Nam biết quan tâm đến quyền lợi đất nước và thương dân thì cô đã không phải đi lấy chồng Đài Loan… và tôi cũng đã không có mặt ở Mỹ!
Nói chuyện một lúc H phải chạy đi đón con. NA dẫn tôi đi ra khu mua sắm của dân địa phương. Cô chỉ một váy đầm khá.. gợi cảm:
"Dáng chị mặc cái này sẽ đẹp lắm. Để em mua tặng chị làm kỷ niệm nha."
Lại phải lắc đầu nữa:
"Cám ơn em. Chị sẽ không biết mặc áo này đi đâu."
Khi H trở lại thì NA xin kiếu. Cô phải ra đại lý xe hơi gặp anh chàng Đài Loan nào đó hứa đứng tên mua xe cho cô. Hèn chi suốt buổi chiều đi với chúng tôi điện thoại của cô reng liên tục.
"Anh ta có biết NA có chồng rồi không?"
"Biết chứ chị, nhưng đang có chồng càng tốt vì anh ta khỏi sợ em ràng buộc anh ta."
NA đi rồi H chở tôi đến khu hàng quán Việt Nam. Quán ăn chúng tôi ghé cỡ chừng 40 chỗ ngồi nằm cạnh tiệm massage cũ của NA. H giới thiệu người đàn ông Đài Loan đứng trước cửa là chủ và cũng là chồng của cô gái Việt đang đứng ở quầy tính tiền ở trong. Ông chủ vui vẻ kéo ghế mời chúng tôi ngồi ở bàn ngoài sân và chạy vội vô trong lấy ra hai ly cà phê. Trong nhà hàng thấy khoảng 20 nam nữ đang vừa ăn uống vừa hát karaoke. H giải thích họ là những cô dâu và chàng trai lao động “độc thân tại chỗ”.
Có một cô rất đẹp đi tới cùng với đứa con gái cỡ 14, 15 tuổi. Cô gái nhìn quá trẻ để có con lớn như vậy. "Lấy chồng từ thuở 13 mà chị." Cô nheo mắt cười trước khi ôm eo bước vào quán với một chàng nhìn không quá 25 vừa chạy ra đón.
"Bồ nhí của nó đó chị," H cười thoải mái. "Con này đào hoa lắm. Chồng cũ người Đài Loan nó bỏ lâu rồi, là ba của con bé hồi nãy đó. Nó yêu một thằng xuất khẩu lao động và có đứa con trai với thằng đó nhưng không xong. Hết hợp đồng thằng đó về nước nó gửi đứa con về cho ba má thằng đó ở Việt Nam nuôi, hàng tháng nó vẫn cung cấp tiền bạc đầy đủ, còn nó ở đây cặp bồ với thằng này trong khi vẫn làm ở mấy quán rượu ôm.."
"Vậy thằng bồ này không ghen sao em?"
"Tư cách gì mà ghen chị. Nó có nuôi con người ta ngày nào đâu. Nó đi làm công nhân có được mấy đồng mà còn phải gửi về cho mẹ nó nữa. Cặp nhau cả hai bên đều có lợi mà."
Nhìn những người trẻ vô tư hát hò đùa giỡn và nốc bia rượu liên tục ở trong quán, tôi nghĩ thầm, “Mình ngồi ở đây thế nào cũng bị ăn đạn lạc.” Lời giải thích của Cha bạn khi tôi hỏi về vụ án thấy trên tivi hôm thứ hai vẫn còn in trong đầu:
"Thì ngày lễ nghỉ, đám lao động họp nhau ăn uống. Làm việc bị hiếp đáp nên ức chế. Đến lúc nhậu nhoẹt rượu vào khích nhau thì mọi bực tức bung ra trên đầu nhau. Giận cá chém thớt.. là vậy.”
Cô gái đẹp lúc nãy đi trở ra kéo ghế ngồi cạnh. Tôi ngạc nhiên khi H nói về ý định muốn mở quán cà phê giống "Quán Lú" ở Nam Cali:
"Sao em biết quán này?"
"Thì em xem trên mạng. Mà chị thấy em mở quán này ở đây được không?"
"Từ trước đến giờ chị chỉ biết đi làm ở hãng, chuyện làm ăn chị dốt đặc."
"Muốn mở mấy quán này phải có gái, bà tính kiếm ở đâu ra?" Cô gái đẹp chen vào. "Mấy cô dâu đâu có mấy người rảnh để giúp bà. Chưa kể sau vụ con A bị dính sida rồi cố tình lây cho khách làm người ta sợ quá trời.."
"Mấy đứa con gái lao động thì sao?"
"Thôi đi bà ơi. Mấy đứa đó trẻ nhưng cứng đơ làm sao mà khách thích được.."
Nghe hai cô bàn chuyện làm ăn của các cô dâu Việt mà tôi choáng váng, thấy mình như người từ hành tinh nào khác lọt xuống đây. Ngồi thêm một chút tôi nhắc H đưa tôi đi Lễ Chúa Nhật. Trước khi đi H kéo tôi vào trong quán gặp những người bạn của cô. Họ đùa vui và cố ép tôi ăn chén lẩu đồ biển và uống ly bia trước khi ra về.
*
Nhà thờ nằm ở Taoyuan District mà người Việt quen gọi là Đào Viên. Lễ tối Chủ Nhật người ngồi chật kín nhà thờ. Tôi tìm được chỗ trống phía gần ca đoàn, cạnh một cô bé tóc dài trắng trẻo xinh như búp bê. Cô bé ăn mặc giản dị, mặt mũi tự nhiên không điểm trang, ngón tay áp út bên trái mang nhẫn, tay bên phải cầm chuỗi lần hạt.
Tôi nhìn quanh thấy ai cũng trẻ. Họ cỡ tuổi lũ cháu của tôi ở nhà. Cô bé bên cạnh chắc độ hơn con gái tôi vài tuổi. Trong khi con gái tôi từ miếng ăn, cái mặc vẫn mẹ lo, cô bé này lại lạc bước đến tận đây. Cha bạn từng kể:
"Lễ ở cộng đồng Việt Nam gồm toàn đám trẻ lao động. Tụi nó tuổi 20-25 thôi. Tụi nó làm quần quật tuần sáu ngày mà lương lậu không bao nhiêu. Có đứa hai năm đầu lương bị khấu trừ vào nợ môi giới hết, đến năm thứ ba mới bắt đầu có tiền gửi về nhà. Vì vậy có nhiều đứa hết hợp đồng trốn ở lại, con trai tiếp tục lao động, con gái thì ráng kiếm việc nhẹ nhàng hơn hoặc lấy chồng bản xứ. Chỗ ăn ở của tụi nó thì chật chội như lỗ chó. Chủ Nhật được nghỉ tụi nó kéo đến nhà thờ chơi với nhau chờ đến tối dự lễ luôn.”
Thánh lễ sốt sắng nhưng đọc kinh và hát lễ rề rà y chang ở Việt Nam. Cuối lễ Cha Hùng lên ra thông báo. Tôi có nghe nhiều về Cha Hùng và Văn Phòng Trợ Giúp Công Nhân, Cô Dâu Việt Nam Đài Loan qua Cha bạn, người đã làm phụ tá cho Cha Hùng trong nhiều năm trời.
Có hai thông báo quan trọng. Thứ nhất Cha Hùng nhắc luật Đài Loan phạt rất nặng những người giết và ăn thịt chó. Thời gian gần đây có rất nhiều vụ dân lao động Việt bắt chó của người bản xứ làm thịt ăn nhậu rồi còn đem hình ảnh khoe trên mạng. Có người còn mở lò giết và cung cấp dịch vụ thịt chó. Máy quay quan sát đã được gắn ở những khu có nhiều người Việt sống, làm việc và đi lại. Cha bắt cả nhà thờ phải hứa với Cha là không ăn trộm chó, không giết chó, không mua thịt chó, và không ăn thịt chó cho dù không trộm, không giết, không mua...
"Các con có hứa với Cha không?"
Một số cánh tay giơ lên. Vài tiếng nói lao xao phản đối:
"Không ăn sao được, Cha. Thịt chó là món quốc hồn quốc túy của mình mà."
Tôi quay sang cô bé búp bê bên cạnh:
"Sao em không hứa với Cha?"
Cô bé tròn mắt trả lời bằng tiếng Hải Phòng nặng trịch:
"Em chỉ cố gắng nhịn thịt chó trong thời gian lao động ở đây thôi. Về nước em phải ăn lại chứ chị!"
Thông báo thứ hai Cha Hùng nhắc công nhân lao động người Việt phải tích cực tham dự buổi xuống đường, cùng với lao động các nước như Phi, Indo và Thái Lan, đòi hỏi công bằng cho quyền lợi của chính mình. Cha nói chính phủ Đài Loan cũng đang dự tính phổ biến hình ảnh của tất cả những người cư trú bất hợp pháp lên trang mạng. Chuyện này vi phạm quyền riêng tư và có thể gây nguy hiểm cho những người lao động. Buổi xuống đường dự tính vào sáng ngày hôm sau, ngày mà ai cũng phải đi làm cho nên cả nhà thờ chỉ có tám người giơ tay đi với Cha.
Sau Thánh Lễ tôi lên chào và hỏi thăm Cha. Mắt Cha sáng lên khi biết tôi làm việc cho công ty cung cấp thông tin trên Internet:
"Con có thể giúp Cha đăng bài về những vấn đề này để gây sự chú ý của cộng đồng quốc tế không?"
Tôi lắc đầu cười buồn:
"Con cũng muốn giúp lắm nhưng Yahoo có quá trình nghiêm ngặt và nhiều quy định về những thông tin đăng tải. Họ cũng rất dè dặt với những bản tin đưa ra từ bên trong. Con lại không thuộc ban truyền thông."
"Vậy ngày mai con cùng xuống đường với Cha và các anh chị em lao động cho biết nhé."
Lại thở ra:
"Ngày mai con về rồi Cha ơi. Lần sau qua nhất định con sẽ ở lâu hơn và đến thăm Văn Phòng Trợ Giúp Công Nhân, Cô Dâu Việt Nam Đài Loan để hiểu thêm về những vấn đề. Bây giờ con chỉ có thể hợp lời cầu nguyện cho buổi xuống đường mang lại kết quả mong muốn..”
*
Chuyến bay trở về Mỹ cất cánh lúc 11 giờ sáng. Tôi ngồi nhìn ra cửa sổ, đầu óc vật vờ sau một đêm mất ngủ nghĩ ngợi về những cảm nghiệm trong tám ngày ở Đài Loan. Tất cả đều phức tạp và rối rắm hơn những định kiến mà tôi đã có lúc chưa đến.
Giờ này những người bạn đồng nghiệp bản xứ dễ thương của tôi chắc đang vật lộn với cái hệ thống tuyển dụng nhân sự mới. Thanh niên Việt xa nhà thì “lao động vinh quang” cho những ông bà chủ Đài Loan và môi giới Việt.
Đoàn biểu tình của Cha Hùng xuống đường đòi quyền lợi cho công nhân đi đến đâu rồi? Lần này có ai trong Đại Sứ Quán Việt Nam hỗ trợ việc làm của Cha không? Có lay chuyển được gì trong lòng của người bản xứ và chính quyền Đài Loan không?
Và các cô dâu tôi gặp hôm qua.. các cô đã tỉnh dậy chưa, hay vẫn còn đang say giấc mộng?
Máy bay lên cao dần, quang cảnh phía dưới rộng lớn ra. Quê hương tôi đâu đó, đằng sau dẫy núi kia. Tưởng chừng chỉ một cái với tay, vậy mà vẫn chưa thể trở về. Trời trong, nắng chan hòa ngoài khung cửa sổ. Biển xanh ngắt, phẳng lặng. Cơn bão Dujuan đã đi qua từ lâu, nhưng sao lòng tôi vẫn không ngừng dậy sóng?
Nguyễn Trần Phương Dung
- Từ khóa :
- Đài Loan
- ,
- Viết Về Nước Mỹ
- ,
- Việt Nam
- ,
- San Jose
- ,
- Yahoo
Nói cho công bình thì những dị nhân này, thỉnh thoảng, cũng giúp vui và tô điểm cho mục VVNM, khu vườn văn chương, thêm phần khởi sắc.
Nhưng những dị nhân này, đôi khi, phóng bút quá trớn trong lúc bình làm mất đi vẻ đẹp của khu vườn VVNM mà bao nhiêu người đã và đang bỏ công vun trồng, tưới nước, chăm bón cho tươi tốt, đẹp hơn, để mọi người cùng thưởng thức.
Thôi thì trong một khu vườn đất rộng, nhiều hoa đẹp cũng không thể nào tránh khỏi hoa C. Chó chen vào làm giảm, tí xíu, nét đẹp của khu vườn VVNM này.
P.S: Người đọc chân thành cáo lỗi cùng tác giả vì đã mượn ô ý kiến của bài viết này để nói lên sự suy nghĩ riêng tư của mình mà không dính dáng gì tới nội dung bài viết. Cám ơn tác giả nhiều và mong tác giả tiếp tục sáng tác.